Tiếng ồn pickleball và rủi ro âm thầm trong khu dân cư

8 giờ trướcBài gốc

Tiếng ồn từ các sân pickleball không đơn thuần là “ồn ào sinh hoạt” thường ngày. Đây là dạng ô nhiễm tiếng ồn xung lực - loại tiếng ồn có khả năng tác động trực tiếp đến não bộ, hệ tim mạch, giấc ngủ và sức khỏe tinh thần của những người sống lân cận. Nếu không được quy hoạch và kiểm soát phù hợp, những tiếng “pop, pop” tưởng chừng vô hại có thể trở thành nguồn xung đột xã hội và rủi ro sức khỏe âm thầm trong khu dân cư.

Khi tiếng “pop, pop” vượt ngưỡng chịu đựng

Pickleball đang phát triển nhanh tại các đô thị nhờ dễ chơi, phù hợp với người trung niên và tạo không gian giao lưu cộng đồng. Tuy nhiên, song song với sự lan rộng của môn thể thao này là làn sóng phản ánh từ cư dân sống gần sân, cho biết họ phải chịu đựng tiếng bóng “chát, dội, lặp lại” kéo dài từ sáng đến tối, gây khó chịu hơn cả tiếng ồn giao thông vốn đều đặn và có thể dự đoán.

Không ít ý kiến cho rằng, tiếng ồn pickleball tương tự tiếng trẻ em vui chơi và “nghe rồi sẽ quen”. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu trong lĩnh vực y học lao động và thần kinh học, đây không phải dạng tiếng ồn nền thông thường mà là tiếng ồn xung lực, có tần số cao, khả năng kích hoạt mạnh hệ thần kinh và nội tiết, vượt xa mức “phiền toái” thông thường.

Pickleball phát triển nhanh ở đô thị nhưng tiếng “chát, dội” đặc trưng từ các sân gần khu dân cư đang gây nhiều bức xúc (Ảnh minh họa: KT)

Vì sao pickleball “chát tai” hơn các môn khác?

Âm thanh đặc trưng của pickleball xuất phát từ va chạm rất nhanh trong thời gian cực ngắn, khiến năng lượng âm thanh dồn vào vài mili giây. Bóng nhựa cứng, rỗng ruột khi đập vào mặt vợt composite tạo ra rung động mạnh, khuếch đại tiếng “pop” như mặt trống.

Đáng chú ý, năng lượng âm của pickleball tập trung chủ yếu ở dải tần khoảng 1.000-1.200 Hz – đúng vùng tai người nhạy cảm nhất, cũng là dải tần của tiếng nói và tiếng khóc. Vì vậy, não bộ có xu hướng “ưu tiên” xử lý, rất khó phớt lờ, kể cả khi người nghe không chủ ý. Trong khi đó, tiếng bóng rổ thường trầm hơn, dễ bị môi trường hấp thụ; tiếng tennis mềm và ít gây phản xạ giật mình liên tục.

Tiếng ồn - nguy cơ sức khỏe bị xem nhẹ

Nhiều nghiên cứu dịch tễ học đã xếp tiếng ồn môi trường là nguy cơ sức khỏe lớn thứ hai, chỉ sau ô nhiễm không khí. Mỗi năm, châu Âu mất hàng triệu năm sống khỏe mạnh do tác động của tiếng ồn, chủ yếu thông qua rối loạn giấc ngủ, stress kéo dài và các bệnh tim mạch.

Khác với bụi mịn gây tổn thương phổi, tiếng ồn tác động trực tiếp lên hệ thần kinh và nội tiết, khiến cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng âm ỉ. Nguy cơ này càng rõ rệt khi nguồn ồn là tiếng xung lực lặp lại liên tục trong nhiều giờ mỗi ngày, như tại các sân pickleball nằm sát khu dân cư.

Cơ thể phản ứng ra sao với tiếng ồn xung lực?

Mỗi tiếng “pop” bất ngờ kích hoạt phản xạ giật mình - một cơ chế sinh tồn của não bộ. Với tiếng ồn ổn định, não có thể thích nghi. Nhưng với tiếng ồn xung lực, ngắt quãng và khó đoán, não luôn duy trì trạng thái cảnh giác cao độ, khiến trục Hạ đồi - Tuyến yên - Tuyến thượng thận bị kích thích lặp đi lặp lại.

Hệ quả là cơ thể liên tục tiết hormone stress như cortisol, tim đập nhanh hơn, mạch máu co lại, huyết áp tăng nhẹ. Nếu tình trạng này kéo dài hàng tháng, stress tạm thời có thể chuyển thành stress mạn tính, gây áp lực đáng kể lên tim mạch và hệ thần kinh.

Nguy cơ tim mạch không thể xem thường

Tiếng ồn giao thông từ lâu đã được chứng minh liên quan đến tăng huyết áp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim và rối loạn nhịp tim. Một cơ chế quan trọng là hiện tượng mất “dipping” - huyết áp không giảm về mức nghỉ vào ban đêm do cơ thể vẫn bị kích thích.

Với những người sống sát sân pickleball, việc phải nghe tiếng bóng nhiều giờ mỗi ngày, đặc biệt vào sáng sớm và buổi tối, khiến tim và não khó có được khoảng nghỉ sinh lý cần thiết. Về lâu dài, tình trạng này có thể làm tổn thương lớp nội mô mạch máu và làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, kể cả ở những người trước đó không có yếu tố nguy cơ rõ ràng.

