Văn Từ Thượng Phúc, được xây dựng từ hàng trăm năm trước, là minh chứng cho truyền thống hiếu học và tôn vinh những bậc hiền tài của vùng đất này. Đây không chỉ là nơi thờ tự các vị tiến sĩ, mà còn là biểu tượng của tinh thần học tập và sự tôn trọng tri thức.
Không chỉ nổi tiếng với truyền thống khoa bảng, Thường Tín còn được biết đến là “đất trăm nghề”. Từ xa xưa, người dân nơi đây đã khéo léo sáng tạo ra nhiều sản vật độc đáo, trong đó nổi tiếng nhất là Bánh dày Quán Gánh. Những làng nghề thủ công mỹ nghệ tiêu biểu của huyện là: Sơn mài Hạ Thái (xã Duyên Thái); nghề thêu tại các xã: Quất Ðộng, Thắng Lợi, Lê Lợi; nghề tiện gỗ ở làng Nhị Khê (xã Nhị Khê); nghề cào bông, bông len ở làng Trát Cầu (xã Tiền Phong); nghề điêu khắc ở các làng: Nhân Hiền (xã Hiền Giang), Thượng Cung (xã Tiền Phong), Thụy Ứng (xã Hòa Bình); Nghề trồng đào, cây cảnh (xã Vân Tảo); nghề gỗ mỹ nghệ ở xã Vạn Nhất...
Được mệnh danh là vùng "đất trăm nghề", trải qua hàng trăm năm, đến nay nhiều làng nghề truyền thống của huyện Thường Tín đã, đang phát huy được giá trị kinh tế, văn hóa, lịch sử, đóng góp rất lớn trong xây dựng nông thôn mới.
Những sản phẩm tranh thêu tay Quất Động vẫn có tiếng nói riêng trên thị trường. Ảnh Đức Nghiêm
Làng nghề thêu Quất Động, được coi là cái nôi của nghề thêu Việt Nam, là nơi sản sinh ra những nghệ nhân tài hoa như cụ Bùi Lê Kính - người từng thêu hoàng phục cho vua Bảo Đại và Hoàng hậu Nam Phương. Hiện nay, nghệ nhân Thái Văn Bôn, người duy nhất trong làng được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân Dân, vẫn đang tiếp tục gìn giữ và phát triển nghề thêu tay truyền thống. Những tác phẩm của ông, đặc biệt là bức chân dung vua Thái Lan, đã được giới nghệ thuật quốc tế đánh giá cao.
Làng Đông Cứu (xã Dũng Tiến, huyện Thường Tín, TP. Hà Nội) từ lâu đã nổi tiếng với nghề thêu long bào, phục vụ cho các vương triều phong kiến Việt Nam. Đến nay, nhiều mẫu áo, vật dụng có họa tiết hoa văn cổ qua các triều đại xưa đã được người dân làng nghề kỳ công phục dựng, bảo tồn.
Không chỉ vậy, Thường Tín còn là nơi khởi nguồn của nhiều phố nghề nổi tiếng tại Hà Nội như Yên Thái, Hàng Trống, Hàng Hòm, Hàng Gai… Những làng nghề này không chỉ góp phần phát triển kinh tế địa phương, mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống qua hàng trăm năm.
Thường Tín còn sở hữu một quần thể di tích lịch sử, văn hóa đồ sộ với 462 công trình tôn giáo, tín ngưỡng, trong đó có 123 di tích được xếp hạng (61 di tích cấp quốc gia và 62 di tích cấp thành phố). Những di tích nổi tiếng như chùa Đậu, đền Chương Dương, đền thờ Nguyễn Trãi… không chỉ là điểm đến tâm linh, mà còn là nơi lưu giữ những câu chuyện lịch sử hào hùng.
Gắn liền với các di tích là hệ thống lễ hội truyền thống đặc sắc. Thường Tín có tới 7 lễ hội quy mô lớn và 26 lễ hội được tổ chức thường xuyên. Trong đó, lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung, lễ hội chùa Đậu, lễ hội làng Tự Nhiên, lễ hội Đền Đông Bộ Đầu, Hội Lộ... là những sự kiện văn hóa tiêu biểu, thu hút đông đảo du khách thập phương. Những lễ hội này không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ các vị Thành hoàng làng, tổ nghề, mà còn là cơ hội để quảng bá và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống.
Các lễ hội ở huyện Thường Tín không chỉ là điểm đến văn hóa tâm linh, mà còn là nơi lưu giữ những câu chuyện lịch sử hào hùng.
Thường Tín không chỉ là vùng đất giàu truyền thống, mà còn là nơi hội tụ và lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc. Với bề dày lịch sử, truyền thống khoa bảng, và sự đa dạng của các làng nghề thủ công, Thường Tín đã và đang trở thành một điểm sáng trong bản đồ văn hóa - du lịch của Thủ đô Hà Nội và cả nước. Những di tích lịch sử, lễ hội truyền thống, và tinh hoa nghề thủ công không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương, mà còn là nguồn cảm hứng để thế hệ trẻ tiếp tục gìn giữ và phát huy.
Huyện Thường Tín có nhiều thế mạnh riêng để phát triển kinh tế, văn hóa xã hội, là điểm đến tiềm năng cho các nhà đầu tư.
Với sự kết hợp hài hòa giữa quá khứ và hiện tại, Thường Tín đang từng bước khẳng định vị thế của mình, không chỉ là một vùng đất giàu truyền thống, mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du lịch văn hóa tâm linh. Những nỗ lực bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa truyền thống của huyện không chỉ góp phần nâng cao đời sống kinh tế - xã hội, mà còn là cầu nối đưa những tinh hoa của quá khứ đến với tương lai, để Thường Tín mãi là một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá văn hóa Việt Nam.
Vạn Nhất - Khôi Nguyên