Nguồn: Bộ Tài chính. Đồ họa: Văn Chung
Tích cực tham mưu và đề xuất các giải pháp
Ông Dương Bá Đức - Vụ trưởng Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính cho biết, vấn đề đầu tư công (ĐTC) và giải ngân nguồn vốn này thường xuyên được Chính phủ thảo luận, phân tích để có các chỉ đạo kịp thời. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có các nghị quyết, chỉ thị, văn bản chỉ đạo điều hành, đôn đốc việc giải ngân vốn ĐTC.
Khẩn trương hoàn thiện các thủ tục kéo dài thời gian bố trí vốn
Để tháo gỡ khó khăn trong công tác giải ngân vốn đầu tư công, đối với các dự án đã hết thời gian thực hiện thuộc thẩm quyền cho phép kéo dài thời gian bố trí vốn sang năm 2025, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương căn cứ quy định tại Điều 57 Luật Đầu tư công năm 2024, khẩn trương đánh giá, hoàn thiện thủ tục kéo dài thời gian bố trí vốn theo thẩm quyền, làm cơ sở để tiếp tục bố trí vốn cho các dự án.
Đồng thời, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo việc sửa đổi, thay thế đồng bộ các cơ chế, chính sách có liên quan đến dự án ĐTC với nguyên tắc đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, đáp ứng kịp thời thực tiễn, tăng cường phân cấp, phân quyền, cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ các khó khăn, bất cập, vướng mắc. Đây được coi là cải cách lớn và đồng bộ nhằm tháo gỡ các khó khăn mang tính điểm nghẽn đối với việc thực hiện và giải ngân các dự án ĐTC.
Với vai trò là cơ quan quản lý về giải ngân vốn ĐTC, Bộ Tài chính đã tích cực tổng hợp, rà soát, đánh giá để tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhiều giải pháp chỉ đạo điều hành kế hoạch ĐTC.
Cụ thể, công khai hàng tháng số liệu giải ngân của từng dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm giao thông, dự án liên vùng, Chương trình Mục tiêu quốc gia gửi tới từng bộ, cơ quan trung ương và địa phương để nắm bắt và có giải pháp kịp thời đôn đốc việc triển khai dự án và điều hành kế hoạch vốn của các dự án; chủ động thực hiện các giải pháp điều hành, đáp ứng đủ nhu cầu vốn kế hoạch năm theo tiến độ cho các dự án trong phạm vi dự toán đã được Quốc hội giao. Kho bạc Nhà nước (KBNN - cơ quan kiểm soát và thanh toán vốn) đã đồng bộ triển khai dịch vụ công trực tuyến, tạo điều kiện thuận lợi cho đơn vị sử dụng ngân sách có thể giao dịch với KBNN 24/7 (kể cả ngày nghỉ/ngày lễ), tại bất cứ địa điểm nào có kết nối internet.
Đặc biệt, ngay khi các bộ, ngành, địa phương nhận kế hoạch vốn, Bộ Tài chính đã có ngay văn bản đề nghị các bộ, ngành, địa phương khẩn trương thực hiện phân bổ chi tiết vốn kế hoạch ĐTC nguồn NSNN cho từng nhiệm vụ, dự án đã đủ điều kiện giao vốn theo quy định của pháp luật về ĐTC và các quy định của Chính phủ hiện hành, gửi Bộ Tài chính làm cơ sở để thực hiện kiểm tra việc phân bổ và thanh toán kế hoạch đầu tư vốn NSNN.
Tỷ lệ giải ngân vẫn đạt thấp
Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị cùng các giải pháp được Bộ Tài chính tham mưu, đề xuất, các bộ, ngành, địa phương đã nỗ lực thực hiện. Do đó, kết quả giải ngân vốn ĐTC qua từng năm đã có nhiều cải thiện, nhưng vẫn chưa thể chạm đích.
Theo báo cáo từ Bộ Tài chính, giải ngân vốn ĐTC năm 2024 của cả nước đạt khoảng 93% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Và trong 2 tháng đầu năm 2025, tỷ lệ giải ngân mới đạt khoảng 7,32% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tương được với trên 60.423,8 tỷ đồng
Vụ trưởng Vụ Đầu tư cho biết, năm 2025, mục tiêu Thủ tướng Chính phủ đặt ra vẫn là giải ngân đạt trên 95% trở lên. Do đó, Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất các giải pháp.