“Phantom pops” - khi tiếng bóng ám ảnh thần kinh

Một số cư dân phản ánh, họ vẫn “nghe thấy” tiếng bóng ngay cả khi sân đã tắt đèn, tương tự hiện tượng ù tai. Theo các chuyên gia, khi não bộ phải tiếp nhận hàng chục nghìn cú đánh mỗi ngày trong cùng một dải tần, các nơ-ron thính giác có thể tăng độ nhạy bất thường và tiếp tục phát xung dù không còn âm thanh thực.

Những người gặp tình trạng này thường nghe tiếng “bốp, bốp” hoặc âm cao kéo dài, dẫn đến lo âu, mất ngủ, cáu gắt, thậm chí có biểu hiện giống rối loạn stress sau sang chấn. Đây là dấu hiệu cho thấy tiếng ồn xung lực có thể để lại dấu ấn thực sự lên hệ thần kinh.

Ai chịu ảnh hưởng nặng nề nhất?

Tiếng ồn không tác động đồng đều lên mọi nhóm dân cư. Trong bối cảnh sân thể thao nằm sát khu nhà ở, một số nhóm đặc biệt dễ bị tổn thương:

Người cao tuổi, dù thính lực suy giảm, lại dễ tăng huyết áp và rối loạn nhịp tim, nên các phản xạ giật mình liên tục có thể trở thành yếu tố kích hoạt cơn tăng huyết áp hoặc đột quỵ.

Trẻ em chịu ảnh hưởng về khả năng tập trung, trí nhớ và học tập, nhất là khi tiếng ồn xung lực liên tục cắt ngang thời gian học và ngủ.

Người có rối loạn lo âu hoặc rối loạn phổ tự kỷ dễ bị quá tải giác quan, hoảng loạn và rối loạn hành vi khi phải sống trong môi trường âm thanh dồn dập, khó đoán.

Quy định pháp luật và “khoảng trống” với pickleball

Hiện nay, Việt Nam áp dụng Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 26:2010/BTNMT về tiếng ồn. Khu dân cư được phép tối đa 70 dBA ban ngày và 55 dBA ban đêm, tính theo mức ồn trung bình.

Với tiếng ồn ngắt quãng như pickleball, việc đo trung bình theo giờ có thể vẫn “đạt chuẩn”, trong khi đỉnh âm của từng cú va chạm lại rất cao, gây khó chịu rõ rệt cho người dân. Đây là lý do nhiều nơi “đúng giấy tờ” nhưng cư dân vẫn bức xúc và mất ngủ.

Theo TCVN 7878-2:2018, tiếng ồn có tính xung lực phải được cộng thêm 5-10 dBA khi đánh giá. Điều này đồng nghĩa mức 65 dBA đo được có thể phải tính thành 70–75 dBA - vượt ngưỡng cho phép trong khu dân cư. Nghị định 45/2022/NĐ-CP cũng quy định mức phạt nặng, thậm chí đình chỉ hoạt động nếu gây tiếng ồn vượt chuẩn.

Không chỉ là decibel, mà là quan hệ cộng đồng

Khi tiếng ồn kéo dài, giấc ngủ bị xáo trộn, sức khỏe suy giảm, sự nhẫn nại giữa các hộ dân cũng theo đó mà hao mòn. Những vấn đề tưởng nhỏ như giờ mở sân, tắt đèn muộn hay chơi buổi tối rất dễ leo thang thành mâu thuẫn.

Vì vậy, tiếng ồn sân thể thao không chỉ là câu chuyện “bao nhiêu decibel”, mà còn là phép thử đối với quy hoạch, đối thoại và văn hóa ứng xử trong không gian đô thị chật hẹp.

Dung hòa quyền chơi và quyền yên tĩnh

Vấn đề không nằm ở việc cấm hay không cấm pickleball, mà là tổ chức hoạt động thế nào để hài hòa lợi ích. Nhiều giải pháp đã được đề xuất như quy hoạch khoảng cách an toàn giữa sân và nhà ở; sử dụng vợt, bóng giảm ồn; lắp đặt hàng rào cách âm; và giới hạn khung giờ chơi, đặc biệt vào sáng sớm, buổi tối và giờ nghỉ trưa.

Trách nhiệm để pickleball trở thành “hàng xóm dễ chịu”

Từ góc nhìn y tế và pháp lý, tiếng ồn pickleball không phải tiếng ồn sinh hoạt vô hại, mà là một dạng ô nhiễm âm thanh xung lực có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và trật tự cộng đồng.

Cơ quan quản lý cần có hướng dẫn rõ ràng hơn về đo và đánh giá tiếng ồn xung lực, đồng thời xem xét quy định khoảng cách tối thiểu giữa sân thể thao và khu nhà ở. Chủ sân cần chủ động đầu tư giải pháp giảm ồn, quản lý giờ hoạt động để hạn chế khiếu nại và rủi ro pháp lý. Người chơi cũng cần tôn trọng cộng đồng xung quanh để môn thể thao mình yêu thích không trở thành nguồn xung đột.

Tiếng ồn là dạng “ô nhiễm vô hình”, nhưng tác động của nó là hữu hình và lâu dài. Quyền được vận động là chính đáng, song phải song hành với trách nhiệm tôn trọng giấc ngủ, sức khỏe và sự bình yên của cộng đồng dân cư.

CTV Huy Hoàng/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/suc-khoe/tieng-on-pickleball-va-rui-ro-am-tham-trong-khu-dan-cu-post1254729.vov