TIẾN TỚI ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU TOÀN QUỐC LẦN THỨ XIV CỦA ĐẢNG Kiến tạo và phát triển kỷ nguyên Việt Nam phú cường

4 giờ trướcBài gốc

Văn kiện Đại hội XIV của Đảng thể hiện mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại. Trong ảnh: Bốc dỡ hàng hóa tại Cảng Phước An, tỉnh Đồng Nai. Ảnh minh họa: Phạm Tùng

Câu trả lời là, kỷ nguyên mới Việt Nam phú cường - sự tiếp tục của công cuộc đổi mới trong thời kỳ mới với bối cảnh và thách thức đã hoàn toàn khác trước, thách thức ngày càng to lớn và trọng trách ngày càng nặng nề, khi mục tiêu Việt Nam trở thành một nước phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045, chỉ còn 20 năm!

Nhưng, kỷ nguyên mới là gì, tư chất ra sao, hiện thực hóa nó như thế nào?

Trong không khí dân chủ, với trách nhiệm và danh dự, hơn lúc nào hết, hiện nay, năm 2025, sau gần 40 năm đổi mới, giữa thế giới biến ảo khôn lường, thay vì dự đoán tương lai hay kêu gọi phép màu, con đường tối ưu là tổng kết lịch sử, kiến tạo tương lai và hành động kiên định. Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội lần thứ XIV của Đảng viết: “Giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phát triển nhanh, bền vững đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc; cải thiện và nâng cao toàn diện đời sống nhân dân; tự chủ chiến lược, tự cường, tự tin, tiến mạnh trong kỷ nguyên mới của dân tộc; thực hiện thắng lợi mục tiêu đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; hiện thực hóa tầm nhìn đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao vì một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”(1).

Đó là mục tiêu chiến lược, tinh thần cơ bản và hành động kiên định kiến tạo và phát triển kỷ nguyên Việt Nam phú cường.

Nói một cách hình ảnh, để kiến tạo kỷ nguyên mới, thay dự báo tương lai, phương pháp tốt nhất là dự báo yêu cầu của tương lai, bao quát toàn cục bối cảnh, tìm tòi hệ điều kiện cần và đủ để thực thi và hoàn thiện nó trong tầm nhìn xa rộng, phù hợp với mảnh đất hiện thực Việt Nam.

Bức tranh toàn cầu đa mảnh và những mâu thuẫn gay gắt

Không thể hình dung đúng đắn tương lai Việt Nam trong bối cảnh vận động toàn cầu đa cực, đa tầng nếu chỉ nhìn vào nội bộ đất nước mà lãng quên hay coi nhẹ việc nghiền ngẫm các kịch bản địa chính trị thế giới, nhận diện xu thế công nghệ vận động, nhân khẩu biến đổi đa tầng, văn hóa toàn cầu dung hòa và xung đột. Đặc biệt, không thể thiếu sự nhận diện những “cửa sổ cơ hội” song hành dự báo các “vùng bão nguy hiểm” cho Việt Nam.

Bức tranh tổng thể thế giới.

Diễn đạt một cách hình ảnh, nếu quả trứng bị vỡ bởi một lực từ bên ngoài thì cuộc sống bên trong nó nguy cơ sẽ kết thúc. Nhưng, nó bị vỡ bởi một lực từ bên trong với các mâu thuẫn, thì cuộc sống mới bắt đầu.

Không nhận diện sâu sắc các mâu thuẫn, thách thức từ thời đại, ở trong nước và không hóa giải thành công bằng trí tuệ và bản lĩnh dân tộc, Việt Nam sẽ không thể phát triển như mong đợi, thậm chí bị bỏ lại phía sau.

Nhìn tổng thể, trước thềm kỷ nguyên mới, Việt Nam đối mặt với các thách thức lớn từ thế giới:

Trước hết, sự phân cực quyền lực và cạnh tranh địa chính trị, địa kinh tế và địa quân sự… rất khốc liệt.

Các cường quốc và các khối liên minh đang bằng mọi cách tranh giành ảnh hưởng, tái cấu trúc trật tự thế giới và phân chia quyền lực dưới mọi hình thức, mưu toan khống chế thế giới. Đồng thời, trong bầu không khí chính trị - quân sự, kinh tế - quân sự đó, các khu vực đang trở thành “điểm nóng” chưa từng có: Biển Đông, Ukraine, Trung Đông, Tây Á… khiến bức tranh toàn cầu càng diễn biến phức tạp và khôn lường.

Thứ hai, biến đổi khí hậu toàn cầu và an ninh sinh thái.

Nhân loại đang đối mặt với những thách thức đầy rủi ro thiên tai, nhất là nguy cơ cạn kiệt tài nguyên và khủng hoảng môi trường, đặc biệt nguy cơ thiếu nước ngọt và nước biển dâng. Biến đổi khí hậu và sự phát triển bền vững đòi hỏi đổi mới tư duy sinh thái phát triển và hành động thống nhất, đồng bộ mang tính chiến lược toàn cầu.

Thứ ba, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số.

Chưa bao giờ như hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data), tự động hóa đang làm biến đổi toàn diện sản xuất, xã hội. Trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và AI, nếu không tiếp cận công nghệ nhân văn, bất cứ quốc gia, dân tộc nào cũng sẽ “đứng ngoài cuộc chơi lớn” và sẽ bị tụt rất xa và rất sâu.

Thứ tư, biến động kinh tế thế giới: chuỗi cung ứng, khủng hoảng tài chính lan rộng.

