Sự chậm trễ này không chỉ ảnh hưởng đến quy hoạch, quản lý tài nguyên, mà còn tiềm ẩn nguy cơ thất thoát đất rừng, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt hơn từ các cấp chính quyền.
Chi cục Kiểm lâm Hà Nội yêu cầu các xã có rừng đẩy nhanh tiến độ rà soát theo Kế hoạch số 57/KH-UBND của UBND thành phố để quản lý, bảo vệ tốt diện tích rừng hiện có.
Chậm trễ kéo dài, nguy cơ thất thoát rừng
Theo Chi cục Kiểm lâm Hà Nội (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), việc rà soát hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp là nhiệm vụ then chốt, nhằm quản lý bền vững tài nguyên thiên nhiên, bảo đảm cân bằng sinh thái và phát triển đô thị bền vững. Thế nhưng, hơn ba năm kể từ khi UBND thành phố Hà Nội ban hành Kế hoạch số 57/KH-UBND ngày 18-2-2022, nhiều địa phương vẫn chưa hoàn tất, kéo lùi tiến độ chung và làm dấy lên lo ngại về kỷ luật, kỷ cương hành chính.
Theo kế hoạch, các xã, phường có rừng phải phân định ranh giới ba loại rừng, cắm mốc, lập hồ sơ quản lý và cập nhật cơ sở dữ liệu. Đây là yêu cầu cấp bách khi diện tích rừng của Thủ đô có khoảng 27.100ha, phân bố tại 25 xã, phường, đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường, phòng hộ và bảo tồn đa dạng sinh học. Thành phố Hà Nội cũng xác định đây là nền tảng để phát triển du lịch sinh thái và kinh tế lâm nghiệp bền vững.
Tuy nhiên, Trưởng phòng Sử dụng và Phát triển rừng (Chi cục Kiểm lâm Hà Nội) Lê Xuân Thực cho biết, đến ngày 30-6, mới chỉ có thị xã Sơn Tây hoàn thành bàn giao hồ sơ rà soát hiện trạng rừng theo kế hoạch, trong khi các địa phương, như: Ba Vì, Sóc Sơn, Chương Mỹ, Mỹ Đức, Thạch Thất, Quốc Oai vẫn chậm trễ, thậm chí nhiều nơi chưa có báo cáo kết quả. Dù UBND thành phố Hà Nội đã ban hành thông báo Kết luận số 394/TB-VP ngày 26-6-2025 và Kết luận số 408/TB-VP ngày 3-7-2025 yêu cầu cấp xã, phường mới tiếp nhận bàn giao số liệu từ huyện, thị xã và báo cáo trước ngày 5-7, song, sau hơn 3 tháng kết luận được ban hành, nhiều xã, phường có rừng vẫn án binh bất động.
Các địa phương thường viện dẫn lý do “thiếu hồ sơ, tài liệu”, nhưng thực chất đây là biểu hiện của sự thiếu quyết liệt, khiến công tác quản lý đất rừng bị buông lỏng, tạo kẽ hở cho tình trạng lấn chiếm, mua bán, xây dựng, khai thác lâm sản trái phép và hợp thức hóa vi phạm tồn tại lâu năm. Thực tế, tại một số khu vực như vùng giáp ranh xã Suối Hai, phường Tùng Thiện hay khu vực rừng phòng hộ ở các xã Trung Giã, Kim Anh, Sóc Sơn, Yên Xuân… từng xảy ra hiện tượng người dân tự ý cơi nới, dựng công trình du lịch trái phép, gây bức xúc trong dư luận.
Không chỉ là yêu cầu trước mắt, rà soát rừng còn là nền tảng để Hà Nội hoạch định chính sách phát triển dài hạn, duy trì kỷ luật, kỷ cương hành chính và bảo vệ lợi ích cộng đồng. Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Mạnh Quyền nhiều lần nhấn mạnh: “Tiến độ rà soát phải hoàn thành trong năm 2025, đây là nhiệm vụ trọng tâm, không thể chậm trễ”.
Giới chuyên gia cho rằng, nếu chậm trễ kéo dài, thành phố Hà Nội sẽ thiếu cơ sở pháp lý quan trọng để lập quy hoạch, phân khu chức năng rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, rừng sản xuất. Khi đó, việc cấp phép đầu tư các dự án du lịch sinh thái hay khai thác dịch vụ từ rừng sẽ gặp khó; đồng thời nguy cơ xung đột đất đai giữa các tổ chức, hộ dân và chính quyền sẽ gia tăng.
Quy trách nhiệm, thúc tiến độ
Để tháo gỡ tình trạng này, thành phố đã thành lập tổ công tác liên ngành, gồm: Sở Nông nghiệp và Môi trường, Quy hoạch - Kiến trúc, Xây dựng, Tài chính, Công an, Bộ Tư lệnh Thủ đô…, nhằm trực tiếp xuống cơ sở kiểm tra, đôn đốc. Hà Nội cũng yêu cầu quy rõ trách nhiệm người đứng đầu: Chủ tịch UBND xã, phường có rừng phải chịu trách nhiệm trực tiếp nếu tiếp tục chậm tiến độ, đồng thời gắn kết quả rà soát với tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ. Đây được coi là “biện pháp mạnh” để tạo áp lực, buộc các địa phương hành động.
Một giải pháp quan trọng là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số. Theo Kế hoạch số 57/KH-UBND, quản lý rừng phải dựa trên bản đồ số, cơ sở dữ liệu liên thông, khai thác công cụ GIS và viễn thám. Việc này không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý mà còn tạo nền tảng minh bạch, giúp người dân và HĐND, Mặt trận Tổ quốc giám sát chặt chẽ. Bên cạnh đó, thành phố khuyến khích các địa phương hợp tác với các đơn vị nghiên cứu, trường đại học để đào tạo cán bộ lâm nghiệp, bảo đảm đủ nhân lực cho công tác quản lý hiện đại.
Các chuyên gia tài nguyên môi trường khuyến cáo cần lồng ghép công tác tuyên truyền, vận động người dân sống gần rừng tham gia giám sát. Khi cộng đồng được cung cấp thông tin, người dân sẽ trở thành “tai mắt” quan trọng, phát hiện kịp thời những vi phạm và đồng hành với chính quyền trong quản lý rừng. “Không thể để tình trạng chây ỳ, đùn đẩy trách nhiệm kéo dài; địa phương nào chậm trễ phải kiểm điểm, xử lý trách nhiệm người đứng đầu”, một chuyên gia quản lý tài nguyên rừng đề xuất.
Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Kiểm lâm Hà Nội Nguyễn Tiến Lâm cho biết, Kế hoạch số 57/KH-UBND không chỉ đơn thuần là một chỉ tiêu hành chính, mà còn là điều kiện tiên quyết để thành phố xây dựng cơ sở dữ liệu tổng thể, chính xác, phục vụ quy hoạch, bảo vệ và phát triển rừng bền vững. Do đó, giữ rừng là giữ môi trường sống. Nếu tiến độ tiếp tục chậm, Hà Nội sẽ đánh mất lợi thế sinh thái và để lại hệ lụy khó khắc phục.
Để tránh những lời hứa kéo dài, các địa phương có rừng cần hành động quyết liệt ngay, thay cho thái độ cầm chừng. Chỉ khi hoàn thành việc rà soát, Kế hoạch số 57/KH-UBND mới thực sự đi vào cuộc sống, bảo vệ “lá phổi xanh” của Thủ đô, góp phần gìn giữ môi trường và tài sản thiên nhiên vô giá cho hôm nay và mai sau.
Hoàng Sơn