Theo Financial Times, nếu đạt được thỏa thuận, đây sẽ là một sự kiện gây chấn động trên chính trường Anh, đặt ra những câu hỏi lớn về sự minh bạch, tính toàn vẹn của hệ thống bầu cử, và cả những lỗ hổng trong luật pháp hiện hành.
Tỷ phú Elon Musk - Ảnh: Reuters
Cuộc đàm phán với Elon Musk
Elon Musk, người giàu nhất thế giới, không chỉ nổi tiếng với những thành tựu trong lĩnh vực công nghệ mà còn với những phát biểu gây tranh cãi và sự tham gia mạnh mẽ vào chính trị toàn cầu. Tại Mỹ, ông Musk từng quyên góp khoảng 250 triệu USD cho chiến dịch tranh cử thành công của Tổng thống đắc cử Donald Trump. Tuy nhiên, liệu ông có thể làm điều tương tự tại Anh, nơi các quy định về tài trợ chính trị có sự khác biệt rõ rệt?
Nigel Farage, cựu lãnh đạo đảng Độc lập Anh UKIP và hiện là người dẫn đầu đảng Tái thiết Anh (Reform UK), cho biết ông đang tích cực làm việc để nhận được sự hỗ trợ tài chính từ Musk. Nếu Musk đồng ý, khoản tài trợ này có thể đóng vai trò then chốt trong việc giúp Reform UK chuyển mình từ một đảng nhỏ mang tính phản đối sang một lực lượng chính trị đáng gờm trên chính trường Anh.
Lỗ hổng bầu cử Anh
Luật bầu cử Anh cấm người nước ngoài quyên góp trực tiếp cho các đảng chính trị. Elon Musk, là công dân Mỹ, Canada và Nam Phi, bị ngăn cản theo quy định này. Tuy nhiên, một lỗ hổng trong luật pháp cho phép các công ty đăng ký tại Anh thực hiện quyên góp chính trị, miễn là họ hoạt động hợp pháp và đang kinh doanh tại nước này.
Tỷ phú Musk hiện kiểm soát một số công ty đáp ứng đủ các tiêu chí ấy, bao gồm chi nhánh của công ty mạng xã hội X (trước đây là Twitter) và công ty trí tuệ nhân tạo xAI, được thành lập tại Anh trong năm nay. Theo Tom Gillie, một luật sư chuyên về luật bầu cử, nếu ông Musk sử dụng các công ty này để quyên góp, khoản tài trợ của ông có thể được coi là hợp pháp, dù nó đặt ra nhiều câu hỏi về tính minh bạch.
“Luật hiện hành không được thiết kế để xử lý những kịch bản như thế này. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là khoản tài trợ này sẽ bị cấm”, ông Gillie nói.
Gavin Millar KC, một chuyên gia luật bầu cử khác, đã gọi đây là ví dụ điển hình cho thấy luật pháp Anh không theo kịp thực tế chính trị hiện đại. Ông cho rằng việc một công ty được điều khiển bởi một cá nhân nước ngoài lại trở thành kênh quyên góp chính trị là một điều “hoàn toàn vô lý” và “hư cấu.” Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, trừ khi có sự thay đổi trong luật pháp, các cơ quan như Ủy ban Bầu cử Anh chỉ có thể đặt câu hỏi về nguồn gốc của các khoản tài trợ này mà không thể ngăn chặn chúng.
Tiềm năng tài chính lớn của ông Musk
Không giống như nhiều quốc gia khác, Anh không áp đặt giới hạn về số tiền mà một cá nhân hoặc công ty có thể quyên góp cho các đảng chính trị. Điều này có nghĩa là nếu Musk quyết định quyên góp một khoản tiền lớn, Reform UK có thể nhận được sự hậu thuẫn tài chính vượt trội so với các đối thủ chính trị. Tuy nhiên, luật pháp Anh đặt giới hạn chi tiêu trong thời gian bầu cử, với mức tối đa 34,1 triệu bảng Anh cho một đảng tham gia tranh cử toàn quốc.
Điều này tạo ra một kịch bản thú vị: nếu ông Musk quyên góp một số tiền vượt xa mức chi tiêu tối đa, Reform UK sẽ phải tìm cách sử dụng khoản tiền này một cách chiến lược, chẳng hạn như trong các giai đoạn ngoài thời kỳ bầu cử được quy định hoặc cho các hoạt động xây dựng đảng lâu dài.
So với các đảng lớn như đảng Lao động, đảng Bảo thủ, Reform UK vẫn còn là một tay chơi nhỏ trên chính trường Anh. Trong khi hai đảng lớn chi từ 30 đến 60 triệu bảng mỗi năm cho các hoạt động ngoài bầu cử, Reform UK chỉ tiêu tốn khoảng 1 triệu bảng. Khoản quyên góp lớn từ Musk, nếu thành hiện thực, có thể giúp Reform UK mở rộng chiến dịch, xây dựng mạng lưới cơ sở hạ tầng chính trị và thu hút các ứng cử viên chất lượng tham gia tranh cử.
Ông Farage hy vọng sử dụng nguồn lực này để đạt được những thành công đáng kể trong các cuộc bầu cử địa phương và tổng tuyển cử sắp tới. Các khu vực như Leicester, Nottingham, Lincolnshire, và Essex được xác định là trọng điểm chiến lược, nơi Reform UK đang xây dựng sự hiện diện. Họ cũng đặt mục tiêu huy động người dân tham gia các hoạt động vận động, từ phát tờ rơi đến thu thập dữ liệu cử tri.
Tiền có giúp thay đổi cục diện chính trường Anh?
Finacial Times nhận định chính trị Anh, với truyền thống chi phí thấp hơn đáng kể so với Mỹ, có thể bị thay đổi đáng kể bởi một khoản quyên góp lớn từ tỷ phú Elon Musk. Nếu xét rằng nhà tài trợ lớn nhất trong lịch sử gần đây, doanh nhân Frank Hester, đã đóng góp 20 triệu bảng cho đảng Bảo thủ, thì khả năng Musk quyên góp hàng trăm triệu bảng có thể làm nghiêng cán cân chính trị theo một cách chưa từng có.
Tuy nhiên, sự tham gia của ông Musk không chỉ mang lại cơ hội mà còn gây tranh cãi. Các nhà phê bình lo ngại rằng một khoản tiền lớn từ nước ngoài có thể làm suy yếu tính toàn vẹn của nền dân chủ Anh và mở ra cánh cửa cho sự can thiệp từ bên ngoài. Điều này đã khiến nhiều nhà lập pháp, bao gồm cả những người thuộc đảng Lao động, kêu gọi sửa đổi luật pháp để ngăn chặn các kịch bản tương tự trong tương lai.
Tranh cãi xoay quanh ông Elon Musk và Reform UK không chỉ là vấn đề tài chính mà còn phản ánh những thách thức lớn hơn về quản trị và luật pháp trong một thế giới ngày càng toàn cầu hóa. Nó cho thấy sự cần thiết của việc cập nhật luật pháp để đối phó với những tình huống không lường trước, đồng thời đảm bảo rằng hệ thống bầu cử không bị ảnh hưởng bởi các thế lực bên ngoài.
Nếu Reform UK nhận được sự hậu thuẫn của tỷ phú Musk, đây sẽ là một thí nghiệm lớn về tác động của tài chính nước ngoài đối với chính trị Anh. Tuy nhiên, điều quan trọng là các nhà lãnh đạo, nhà lập pháp cần đảm bảo rằng sự thay đổi này không làm tổn hại đến tính minh bạch và công bằng của nền dân chủ tại Anh.
Hoàng Vũ