Sự suy giảm kinh tế, lạm phát, sự bất ổn thị trường toàn cầu, nhất là các cuộc chiến tranh kinh tế… đòi hỏi các quốc gia dân tộc phải nâng cao năng lực tự chủ kinh tế và liên kết quốc tế linh hoạt nhưng độc lập. Bất cứ quốc gia nào cũng không thể hay rất khó có thể thắng một mình trong các cuộc cạnh tranh, xung đột trên phương diện này.

Thứ năm, khủng hoảng giá trị và xung đột văn hóa.

Sự xói mòn truyền thống, chủ nghĩa tiêu dùng, chủ nghĩa cá nhân cực đoan hoành hành, đặc biệt, khi chủ nghĩa dân túy và xung đột toàn cầu đang thao túng thế giới, thì chỉ tồn tại những quốc gia dân tộc nào giữ vững bản sắc văn hóa của mình trong cơn lốc toàn cầu hóa.

Những mâu thuẫn căn bản và chủ yếu trên thế giới.

Thế giới luôn thống nhất nhưng phát triển hết sức đa dạng và phức tạp, thậm chí cả sự chồng lấn những ảo ảnh khôn lường. Sự thăng trầm, thịnh suy chuyển hóa đa màu sắc của các khu vực và các quốc gia dân tộc từ đầu thế kỷ, nhất là 10 năm trở lại đây, làm nổi bật những mâu thuẫn trong sự vận động đa cấp độ, đa màu sắc, tác động mạnh mẽ tới Việt Nam.

Dù vậy, có thể hình dung 5 loại chủ yếu và gay gắt:

Một là, mâu thuẫn giữa toàn cầu hóa và chủ nghĩa dân tộc cực đoan. Vừa cần hợp tác toàn cầu vừa trỗi dậy bảo hộ, phân biệt.

Hai là, mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Dù tăng trưởng nhanh nhưng không đều, gây tổn hại tài nguyên và khí hậu.

Ba là, mâu thuẫn giữa bùng nổ công nghệ và khủng hoảng đạo đức, nhân văn. Công nghệ phát triển quá nhanh, con người dễ bị tha hóa, kiểm soát.

Bốn là, mâu thuẫn giữa phân hóa giàu và nghèo ngày càng sâu sắc. Bất bình đẳng kinh tế - xã hội tạo nguy cơ bất ổn chính trị toàn cầu.

Năm là, mâu thuẫn giữa xu thế hòa bình và chiến tranh dưới mọi hình thức truyền thống, phi truyền thống, chiến tranh kinh tế, văn hóa… làm đảo lộn khu vực, đe dọa bất ổn, rối loạn toàn cầu.

Những mâu thuẫn trong sự vận động của Việt Nam.

Qua gần 40 năm đổi mới, dù đất nước đạt được những thành tựu, có ý nghĩa lịch sử, nhưng vẫn chưa như mong đợi, như đã trình bày. Từ thực tiễn đổi mới, đã và đang hiện tồn và nổi bật 6 loại mâu thuẫn chủ yếu đòi hỏi giải quyết chiến lược hiệu quả, nếu muốn phát triển:

Thứ nhất, mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế nhanh và chất lượng phát triển bền vững. Tăng trưởng GDP cao nhưng còn thiếu bền vững, sự công bằng còn nhiều khiếm khuyết và hạn chế. Nguy cơ tái khủng hoảng cục bộ rình rập trở lại và phá vỡ chỉnh thể nền kinh tế, ảnh hưởng nguy cơ di họa xã hội.

Thứ hai, mâu thuẫn giữa cải cách thể chế và lực cản bảo thủ. Nhu cầu đổi mới mạnh mẽ nhưng hệ thống cũ còn nhiều ngưng trệ, thậm chí là chướng ngại tác họa to lớn và dai dẳng. Nó giữ vị thế là cửa mở của mọi sự phát triển thành bại của quốc gia.

Thứ ba, mâu thuẫn giữa hội nhập quốc tế và bảo tồn bản sắc văn hóa. Toàn cầu hóa lấn át, nguy cơ tàn phá văn hóa dân tộc. Đó là cái gốc của phát triển bản sắc và bền vững.

Thứ tư, mâu thuẫn giữa yêu cầu dân chủ hóa đời sống xã hội và năng lực quản trị hiện đại hóa. Xã hội phát triển ngày càng năng động càng đòi hỏi cao về dân chủ, minh bạch.

Thứ năm, mâu thuẫn giữa dân số trẻ năng động và hệ thống giáo dục - đào tạo lỗi thời. Thanh niên Việt Nam khát khao sáng tạo nhưng môi trường học tập, khởi nghiệp còn hạn chế. Tương lai dân tộc phụ thuộc cơ bản việc giải quyết mối lo này.

Thứ sáu, mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế với suy thoái môi trường sinh thái, nguy cơ tạo nên khủng hoảng, đe dọa phát triển cân bằng, hài hòa và bền vững. Đây là nhân tố quyết định phát triển cân bằng và bền vững.

TS Nhị Lê, nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản

(1) Dự thảo Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Báo Đại biểu Nhân dân, số ra ngày 16-10-2025.

(còn tiếp)

Nguồn Đồng Nai : https://baodongnai.com.vn/moi-nong/202510/tien-toi-dai-hoi-dai-bieu-toan-quoc-lan-thu-xiv-cua-dang-kien-tao-va-phat-trien-ky-nguyen-viet-nam-phu-cuong-cb326fd/