Tiên phong ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy - Bài cuối: Nền tảng số kiến tạo tương lai

một giờ trướcBài gốc

Tiết học của cô và trò Trường THPT Bất Bạt (xã Bất Bạt, Hà Nội). Ảnh: NTCC.

Thách thức đến từ hạ tầng, năng lực số

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) nói riêng và công nghệ số nói chung trong hoạt động dạy và học của nhà trường không thể tách rời khỏi hệ thống hạ tầng công nghệ. Hạ tầng càng đầy đủ và hiện đại thì việc triển khai các nền tảng số, công cụ hỗ trợ và giải pháp AI càng hiệu quả, đảm bảo quá trình dạy học diễn ra ổn định, thông suốt và an toàn.

Cô Nguyễn Thị Nhiếp - Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Chu Văn An (Hà Nội) cho rằng, hiện đang có sự phân hóa giữa các tỉnh, thành, giữa trường ở thành thị và nông thôn, giữa trường tư và trường công. Ngay tại Hà Nội, việc tổ chức ứng dụng AI ở các trường tư rất tốt, bài bản. Còn ở khối trường công lập, nhà trường rất muốn đưa AI vào tập huấn nhưng lại gặp khó về ngân sách. Tại Trường THPT chuyên Chu Văn An, từ đầu năm học 2024 - 2025 đến nay đã có ít nhất 2 lần tổ chức tập huấn cho giáo viên về khai thác khả năng ứng dụng AI vào trong các hoạt động giảng dạy.

Đây cũng là thách thức đang đặt ra cho ngành giáo dục Việt Nam cũng như các địa phương khi không phải trường nào hiện cũng đủ điều kiện hạ tầng để thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng AI. Sự chênh lệch vùng miền, giữa các hệ thống giáo dục công – tư đang tạo nên khoảng trống lớn. Đặc biệt, ngay trong đội ngũ giáo viên, người đóng vai trò dẫn dắt trong việc ứng dụng công nghệ số vào dạy học vẫn còn có sự chênh lệch về năng lực số. Do đó, việc đầu tư hạ tầng công nghệ, đồng thời đào tạo kỹ năng số cho giáo viên, là yêu cầu cấp bách nếu muốn AI thực sự phát huy hiệu quả trong dạy học. Như chia sẻ của cô Nhiếp, khi giáo viên có một cái nền vững thì chính họ sẽ là những người dạy lại cho học sinh, hướng dẫn cho học sinh cái cách khai thác ứng dụng AI một cách minh bạch, hiệu quả và đặc biệt là sử dụng AI có đạo đức nhất.

Ranh giới mong manh giữa “học thật” và “học ảo”

Cô Lưu Thị Thu Hà - giáo viên Ngữ văn Trường THPT Việt Đức (Hà Nội) chia sẻ, trong quá trình dạy học đã gặp nhiều bài viết của học sinh “tốt bất thường”, câu văn trau chuốt đến mức lạ lẫm. “Các em chép nguyên bài AI viết, nên bài đẹp nhưng vô hồn. Nhiều em trung bình khá, ngại tư duy, càng dễ sa vào lối học tắt này” – cô Hà nói.

Về phía giáo viên, những bài giảng, những trang giáo án điện tử ngày nay là một bước tiến bộ vượt bậc so với giáo án truyền thống. Nhiều thầy cô ứng dụng AI vào soạn bài, soạn đề phù hợp với năng lực học sinh. Nhưng nếu lạm dụng AI, chẳng hạn sử dụng AI chấm bài cho học sinh, thì vai trò của giáo viên đang ở đâu?

GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam chỉ ra công nghệ vẫn chưa giải quyết được các vấn đề lõi của giáo dục. Đó là tương tác giữa con người với con người, là cảm xúc, tư duy và sáng tạo, những điều mà máy móc chưa thể và không nên thay thế. Thầy cô có thể dùng AI để chấm hàng nghìn bài luận chỉ trong vài phút, nhưng liệu học sinh có muốn tác phẩm của mình được đánh giá bởi một hệ thống vô cảm? Điều người học cần không phải là điểm số – mà là nhận xét của một người thầy, người hiểu được cảm xúc, nỗ lực và sự tiến bộ.

Vì vậy, các chuyên gia đề xuất cần có hành lang pháp lý rõ ràng về vấn đề này. Các quy định về bảo mật dữ liệu, bản quyền nội dung, tiêu chuẩn công cụ AI phải được ban hành sớm, tránh tình trạng “dạy học bằng phần mềm không kiểm định”.

Đào tạo sư phạm phải đổi mới

TS Nguyễn Thị Huyền - chuyên gia giáo dục nhận định trong kỷ nguyên số hiện nay, việc giáo viên cần làm đó là phải thay đổi tư duy, từ người truyền dạy sang người kiến tạo học tập. Cần trang bị những hiểu biết về AI, cách dùng và đánh giá AI một cách có trách nhiệm trong cuộc sống và giáo dục. Bên cạnh đó, cần phát triển các năng lực mềm khó thay thế bởi AI, cân bằng giữa công nghệ và con người. Việc liên tục học tập và cập nhật các kỹ năng mới sẽ giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy, hiểu rõ tâm lý và nhu cầu của học sinh cũng như thích ứng với sự thay đổi của xã hội.

Không chỉ giáo viên tự học hỏi, về phía cơ sở đào tạo, PGS.TS Nguyễn Đức Sơn - Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho biết, hiện trường đã bắt đầu triển khai các khóa đào tạo mới liên quan đến khoa học dữ liệu, công nghệ số và AI trong giáo dục. Đây là hướng đi phù hợp với nhu cầu thực tiễn, giúp giáo viên tương lai có thể làm việc trong môi trường giáo dục hiện đại, gắn với chuyển đổi số quốc gia.

Nhà trường cũng tìm kiếm đối tác để xây dựng mô hình trường học thông minh. Trường đang tích cực hợp tác với các tổ chức, đơn vị trong và ngoài nước để xây dựng mô hình “trường học thông minh”. Mục tiêu là tạo ra môi trường nghiên cứu - thực hành tiên tiến, nơi giáo viên và sinh viên có thể tiếp cận công nghệ giáo dục hiện đại, đồng thời lan tỏa mô hình này tới nhiều trường phổ thông.

TS Lê Linh Lương.

TS Lê Linh Lương - Phó Viện trưởng Viện Công nghệ blockchain và AI: Con người làm chủ AI. Điều những người làm giáo dục và công nghệ ngày nay đang phải đối mặt không phải câu hỏi “có nên dùng AI hay không” mà cần phải trả lời câu hỏi chúng ta “có đang đào tạo người sử dụng AI, hay người làm chủ AI”. Trong thực tế chúng ta đã ứng dụng AI rất mạnh nhưng trong giáo dục vẫn còn gặp những khó khăn. Cần phải đẩy mạnh việc ứng dụng AI và tăng năng lực sử dụng AI. Không thể dừng lại ở việc hiểu AI là gì mà cần đưa AI vào quy trình dạy học thực chất, có tiêu chuẩn và phải có cái sự đánh giá về đầu ra.

Hàn Minh

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/tien-phong-ung-dung-tri-tue-nhan-tao-trong-giang-day-bai-cuoi-nen-tang-so-kien-tao-tuong-lai.html