Tiền thưởng cưới và cuộc vật lộn của Trung Quốc trước làn sóng 'không kết hôn'

3 giờ trướcBài gốc

Liao và chồng đã nhận được khoản tiền hỗ trợ tổng cộng 1.500 nhân dân tệ khi đăng ký kết hôn tại Lyuliang, tỉnh Sơn Tây. Ảnh: Liao Xiaofen/CNA

Theo trang CNA, trong ánh nắng mùa thu se lạnh, cô dâu Liao Xiaofen, 29 tuổi, xuất hiện lộng lẫy trong bộ lễ phục cưới truyền thống, ngồi trên chiếc kiệu đỏ được tám người khiêng. Đoàn rước dâu chầm chậm tiến qua con đường làng hẹp ở Sơn Tây, giữa tiếng cồng, kèn vang rộn ràng, tạo nên khung cảnh trang trọng và náo nhiệt.

Đó là một phần của nghi lễ cưới truyền thống đã định hình phong tục hôn nhân của người Trung Quốc suốt nhiều thế kỷ.

“Cảm giác như đang sống trong một lễ rước dâu cổ xưa”, Liao chia sẻ về lễ cưới diễn ra ngày 15/11. “Mọi thứ thật trang trọng và khó quên. Đây là lễ cưới mà bất cứ cô gái nào cũng mơ ước”.

Sinh ra tại Quảng Đông – một trong những tỉnh phát triển nhất Trung Quốc – Liao vẫn quyết định tổ chức hôn lễ tại Sơn Tây, quê hương chú rể. Lý do không chỉ nằm ở các nghi thức truyền thống cầu kỳ hay bầu không khí trang trọng, mà còn bởi những chính sách khuyến khích kết hôn mà địa phương này đang áp dụng.

Trước ngày cưới, Liao và chồng đã nhận giấy chứng nhận kết hôn kèm khoản tiền thưởng 1.500 nhân dân tệ (khoảng 5,6 triệu đồng). Với cư dân thành thị, số tiền này không đáng kể, nhưng tại các vùng nông thôn, nơi thu nhập bình quân đầu người chỉ khoảng 1.900 nhân dân tệ mỗi tháng, đây là khoản hỗ trợ mang nhiều ý nghĩa.

“Được nhận tiền mặt khiến chúng tôi rất vui. Điều đó làm trải nghiệm kết hôn trở nên đặc biệt hơn”, cô nói.

Không chỉ Luliang (Sơn Tây), nhiều địa phương trên khắp Trung Quốc đang tung ra các gói ưu đãi để thúc đẩy hôn nhân. Tại Chiết Giang, các thành phố như Ninh Ba, Hàng Châu, Bình Hồ, Thiệu Hưng trao thưởng lên tới 1.000 nhân dân tệ cho các cặp đôi mới đăng ký kết hôn. Một số nơi chọn cách tiếp cận sáng tạo hơn: tổ chức lễ cưới tập thể theo chủ đề, tặng voucher chụp ảnh cưới, giảm giá tuần trăng mật, thậm chí tổ chức hôn lễ tại câu lạc bộ đêm nhằm thu hút giới trẻ.

Đám cưới tập thể tổ chức tại thành phố Liêu Thành, tỉnh Sơn Đông (Trung Quốc) ngày 25/4/2023. Ảnh: Global Times

Mục tiêu chung của các chính sách này là khuyến khích người trẻ kết hôn, từ đó cải thiện tỷ lệ sinh – vấn đề đang gây lo ngại lớn đối với tương lai nhân khẩu học Trung Quốc.

Xu hướng kết hôn lao dốc

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng những khoản thưởng một lần khó có thể tạo ra thay đổi lâu dài.

Theo nhà nhân khẩu học Yi Fuxian, tiền thưởng chỉ giải quyết phần “ngọn” của vấn đề. “Nguyên nhân sâu xa nằm ở chi phí sinh hoạt tăng cao, giá nhà đất, tình trạng thất nghiệp, cùng xu hướng kết hôn muộn ngày càng phổ biến”, ông phân tích.

Trước đây, phần lớn người Trung Quốc kết hôn ở độ tuổi đôi mươi. Hiện nay, nhiều người trì hoãn đến tuổi 30, thậm chí muộn hơn, kéo theo khả năng sinh con giảm mạnh.

Số liệu cho thấy xu hướng “không kết hôn” đang trở nên rõ rệt. Năm 2024, cả nước chỉ có 6,1 triệu cặp đăng ký kết hôn, giảm gần 55% so với năm 2013. Năm 2023, gần 30% người trong độ tuổi 30 vẫn chưa kết hôn – gấp đôi so với một thập kỷ trước.

Trong 9 tháng đầu năm 2025, số cặp đăng ký kết hôn đạt 5,15 triệu, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giới nghiên cứu cho rằng sự gia tăng này chủ yếu đến từ cải cách thủ tục hành chính, giúp việc đăng ký dễ dàng hơn, chứ chưa phản ánh sự hồi sinh thực sự của văn hóa hôn nhân.

Khi hôn nhân không còn là lựa chọn mặc định

Bên cạnh các yếu tố kinh tế, nhận thức của giới trẻ về hôn nhân cũng đang thay đổi sâu sắc, đặc biệt là ở phụ nữ.

Ngày càng nhiều phụ nữ trẻ đặt câu hỏi liệu hôn nhân có còn là điều cần thiết. Một bộ phận có tài chính độc lập, sự nghiệp ổn định, xem hôn nhân như một ràng buộc pháp lý không còn mang lại lợi ích rõ rệt, thậm chí có thể hạn chế quyền tự chủ cá nhân.

