Thủy sản Việt Nam tái cấu trúc thị trường xuất khẩu

17 giờ trướcBài gốc

Nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu. Ảnh: Hoàng Nhị - TTXVN

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt với nhiều biến động khó lường, thủy sản Việt Nam – một trong những ngành hàng xuất khẩu chủ lực đang phải đương đầu với những thách thức lớn từ bên ngoài, đặc biệt là việc Mỹ áp dụng mức thuế đối ứng 20% đối với hàng hóa Việt Nam. Động thái này không chỉ ảnh hưởng đến mục tiêu xuất khẩu 10,5 tỷ USD ban đầu của ngành thủy sản trong kế hoạch năm 2025 mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tái định hình chiến lược phát triển, nâng cao năng lực nội tại và mở rộng thị trường một cách bền vững.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản trong tháng 7/2025 đạt 971 triệu USD, tăng 6,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 7 tháng, kim ngạch đạt 6,22 tỷ USD, tăng 17,2%. Dù con số này cho thấy sự phục hồi tích cực của thủy sản Việt Nam, nhưng triển vọng những tháng cuối năm vẫn đầy thách thức.

VASEP cảnh báo thuế quan mới của Mỹ có thể khiến sản phẩm tôm Việt Nam mất lợi thế cạnh tranh. Bên cạnh đó, các rủi ro như đứt gãy chuỗi cung ứng, bất ổn địa chính trị, dịch bệnh, hạn hán và xâm nhập mặn đều là yếu tố làm suy giảm khả năng sản xuất và tiêu thụ. Tuy nhiên, theo bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký VASEP cho rằng, cơ hội cho thủy sản Việt Nam vẫn rộng mở nếu Việt Nam khai thác hiệu quả các thị trường tiềm năng như Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản và đặc biệt là EU – nơi đang có tín hiệu tích cực về việc gỡ bỏ rào cản kỹ thuật. Ngoài ra, các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP, UKVFTA tiếp tục là lợi thế lớn, giúp hàng hóa Việt Nam hưởng mức thuế ưu đãi so với các đối thủ. Hiện tôm đang là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đạt kim ngạch 2,49 tỷ USD trong 7 tháng qua và tăng 23,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, thị trường Mỹ đang có dấu hiệu chững lại do ảnh hưởng trực tiếp từ chính sách thuế mới. Trước tình hình đó, nhiều doanh nghiệp sẽ chuyển hướng chiến lược. Thay vì cạnh tranh bằng giá, vốn là lợi thế của Ecuador, Ấn Độ, Indonesia, các doanh nghiệp Việt Nam đang tập trung vào các dòng sản phẩm chế biến sâu, hữu cơ và phân khúc cao cấp như tôm đặc thù cho nhà hàng, siêu thị, hoặc sản phẩm tiện lợi như breaded shrimp, ready-to-cook hướng đến thị trường Mỹ, Nhật và EU. Đáng chú ý, thị trường EU, Nhật Bản đã ghi nhận mức tăng trưởng hai con số trong nửa đầu năm. Đây là những tín hiệu tích cực, khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh khai thác các thị trường có yêu cầu chất lượng cao nhưng ổn định về chính sách. Cùng với đó, chiến lược ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) cũng đang được nhiều doanh nghiệp lựa chọn như một hướng đi bền vững, nhằm đáp ứng tiêu chuẩn ngày càng khắt khe từ các nhà nhập khẩu lớn. Theo các chuyên gia, Việt Nam vẫn có cơ hội giữ vai trò là nhà cung cấp chiến lược tại thị trường Mỹ nếu theo đuổi kiên trì con đường khác biệt hóa – tập trung vào chất lượng, dịch vụ và sản phẩm cao cấp thay vì số lượng. Việc tăng cường truy xuất nguồn gốc, mở rộng vùng nuôi đạt chuẩn quốc tế như: ASC, BAP…; giảm thiểu rủi ro IUU và tồn dư kháng sinh sẽ là yếu tố then chốt giúp tăng sức cạnh tranh. VASEP cũng khuyến nghị các doanh nghiệp thành lập liên kết với hộ nuôi nhằm kiểm soát chất lượng từ đầu nguồn giúp giảm chi phí và tăng độ tin cậy.

Tôm là mặt hàng chịu tác động mạnh bởi thuế đối ứng của Mỹ. Ảnh minh họa: TTXVN

Từ góc độ quản lý nhà nước, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cũng nhấn mạnh vai trò của liên kết sản xuất từ hộ nuôi đến doanh nghiệp nhằm giảm khâu trung gian, nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm phù hợp với từng phân khúc thị trường. Các địa phương đẩy mạnh chế biến sâu, bảo quản sau thu hoạch, phát triển thị trường nội địa song song với xuất khẩu.

Thứ trưởng cũng yêu cầu công tác truy xuất nguồn gốc, giám sát an toàn thực phẩm, cấp mã số vùng nuôi và kiểm soát chất lượng con giống, thức ăn cần phải được thực hiện chặt chẽ. Các mô hình nuôi bền vững như: tôm-lúa, tôm-rừng, quảng canh cải tiến, hay nuôi sinh thái và hữu cơ cần tiếp tục được mở rộng gắn với ứng dụng khoa học kỹ thuật và chuyển đổi số. Đặc biệt, các địa phương theo dõi sát biến động giá nguyên liệu, nhu cầu thị trường, thời tiết, môi trường vùng nuôi… để có phương án kịp thời điều chỉnh lịch thả giống, kế hoạch sản xuất, ứng phó thiên tai, dịch bệnh và bảo đảm nguồn cung ổn định cho xuất khẩu trong những tháng cuối năm 2025 và mục tiêu tăng trưởng 4,35%. Song song, việc chuyển hướng xuất khẩu sang các thị trường mới như Trung Đông, châu Phi, Australia… và tăng cường quảng bá hình ảnh thủy sản Việt Nam là giải pháp dài hạn để giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Theo các chuyên gia, nếu xây dựng được thương hiệu sản phẩm chất lượng, tốt cho sức khỏe, giá cả hợp lý và thân thiện với môi trường, thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể mở rộng thị phần tại các thị trường khó tính. Trước mắt, với tình hình thế giới hiện nay, VASEP dự báo, xuất khẩu thủy sản cả năm 2025 chỉ có thể đạt từ 9 - 9,5 tỷ USD. Trong số đó, tôm dự kiến đóng góp 3,6 - 3,8 tỷ USD, cá tra khoảng 2 tỷ USD, cá ngừ đạt 850 - 900 triệu USD và các hải sản khác chiếm gần 3 tỷ USD. Để hiện thực hóa mục tiêu này, các doanh nghiệp được khuyến nghị không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư vào công nghệ chế biến sâu và chủ động hơn về nguồn nguyên liệu.

Bích Hồng/Bnews/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/thuy-san-viet-nam-tai-cau-truc-thi-truong-xuat-khau/383842.html