Cụ thể, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương khẩn trương hoàn thành việc phân bổ chi tiết vốn ĐTC cho các nhiệm vụ, dự án trước ngày 31/3/2025; tích cực triển khai các nhiệm vụ đẩy nhanh tiến độ giải ngân theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Với các dự án quan trọng quốc gia, dự án cao tốc, liên vùng có số vốn đầu tư rất lớn, việc giải ngân nhanh cho các dự án này sẽ đóng góp rất lớn vào tỷ lệ giải ngân ngân chung của cả nước. Theo đó, Bộ Tài chính đề nghị các địa phương rà soát, đảm bảo phân bổ đủ số vốn tối thiểu cho các dự án cũng như thực hiện hiệu quả các giải pháp đã đề ra để các dự án này nhanh chóng tiếp cận được nguồn vốn.
Đặc biệt, về lâu dài, để việc giải ngân vốn ĐTC được thuận lợi, Bộ Tài chính đang đề xuất Chính phủ xây dựng một nghị định riêng thay thế các nội dung về quản lý, thanh toán, quyết toán niên độ ngân sách đối với dự án sử dụng vốn ĐTC tại Nghị định số 99/2021/NĐ-CP của Chính phủ. Hiện dự thảo đã được Bộ Tài chính hoàn thiện và xin ý kiến góp ý rộng rãi.
Dự thảo Nghị định đã quy định nguyên tắc thanh toán, hồ sơ pháp lý gửi Kho bạc, hồ sơ thanh toán, tạm ứng, biểu mẫu kiểm soát theo hướng gắn với trách nhiệm trực tiếp và toàn diện của chủ đầu
tư/ban quản lý dự án, đơn giản hóa thủ tục phải gửi cơ quan KBNN, đẩy mạnh số hóa quy trình kiểm soát, rõ phạm vi kiểm soát thanh toán của cơ quan KBNN.
Đồng thời, dự thảo đã bổ sung, hoàn thiện khung pháp lý để phù hợp với những điểm mới của Luật Đất đai số 31/2024/QH15; Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15; Luật Xây dựng; Luật Đầu tư công; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 9 luật trong lĩnh vực tài chính. Xây dựng khuôn khổ pháp lý về hệ thống thông tin trong lĩnh vực tài chính đầu tư công.
Ngoài ra, Bộ Tài chính đã đề xuất hoàn thiện nhiều cơ chế, chính sách tại dự thảo Nghị định như: Quy định chung; quản lý, thanh toán vốn ĐTC; quyết toán vốn ĐTC nguồn ngân sách nhà nước theo năm ngân sách (quyết toán theo niên độ); ứng dụng công nghệ thông tin; kiểm tra; trách nhiệm của các cơ quan liên quan…
Bộ Tài chính thực hiện công khai các đơn vị có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình cả nước
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Quyết định số 523/QĐ-TTg ngày 6/3/2025 thành lập các tổ công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân vốn ĐTC hàng năm tại các bộ, ngành, địa phương.
Tại quyết định đã nêu rõ, lãnh đạo Bộ Tài chính là thường trực các Tổ công tác, có trách nhiệm giúp tổ trưởng xây dựng báo cáo chung của tổ công tác tại buổi kiểm tra và báo cáo kết quả kiểm tra, đề xuất, kiến nghị của tổ công tác sau khi tổ công tác đã thực hiện kiểm tra.
Đồng thời, Bộ Tài chính có trách nhiệm gửi Văn phòng Chính phủ số liệu giải ngân của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương trước ngày 25 hàng tháng.
Thủ tướng Chính phủ cũng giao Bộ Tài chính trên cơ sở số liệu giải ngân hàng tháng, công khai danh sách các bộ, ngành, địa phương thuộc đối tượng kiểm tra (có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình của cả nước) trên Hệ thống thông tin quốc gia về ĐTC và Cổng thông tin điện tử Bộ Tài chính.
Hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương thuộc đối tượng kiểm tra báo cáo bằng văn bản về tình hình giải ngân cuối mỗi tháng, gửi Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ. Tổng hợp chung báo cáo của các bộ, ngành, địa phương phục vụ các tổ công tác, gửi lãnh đạo Chính phủ (Tổ trưởng) trước ngày 10 hàng tháng.
Xây dựng đề cương để các tổ công tác báo cáo kết quả kiểm tra, đôn đốc; trên cơ sở đó, tổng hợp chung, báo cáo Chính phủ tại phiên họp Chính phủ thường kỳ hàng tháng./.
Vân Hà