Một số khác bày tỏ lo ngại về quy định “thời gian làm nguội” 30 ngày trước khi ly hôn – áp dụng cả với ly hôn thuận tình. Theo họ, quy định này có thể kéo dài những mối quan hệ độc hại, đặc biệt trong bối cảnh bạo lực gia đình vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Ngoài ra, bất bình đẳng giới trong gia đình vẫn là vấn đề dai dẳng. Phụ nữ thường gánh trách nhiệm chính trong việc chăm sóc con cái, việc nhà và các công việc không được trả lương. Với nhiều người trẻ, hôn nhân bị nhìn nhận như một “trò chơi rủi ro”, trong đó quyền lợi cá nhân chưa được bảo vệ tương xứng.

Hệ quả là ngày càng nhiều người chọn sống độc thân, sống chung lâu dài không đăng ký kết hôn, hoặc trì hoãn hôn nhân vô thời hạn.

Tìm kiếm hôn nhân theo cách riêng

Đám cưới của Liao Xiaofen. Ảnh: CNA

Dù vậy, không phải tất cả người trẻ đều quay lưng với hôn nhân. Nhiều người vẫn mong muốn xây dựng gia đình, nhưng theo những điều kiện riêng.

Cô Yang, 28 tuổi, rời Cáp Nhĩ Tân để đến Thượng Hải với hy vọng tìm được sự độc lập và cơ hội mới. Thế nhưng, trong mắt bố mẹ, việc cô vẫn độc thân là một “thất bại cá nhân”.

“Tôi đến Thượng Hải dù phải ăn mì ăn liền, chen chúc trên tàu điện ngầm, làm việc theo lịch 9-9-6, thậm chí 0-0-7. Điều tôi sợ nhất là trở về nhà và nói chuyện với bố mẹ về hôn nhân”, Yang chia sẻ.

Một lần ghé thăm “góc mai mối” nổi tiếng ở Công viên Nhân dân Thượng Hải càng khiến cô chán nản. Nơi này không dành cho người độc thân, mà là “sàn giao dịch” thông tin con cái của các bậc phụ huynh.

“Tôi từng tin rằng tình yêu thật sự có thể chiến thắng mọi thứ. Tôi vẫn muốn tìm một người để xây dựng tổ ấm”, Yang nói. Tuy nhiên, cô khẳng định sẽ không thỏa hiệp: “Hôn nhân chỉ hạnh phúc khi gặp đúng người muốn đi cùng mình suốt đời”.

Ưu đãi tiền mặt: giải pháp ngắn hạn

Trong bối cảnh đó, các chính sách thưởng tiền mặt hay voucher cưới được xem là biện pháp hỗ trợ mang tính tình thế. Một số địa phương chỉ áp dụng giảm giá khi chi tiêu vượt mức tối thiểu; một số khác, như Luliang, trao tiền trực tiếp tại quầy đăng ký kết hôn.

Tại Quảng Châu, quận Bạch Vân đang thử nghiệm gói hỗ trợ “kết hôn và sinh con” trị giá 80.000–120.000 nhân dân tệ, với điều kiện hôn nhân kéo dài ít nhất một năm. Dù vậy, các chuyên gia vẫn hoài nghi khả năng những khoản hỗ trợ ngắn hạn này có thể đảo ngược xu hướng giảm kết hôn và sinh con.

Theo ông Yi Fuxian, muốn thay đổi thực chất cần cải cách toàn diện, từ thị trường lao động, giáo dục, nhà ở, đến hệ thống phúc lợi và bảo vệ quyền lợi trong hôn nhân.

Kinh nghiệm từ Nhật Bản, Hàn Quốc và nhiều quốc gia châu Âu cho thấy các chương trình khuyến khích tài chính tương tự hầu như không mang lại hiệu quả bền vững. Tuy nhiên, chúng vẫn có giá trị nhất định với những cặp đôi đang do dự, giúp họ vượt qua rào cản trước mắt.

Cuối cùng, vấn đề cốt lõi không nằm ở tiền thưởng, mà ở cấu trúc xã hội và quyền pháp lý trong hôn nhân. Để hôn nhân trở nên hấp dẫn, quyền lợi cá nhân cần được tôn trọng và bảo vệ tốt hơn. Nhịp sống đô thị căng thẳng, áp lực công việc và sự kiệt quệ cảm xúc đang khiến nhiều người trẻ cân nhắc lại các chuẩn mực truyền thống.

Không ít người lựa chọn mô hình hai thu nhập, không sinh con, hoặc sống chung không đăng ký kết hôn – vừa duy trì mối quan hệ, vừa tránh áp lực xã hội.

Với Liao, cô dâu mới ở Sơn Tây, việc có con hay không nên dựa trên kế hoạch cá nhân, không phải nghĩa vụ.

“Nếu có con, tôi sẽ hạnh phúc. Nếu không, chúng tôi vẫn có một cuộc hôn nhân bình thường”, cô nói. “Đừng kết hôn chỉ vì phải kết hôn. Khi chọn bạn đời, hãy nghĩ cho chính mình, đừng để chuẩn mực xã hội chi phối. Quan trọng nhất là tìm đúng người – dù có mất nhiều thời gian. Hãy kết hôn vì tình yêu”.

Hải Vân/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/tien-thuong-cuoi-va-cuoc-vat-lon-cua-trung-quoc-truoc-lan-song-khong-ket-hon-20251216170246153.htm