Chiến lược chưa từng có của chính quyền Trump đang khiến các đối tác từ châu Âu đến châu Á phải bước vào bàn đàm phán với tốc độ kỷ lục (trong ảnh: Quang cảnh cảng hàng hóa ở California, Mỹ). Ảnh: THX/TTXVN
Theo Wall Street Journal, trong bối cảnh thương mại toàn cầu đầy biến động, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã khởi động một chiến dịch đàm phán "mạnh mẽ" nhằm tái thiết các mối quan hệ kinh tế quốc tế theo hướng có lợi cho Mỹ. Các cố vấn hàng đầu của ông Trump đã sử dụng các chiến thuật cứng rắn, từ đe dọa áp thuế quan trả đũa đến các cuộc điện thoại cá nhân với lãnh đạo nước ngoài, để đạt được những thỏa thuận thương mại nhanh chóng. Tuy nhiên, theo các nguồn tin, nhiều chi tiết quan trọng trong các thỏa thuận này vẫn còn bỏ ngỏ.
Chiến lược trên đánh dấu sự thay đổi đáng kể so với các cuộc đàm phán thương mại truyền thống, thường kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm. Thay vì tìm kiếm các hiệp định toàn diện và ràng buộc về mặt pháp lý, đội ngũ cố vấn cấp cao của Tổng thống Trump ưu tiên các thỏa thuận “nhanh gọn”, trong đó việc thực thi dựa trên quyền hạn khẩn cấp của tổng thống thay vì các quy trình giải quyết tranh chấp thông thường.
Áp lực từ thuế quan và lời cảnh báo
Sau một khởi đầu không mấy suôn sẻ, Tổng thống Trump đã đặt ra mục tiêu rõ ràng: đạt được các thỏa thuận chiến thắng một cách nhanh chóng. Để hiện thực hóa điều này, các quan chức cấp cao của chính quyền Trump đã phát động một chiến dịch gây sức ép.
Theo một quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ, cố vấn kinh tế hàng đầu Stephen Miran đã thẳng thắn cảnh báo các đối tác châu Âu vào tháng 5 và tháng 6 rằng nếu họ không bắt đầu đàm phán nghiêm túc, các thành viên của họ sẽ phải đối mặt với mức thuế quan cao. Cùng lúc đó, các cuộc đàm phán riêng tư được dẫn dắt bởi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer.
Ông Kush Desai, người phát ngôn Nhà Trắng, khẳng định: "Tổng thống Trump đã tập hợp được đội ngũ thương mại và kinh tế giỏi nhất, và những nỗ lực toàn diện của họ đã mang lại những thỏa thuận thương mại lịch sử này đến thỏa thuận lịch sử khác".
Tuy nhiên, ông Jamieson Greer giải thích sau một vòng đàm phán gần đây với Trung Quốc: “Đây không giống như một hiệp định thương mại tự do… Đây là tình huống mà chúng tôi đang cố gắng kiểm soát thâm hụt thương mại bằng cách sử dụng một biện pháp khẩn cấp và một lệnh mà tổng thống có thể sửa đổi khi cần thiết”.
“Điện thoại chiến thuật” và áp lực cá nhân
Để đạt được các thỏa thuận, chính quyền Trump đã sử dụng chiến lược gây áp lực cá nhân lên các nhà lãnh đạo nước ngoài.
Trước khi Tổng thống Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen công bố thỏa thuận vào tháng 7 vừa qua, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick đã đích thân gọi điện cho Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Italy Giorgia Meloni. Trong một cuộc gọi, ông Lutnick đã đưa ra cảnh báo với Tổng thống Macron rằng nếu muốn tập đoàn dược phẩm Sanofi tiếp tục đặt trụ sở tại Pháp, ông không nên phản đối quá gay gắt. Thỏa thuận cuối cùng đã bao gồm mức thuế 15% đối với dược phẩm châu Âu và cam kết EU sẽ mua 750 tỷ USD hàng hóa năng lượng của Mỹ đến năm 2028.
Một trường hợp tương tự xảy ra với Thụy Sĩ. Trước khi ký sắc lệnh hành pháp áp đặt mức thuế 39% lên Thụy Sĩ, Tổng thống Thụy Sĩ Karin Keller-Sutter đã có một cuộc điện đàm căng thẳng với Tổng thống Trump. Ông Trump nói trên CNBC rằng bà Keller-Sutter "không muốn lắng nghe" những điểm ông nêu ra về thâm hụt thương mại 38 tỷ USD. Sau đó, một phụ tá của ông Greer đã đề nghị bà Keller-Sutter phải có một lập luận thuyết phục về cách Thụy Sĩ sẽ giúp giảm thâm hụt. Điều này đã thúc đẩy bà phải vội vã đến Washington D.C. để gặp các cố vấn của ông Trump.
Trong chuyến đi, bà Keller-Sutter đã không thể gặp các ông Greer, Lutnick hoặc Bessent, theo những người hiểu rõ vấn đề. Thay vào đó, bà đã gặp Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio. Một quan chức chính phủ Thụy Sĩ khẳng định rằng đề xuất của họ với ông Rubio sẽ giúp giảm thâm hụt thương mại giữa hai nước nhưng từ chối cung cấp thêm chi tiết. Hiện vẫn chưa có thỏa thuận nào được ký kết.
Những chi tiết chưa hoàn thiện
Mặc dù chính quyền Mỹ đã công bố những thành công ban đầu, các chi tiết quan trọng trong nhiều thỏa thuận vẫn chưa được hoàn thiện.
Tại Đông Nam Á, chính quyền Trump đã tuyên bố sẽ áp mức thuế cao hơn đối với hàng hóa "trung chuyển" nhằm tránh thuế quan. Tuy nhiên, chưa có thông tin nào được công bố về việc bao nhiêu phần trăm trong hàng hóa trung chuyển sẽ bị áp thuế cao hơn. Chi tiết này vô cùng quan trọng, bởi nó sẽ ảnh hưởng đến phần lớn hàng xuất khẩu từ các quốc gia như Philippines hay Malaysia. Theo một quan chức cấp cao, các nhà bán lẻ và một số đối tác Đông Nam Á vẫn chưa nhận được thông báo chi tiết.
Các cuộc đàm phán cũng đang diễn ra với các đồng minh. Mỹ và Anh vẫn đang thảo luận về xuất khẩu thép, trong khi các nhà đàm phán Mỹ và Nhật Bản đang thống nhất về thuế quan ô tô. Vẫn còn nhiều câu hỏi chưa được giải đáp về cam kết của Nhật Bản trong việc cung cấp 550 tỷ USD tài trợ cho cơ sở hạ tầng, những dự án mà Tổng thống Trump muốn toàn quyền quyết định.
Ngoài ra, chính quyền Trump còn đối mặt với một hạn chót tự đặt ra khác vào ngày 12/8, khi mức thuế đối với Trung Quốc sẽ tăng lên 80-85% nếu thỏa thuận "đình chiến" không được gia hạn.
Tóm lại, chiến lược của chính quyền Trump trên cho thấy một cách tiếp cận mới và đầy rủi ro trong chính sách đối ngoại kinh tế, đặt trọng tâm vào các mối quan hệ cá nhân và các biện pháp gây áp lực trực tiếp để đạt được mục tiêu thương mại.
Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc