Tổng nguồn vốn thực hiện chương trình NTM giai đoạn 2021 - 2025 trên 1.990 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương gần 700 tỷ đồng, ngân sách địa phương hơn 1.300 tỷ đồng. Qua đó, tiếp sức các địa phương miền núi đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phục vụ sản xuất, góp phần cải thiện và nâng cao đời sống đồng bào dân tộc thiểu số.
Tạo sinh kế ổn định
Theo Chủ tịch UBND xã Trà Giang (Trà Bồng) Hồ Văn Tự, sinh kế ổn định là giải pháp căn cơ để giải quyết tận gốc vấn đề nghèo đói. Do đó, hệ thống chính trị xã Trà Giang đã có những thay đổi mạnh mẽ trong cách thức hỗ trợ. Thay vì trao cho người nghèo các suất trợ cấp mang tính thụ động, xã chú trọng hỗ trợ các mô hình sản xuất cộng đồng theo hướng hàng hóa, hoặc liên kết theo chuỗi giá trị. Như 2 chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm chủ lực bò sinh sản, bò thịt và chuỗi giá trị trồng rừng bền vững theo tiêu chí FSC, với diện tích trên 150ha. “Các chuỗi liên kết này không chỉ giúp người dân gia tăng hiệu quả kinh tế và thu nhập mà còn khuyến khích họ mạnh dạn “bắt tay” với doanh nghiệp (DN), hợp tác xã thực hiện các mô hình sản xuất hàng hóa, gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm, để tạo sinh kế ổn định và lâu dài”, ông Tự khẳng định.
Nhà cửa xây mới, hạ tầng thông tin phủ khắp tạo thuận lợi cho người dân xã Ba Điền (Ba Tơ) tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản.
Sự thay đổi này cũng khơi dậy tinh thần nỗ lực phát triển kinh tế, để thoát nghèo và vươn lên làm giàu của người dân trên địa bàn xã Trà Giang. Ông Hồ Văn Trọng, ở thôn 2 bày tỏ, nhờ liên kết với DN mà tôi biết thêm nhiều kiến thức liên quan đến việc trồng và chăm sóc keo. Thay vì trồng dày như hồi trước, giờ tôi giảm 1/3 số lượng cây, vừa đỡ tốn tiền mua cây giống mà keo lại ít nhiễm bệnh, phát triển tốt. Công ty cũng cam kết thu mua keo trồng đủ 5 năm trở lên với giá cao, có hỗ trợ nếu bị rủi ro do thiên tai nên tôi yên tâm, không có ý định khai thác keo non như trước.
Hiệu quả kinh tế gia tăng, thu nhập bình quân của người dân xã Trà Giang đạt trên 45 triệu đồng/người/năm, góp phần giảm số hộ nghèo của xã chỉ còn 11 hộ (trên 7%) và 8 hộ cận nghèo (gần 5,4%). Cuộc sống được cải thiện, người dân xã Trà Giang tích cực tham gia chương trình xây dựng NTM qua việc hiến gần 5.400m2 đất, đóng góp hàng nghìn ngày công và trên 850 triệu đồng, góp phần đầu tư xây dựng, sửa chữa hệ thống giao thông, thủy lợi, nhà văn hóa thôn...
Thay đổi nếp nghĩ, cách làm
Song song với hỗ trợ sinh kế, các địa phương miền núi chú trọng đến việc nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản cho người dân, nhất là hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn. Ông Phạm Văn Ba, ở thôn Gò Nghênh, xã Ba Điền (Ba Tơ) bày tỏ, nhờ tham gia các lớp tập huấn mà tôi cũng như người dân ở đây chủ động sản xuất đúng lịch thời vụ và cơ cấu giống, nhất là các giống mới có năng suất cao; biết cách phòng, chống sâu bệnh hại cây trồng, cũng như dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm hiệu quả. Đặc biệt, nhờ hệ thống thông tin liên lạc rộng khắp và chất lượng mà người dân có điều kiện nắm bắt, học hỏi và làm theo những mô hình phát triển kinh tế phù hợp, để nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống.
Nhờ sự "tiếp sức" từ các dự án của chương trình nông thôn mới, người dân trên địa bàn xã Ba Điền (Ba Tơ) nắm bắt và biết cách chăm sóc, phòng trừ dịch bệnh cho đàn gia súc.
Theo Chủ tịch UBND xã Ba Điền Nguyễn Anh Khoa, công tác giảm nghèo bền vững cũng là nhiệm vụ của hệ thống chính trị địa phương. Bên cạnh nguồn lực của trung ương, tỉnh, huyện, xã còn tích cực huy động các nguồn lực xã hội hóa, tập trung hỗ trợ người nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn về nhiều mặt, từ việc xóa nhà tạm, nhà dột nát đến tạo việc làm, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, nước sạch... Với mỗi nội dung, lĩnh vực, xã chủ động rà soát, đánh giá mức độ thiếu hụt để đưa ra các phương án, chính sách hỗ trợ phù hợp, thiết thực gắn với mục tiêu rõ ràng. Điều này giúp các hộ nghèo, cận nghèo cũng như mới thoát nghèo tiếp tục có điều kiện phát triển và ổn định cuộc sống.
“Thay đổi lớn nhất là người dân ý thức được nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước chính là “cần câu”, là cơ hội để gia đình có cuộc sống tốt đẹp hơn. Chính vì vậy, nhiều hộ không còn tâm lý ỷ lại mà nỗ lực vươn lên phát triển kinh tế, mạnh dạn thay đổi phương thức sản xuất, để nâng cao hiệu quả và thu nhập”, ông Khoa khẳng định. Chính vì vậy, số hộ nghèo và cận nghèo của xã Ba Điền giảm chỉ còn 57 hộ (khoảng 11%), thu nhập bình quân đạt gần 46 triệu đồng/người/năm. Người dân tích cực đóng góp hàng nghìn ngày công và hơn 1 tỷ đồng để đầu tư xây dựng, sửa chữa 34 tuyến đường (dài gần 20km), trường học và thiết chế văn hóa.
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hồ Trọng Phương, Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình NTM tỉnh cho biết, thước đo đánh giá sự bền vững của chương trình NTM, công tác giảm nghèo không chỉ ở những con số thống kê mà là ở chất lượng cuộc sống, mức độ tiếp cận các dịch vụ xã hội và cách thức sản xuất của người dân, cộng đồng. Vì vậy, bên cạnh tuyên truyền, nâng cao năng lực, nhận thức của người dân, cộng đồng để xóa bỏ tư tưởng ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước, chính quyền các địa phương miền núi còn có những cách làm hay, sáng tạo trong việc huy động, lồng ghép và sử dụng các nguồn lực. Đồng thời, xây dựng và nhân rộng những mô hình phát triển kinh tế, góp phần thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ giảm nghèo cũng như 19 tiêu chí và 11 nội dung của chương trình xây dựng NTM đảm bảo thực chất, bền vững.
Bài, ảnh: MỸ HOA