Tiếng nói, chữ viết - 'sợi dây' nối dài bản sắc văn hóa người Thái xứ Thanh

2 giờ trướcBài gốc

Dòng chữ “Cửa hàng Thăng Dung kính chào quý khách!” viết bằng chữ Thái treo tại cửa hàng của gia đình chị Hà Thị Dung (xã Pù Luông).

Trên con đường dẫn vào thôn Lặn Ngoài, xã Pù Luông, du khách dễ dàng bắt gặp những tấm biển hiệu cửa hàng, homestay được viết bằng chữ của dân tộc Thái. Dòng chữ Thái uốn lượn mềm mại không chỉ mang đậm bản sắc, mà qua đó còn thể hiện niềm tự hào, ý thức gìn giữ tiếng nói, chữ viết của cộng đồng nơi đây. Chị Hà Thị Dung, chủ cửa hàng Thăng Dung chia sẻ: “Trong cuộc sống hàng ngày, người dân tộc Thái tại địa phương vẫn giao tiếp với nhau bằng chính tiếng “mẹ đẻ”, thế nhưng chữ viết của người Thái thì nhiều người không biết đến. Từ khoảng năm 2018, khi địa phương phối hợp với Trường Đại học Hồng Đức và các nghệ nhân tổ chức tập huấn, tôi và rất nhiều người dân trên địa bàn xã đã tham gia. Sau khi học, chúng tôi đã tích cực áp dụng vào công việc và cuộc sống hàng ngày. Biển hiệu của cửa hàng được viết bằng chữ Thái, với chúng tôi đó vừa là niềm tự hào về bản sắc văn hóa, vừa là cơ hội để quảng bá đến du khách khi đến đây tham quan, mua sắm”.

Cùng với các lớp học cộng đồng, việc bảo tồn chữ Thái còn được triển khai hiệu quả trong môi trường giáo dục tại các xã miền núi. Tại Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS Thường Xuân (xã Thường Xuân), việc dạy và học chữ Thái đã trở thành điểm nhấn quan trọng trong hoạt động giáo dục văn hóa dân tộc từ năm 2017 đến nay. Đối với chương trình dạy chữ Thái, nhà trường đã xây dựng kế hoạch giảng dạy linh hoạt, phù hợp với độ tuổi học sinh. Cùng với dạy viết chữ, giáo viên còn vừa lồng ghép kể chuyện dân gian, đọc thơ, hát tiếng Thái... giúp học sinh ghi nhớ tự nhiên qua lời kể, âm nhạc và các hoạt động văn hóa. Cô Vũ Thị Xuân, phó hiệu trưởng nhà trường, chia sẻ: “Chúng tôi xem việc dạy chữ Thái như một cách giúp học sinh hiểu về cội nguồn và tự hào về bản sắc của mình. Khi các em biết viết tên mình bằng chữ Thái, đọc được khắp hay hát bằng tiếng Thái, đó là lúc ngọn lửa yêu văn hóa dân tộc được thắp sáng trong lòng các em. Và kết quả đáng ghi nhận nhất chính là tinh thần chủ động, tích cực của học sinh. Giờ đây mỗi buổi học chữ Thái đối với các em không phải là nhiệm vụ, mà là niềm vui, là cách thể hiện tình yêu với quê hương”.

Còn với Nghệ nhân Ưu tú Hà Nam Ninh (76 tuổi, xã Bá Thước), việc học chữ Thái không chỉ để đọc, để viết mà còn hiểu sâu hơn về văn hóa và lịch sử của chính dân tộc mình. Trong suốt quá trình 40 năm nghiên cứu, ông đã biên soạn ra một số tài liệu quan trọng, như: “Bộ chữ Thái cổ Thanh Hóa”, “Bộ dạy chữ Thái Việt Nam tại Thanh Hóa”, “Tài liệu dạy tiếng dân tộc Thái”... Bên cạnh đó, ông còn sưu tầm được hàng trăm tư liệu quý về các lễ hội cổ truyền, các tác phẩm văn học cổ, bản chữ cổ của người Thái, như: “Truyện kể đường lên thiên đàng”; “Truyện thơ Khăm Panh”; “Khun Lú - Nàng Ủa”; “Sống chụ son sao”; “Truyện tình Pha - Dua”... phản ánh sinh động đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc Thái. Ông cho biết: “Nếu không gìn giữ, một ngày nào đó chúng ta sẽ chỉ còn nghe tiếng nói, mà không đọc được chữ của tổ tiên nữa. Bởi, trong chữ có tiếng nói, có tri thức dân gian, có triết lý sống và đạo lý con người của đồng bào Thái. Khi người trẻ biết viết, biết đọc chữ của dân tộc mình, tức là họ đang tự khẳng định mình là ai, từ đâu đến và phải sống thế nào cho xứng đáng với truyền thống đó”. Chính tâm huyết của ông đã truyền cảm hứng cho nhiều người trẻ địa phương. Không ít học trò của ông sau khi thành thạo chữ Thái đã trở thành giáo viên, hướng dẫn viên du lịch, hay tình nguyện viên trong các lớp học cộng đồng.

Có thể thấy, những nỗ lực của xã Pù Luông, của cô, trò Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS Thường Xuân hay Nghệ nhân Ưu tú Hà Nam Ninh... đã, đang góp phần quan trọng trong việc “bảo tồn, phát huy và phát triển tiếng nói, chữ viết, trang phục, nghề truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030” mà tỉnh đã đề ra. Khi những tấm biển hiệu ở Pù Luông trở thành niềm tự hào của người dân, khi các nghệ nhân vẫn miệt mài nghiên cứu, truyền dạy và khi học sinh đồng bào Thái vẫn say sưa viết từng nét chữ, ấy là khi sợi dây văn hóa dân tộc Thái thêm cơ hội nối dài hơn, bền chặt hơn và phát triển bền vững hơn trong tương lai.

Bài và ảnh: Hoài Anh

Nguồn Thanh Hóa : https://vhds.baothanhhoa.vn/tieng-noi-chu-viet-soi-day-noi-dai-ban-sac-van-hoa-nguoi-thai-xu-thanh-39909.htm