Tiêu chí mới với lãnh đạo trong kỷ nguyên số

4 giờ trướcBài gốc

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định việc lựa chọn nhân sự là trách nhiệm “chọn đúng người cho đúng việc”, nhất là nhân sự cấp cao lãnh đạo đất nước. Ngoài các tiêu chuẩn truyền thống (bản lĩnh chính trị, đạo đức liêm chính, nêu gương), trong bối cảnh mới cần thêm các tiêu chí: tầm nhìn chiến lược, năng lực số, tư duy dữ liệu, khả năng quản trị rủi ro, điều phối liên ngành, liên vùng, liên cấp và nhất là năng lực đưa quyết sách đi đến cùng.

Những yêu cầu này được đặt ra khi đất nước đang đứng trước thời cơ lịch sử để bứt phá, đồng thời đối mặt không ít thách thức chưa từng có. Việc bổ sung các tiêu chí mới không chỉ là điều chỉnh kỹ thuật trong công tác nhân sự, mà là bước thích ứng chiến lược của Đảng với bối cảnh chuyển đổi số, toàn cầu hóa và cạnh tranh tri thức ngày càng gay gắt.

Trong môi trường quốc tế hiện nay, khi kinh tế số, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi xanh định hình cuộc chơi mới, người lãnh đạo không thể chỉ dừng lại ở quản lý hành chính hay kinh nghiệm chính trị truyền thống. Họ cần trở thành người định hướng, biết quản trị rủi ro, điều phối nguồn lực và dẫn dắt chuyển đổi.

Ngay trong nội bộ, dù nhiệm kỳ XIII đạt nhiều thành tựu quan trọng, Tổng Bí thư vẫn chỉ ra các “điểm nghẽn” lớn như: Một số chính sách chậm đi vào cuộc sống, còn nợ văn bản hướng dẫn; phân cấp, phân quyền chưa thông suốt, trách nhiệm giải trình chưa rõ; bộ máy có nơi tinh gọn nhưng hiệu lực chưa cao; các “điểm nghẽn” về đất đai, vốn, nhân lực kỹ năng chậm được tháo gỡ; phòng chống tham nhũng, lãng phí còn thiếu phòng ngừa sớm; truyền thông chính sách chưa “đúng, đủ, kịp thời”, niềm tin công chúng đôi lúc bị thử thách. Vì vậy, cán bộ cấp cao không chỉ cần “đủ đức, đủ tài”, mà còn phải có năng lực hành động, khả năng biến chủ trương thành kết quả cụ thể.

Tiêu chí “làm đến cùng”, “rõ người, rõ việc, rõ thời hạn, rõ nguồn lực, rõ trách nhiệm” mà Tổng Bí thư từng đề cập nhiều lần phản ánh tinh thần hành động quyết liệt, lấy kết quả làm thước đo. Đặc biệt, việc đề cao “năng lực số” và “tư duy dữ liệu” là một điểm nhấn thời đại. Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, dữ liệu trở thành nguồn lực mới, người lãnh đạo phải biết đọc, hiểu và sử dụng dữ liệu như công cụ ra quyết định. Tư duy lãnh đạo dựa trên dữ liệu giúp quản trị minh bạch hơn, phản ứng nhanh hơn và giảm sự phụ thuộc vào cảm tính. Tổng Bí thư đã nhấn mạnh yêu cầu “đo lường bằng dữ liệu”, coi đây là tiêu chí then chốt của nhà lãnh đạo hiện đại.

Cùng với đó là năng lực điều phối liên ngành, liên vùng, liên cấp, điều kiện tiên quyết để tháo gỡ “điểm nghẽn phát triển” mà Tổng Bí thư nhiều lần nêu. Các chính sách kinh tế, hạ tầng, năng lượng hay môi trường hiện nay không thể giải quyết trong phạm vi một ngành, một địa phương. Người lãnh đạo cấp cao phải là “nhạc trưởng” biết điều hòa lợi ích, phối hợp nguồn lực và thúc đẩy hành động thống nhất từ Trung ương đến địa phương.

