Chỉ còn 30 phút trước giờ khai mạc Lễ hội Văn học cuối năm, sân trường Trường Quốc tế Việt Nam - Phần Lan (VFIS) đã rộn ràng tiếng nói cười và sắc màu. Học sinh từ khối 6 đến 12 tập trung tại các gian hàng của lớp mình, gấp rút hoàn tất những khâu cuối cùng: dán áp phích, treo poster, sắp đặt bàn trò chơi.
Mỗi lớp giới thiệu một tác phẩm văn học yêu thích bằng hình thức sáng tạo riêng - có gian thiết kế trò chơi tương tác, có gian trình bày cảm nhận, vẽ minh họa, có lớp biểu diễn trích đoạn hoặc thuyết trình. Tất cả thể hiện một điểm chung: các em thực sự đã đọc, đã suy nghĩ, và đang kể lại hành trình của riêng mình cùng cuốn sách.
Lễ hội tiếp lửa tình yêu văn học
Nguyễn Khánh Như, học sinh lớp 6B, chia sẻ lý do lớp chọn Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ (Nguyễn Ngọc Thuần): “Cuốn sách có những bí mật tuổi thơ rất đẹp. Cậu bé trong truyện học được cách thấu hiểu, bao dung và nhìn cuộc sống bằng đôi mắt yêu thương”. Khánh Như cùng các bạn trích đoạn truyện, viết cảm nhận và thiết kế một trò chơi nhỏ để khách tham quan cùng tìm hiểu tác phẩm.
Khi chuyển từ tiểu học lên trung học cơ sở, lớp của Khánh Như không còn tiết đọc sách trong thời khóa biểu chính khóa, song em cho biết lớp thường được giáo viên đưa đến thư viện vào các tiết trống hoặc giờ tự học. Em rất mong có nhiều tiết đọc sách hơn để tìm tòi, suy ngẫm và học thêm kiến thức ngoài sách giáo khoa. Khánh Như yêu thích nhiều thể loại, nhưng say mê nhất là sách khoa học tự nhiên.
Một lớp chọn thuyết trình về tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh.
Tại gian của lớp 10B, không khí sôi động hơn và thu hút nhiều chú ý của các học sinh khác trong trường. An Nhi và Doanh Doanh, hai thành viên lớp 10B, hào hứng kể về hoạt động “thi đọc nhanh” dựa trên bộ tiểu thuyết Đấu trường sinh tử (Suzanne Collins) mà lớp đã được giáo viên tiếng Anh hướng dẫn tìm đọc. Cả hai cho biết mình bị cuốn vào thế giới tưởng tượng trong truyện, và những chủ đề như bất bình đẳng, đấu tranh sinh tồn khiến các em suy ngẫm và liên hệ đến thực tế đời sống xã hội hiện đại.
Các học sinh hào hứng quây tụ ở gian của lớp 10B tham gia phần thi đọc nhanh trích đoạn.
Lễ hội còn có sự tham gia của phụ huynh. Bà Marina Shendrick Frank - mẹ của học sinh lớp 6A, Ekaterina Kashnova - cho biết gia đình từng sống ở Mỹ, nơi đọc sách là một hoạt động quan trọng tại trường học. Nhận thấy con gái thích sách, từ khi Ekaterina còn chưa học chữ bà đã thường xuyên đưa cô bé đến thư viện công cộng.
Ekaterina Kashnova (phải), học sinh lớp 6A, thích đọc sách và mong muốn được học thêm nhiều tiết thư viện tại trường.
Sang Việt Nam, bà chọn cho Ekaterina theo học chương trình Phần Lan vì tâm đắc triết lý giáo dục toàn diện, không đặt nặng thành tích mà chú trọng phát triển kỹ năng, nhân cách. Bà Marina ưu tiên thời gian cùng con tham gia các hoạt động ngoại khóa về âm nhạc, mỹ thuật, thể thao tại trường… Trong số đó, Lễ hội Văn học là sự kiện hai mẹ con mong đợi nhất, vì đây là niềm yêu thích của cả hai.
“Giáo viên thường xuyên khuyến khích con gái tôi đọc sách và viết lách. Mỗi tối, hai mẹ con dành 30 phút cùng đọc sách. Những tác phẩm văn học với góc nhìn đa dạng giúp con gái tôi hiểu hơn về thế giới rộng lớn này, đồng thời học cách tôn trọng và cảm thông với những người khác biệt”, bà chia sẻ. Về phần Ekaterina, em nói mong mỏi thời khóa biểu có ít nhất ba tiết đọc sách mỗi tuần.
Đọc sách gắn liền với chương trình học
Cô Anja - giáo viên chủ nhiệm kiêm giáo viên Ngữ văn Anh lớp 6A - cho biết trong năm học, lớp của cô đã cùng nhau đọc nhiều tác phẩm, từ tiểu thuyết đến tác phẩm báo chí, văn bản hình ảnh, âm thanh, kể cả những văn bản lấy từ Internet. Sau khi đọc ở nhà, học sinh sẽ thảo luận, phân tích hoặc làm dự án tại lớp. "Học sinh học được cách viết thông qua chính việc đọc", cô Anja cho hay.
Nhận thấy cuộc phiêu lưu của cậu bé Percy Jackson trong bộ truyện của Rick Riordan và tường thuật của cậu bé August có khuôn mặt dị dạng bẩm sinh vì chứng bệnh hiếm gặp trong cuốn sách Điều kỳ diệu (R J Palacio) đều được các học sinh của mình yêu thích, cô quyết định để lớp chọn hai tác phẩm này để trình bày tại Lễ hội Văn học, qua đó cũng là dịp học sinh hiểu được những đặc trưng của hai thể loại truyện giả tưởng và truyện có bối cảnh thực tế.
Theo cô Anja, tác phẩm trong năm học được chọn dựa theo độ tuổi học sinh, độ dài cuốn sách, tham khảo các khung chương trình khuyến nghị quốc tế và danh mục của các trường trên thế giới, và cả quan sát của giáo viên về sở thích của học sinh. Cô nhận định những nhân vật "bằng vai phải lứa" với học sinh như August có thể khơi gợi ở các em sự tò mò và sau đó là thấu hiểu, đồng cảm.
Cô Đinh Nguyễn Hồng Phúc, giáo viên chủ nhiệm lớp 4C, cùng các học sinh của mình trong một tiết thư viện.
Cô Đinh Nguyễn Hồng Phúc - giáo viên chủ nhiệm lớp 4C - thì thiết kế tiết thư viện thành không gian chia sẻ: học sinh mang theo cuốn sách yêu thích đã đọc ở nhà đến thuyết trình cho cả lớp. Cô cũng chọn tác phẩm để cả lớp cùng đọc trích đoạn mỗi tuần, rồi tuần sau đó các em làm bài hoặc dự án cá nhân, từ thiết kế slide, vẽ tranh đến cắt dán mô hình. “Trẻ lớp nhỏ hơn thường làm thủ công đơn giản, còn ở lớp 4, các em đã có thể trình bày logic, sử dụng công nghệ trình chiếu”, cô Phúc nói.
Học sinh nghe cô đọc trích đoạn tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký.
Học sinh yêu thích tiết thư viện không chỉ vì sách. Với Thế Khải, vốn đam mê sách khoa học thường thức - thư viện là không gian lý tưởng hơn lớp học thông thường. Em thích tìm sách lịch sử, luật pháp, các câu chuyện khoa học cho thiếu nhi, và luôn sẵn sàng xung phong thuyết trình để giới thiệu sách mình đã đọc. Còn Hà An, từng chọn Totto-chan bên cửa sổ cho phần thuyết trình vì đó là cuốn sách "khiến em cười, mà cũng có những đoạn thật buồn".
Hà An chia sẻ: “Em muốn học 2 tiết đọc sách mỗi tuần, đọc trọn vẹn cả tác phẩm chứ không chỉ là trích đoạn. Như vậy mới hiểu hết nội dung câu chuyện”.
Các học sinh lớp 4B thuyết trình về cuốn sách yêu thích và trình bày dự án nhóm trong tiết thư viện.
Theo chia sẻ của thủ thư Hoàng Quang Sơn, mỗi học sinh trung học được yêu cầu đọc ít nhất một cuốn sách mỗi năm và được khuyến khích mượn thêm. Nhiều em thường xuyên lui tới tìm sách, hỏi tư vấn. Học sinh THCS hay chọn sách có hình ảnh, nonfiction trực quan; lớn hơn thì tìm sách về tâm lý, tài chính. Giáo viên cũng thường đề xuất sách phù hợp với môn học, còn thư viện trưng bày sách theo chuyên đề để khơi gợi sự quan tâm.
Tại ngôi trường ở quận 7 này, học sinh bắt đầu và kết thúc năm học với sách - sau khai giảng là Book Festival (Lễ hội Sách), trước bế giảng là Literature Festival (Lễ hội Văn học). Đọc sách không chỉ là hoạt động, mà là thói quen, là công cụ học tập, là chiếc cửa sổ mở ra những thế giới khác nhau. Và ở đó, các em học sinh không chỉ học đọc, mà học cách sống, cách hiểu người, hiểu mình.
Phong Khang - Phương Lâm