Thực tế cho thấy công tác cán bộ đã có quy định chặt chẽ, song việc cụ thể hóa tiêu chí đôi khi còn chung chung, thiếu công cụ đo lường. Một số bộ ngành, địa phương triển khai tinh gọn tổ chức nhưng chưa gắn liền với hiệu quả công việc. Việc lựa chọn cán bộ theo năng lực đổi mới, tư duy số, điều phối liên ngành vì thế cần được thể chế hóa rõ ràng hơn.

Điểm thuận lợi là Việt Nam đang ở giai đoạn có cơ hội bứt phá mạnh mẽ. Môi trường quốc tế chuyển dịch, xu hướng kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang mở ra không gian phát triển mới. Đảng và Nhà nước cũng đã định hình hướng đi chiến lược rõ ràng, từ xây dựng chính quyền số, phát triển vùng động lực, đến chuyển đổi xanh và nâng cao chất lượng thể chế. Đây là môi trường thuận lợi để đội ngũ lãnh đạo mới phát huy khả năng sáng tạo và năng lực điều hành hiện đại.

Các tiêu chí mới nêu trong phát biểu của Tổng Bí thư không tách rời nhau, mà tạo thành một hệ giá trị gắn kết. Tầm nhìn chiến lược giúp lãnh đạo định hình mục tiêu dài hạn; khả năng thích ứng nhanh và quản trị rủi ro giúp giữ thế chủ động trước biến động; năng lực số và tư duy dữ liệu là công cụ thực thi trong kỷ nguyên số; điều phối liên ngành, liên vùng, liên cấp là năng lực kết nối hệ thống; còn “làm đến cùng” là phẩm chất hành động quyết đoán, bảo đảm chính sách được hiện thực hóa. Một nhà lãnh đạo hội tụ được các phẩm chất này sẽ đủ sức dẫn dắt đất nước qua giai đoạn chuyển mình đầy phức tạp.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu khai mạc Hội nghị Trung ương 14. Ảnh: VGP.

Để hiện thực hóa các tiêu chí mới, cần đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, thể chế lựa chọn nhân sự phải được hoàn thiện theo hướng cụ thể, lượng hóa. Những tiêu chí như “năng lực số”, “tư duy dữ liệu”, “điều phối liên ngành” cần có thang đo rõ ràng trong quy trình đánh giá, kết hợp giữa tiêu chuẩn chính trị và năng lực thực hành. Việc công khai quy trình, tiêu chuẩn, kết quả đánh giá cũng sẽ tăng tính minh bạch và niềm tin của xã hội.

Tiếp đó, đào tạo cán bộ phải được thiết kế lại theo yêu cầu mới. Không thể chỉ bồi dưỡng lý luận hay quản lý hành chính, mà phải chú trọng rèn luyện năng lực tư duy dữ liệu, phân tích chính sách, kỹ năng điều phối liên vùng và quản trị rủi ro. Mô hình “lãnh đạo kiểu mới”, linh hoạt, đa năng, am hiểu công nghệ, cần được nhân rộng. Bên cạnh đó, việc kèm cặp, huấn luyện cán bộ trẻ thông qua các dự án liên ngành thực tế sẽ giúp họ tích lũy kinh nghiệm điều hành và thích ứng nhanh với thực tiễn.

Một yếu tố không kém phần quan trọng là hệ thống đo lường và giám sát kết quả. Nếu mọi mục tiêu, nhiệm vụ đều được gắn với dữ liệu – rõ người, rõ việc, rõ thời hạn, rõ nguồn lực, rõ trách nhiệm – thì việc đánh giá năng lực cán bộ sẽ công bằng và hiệu quả hơn. Cùng với đó là cơ chế thưởng – phạt minh bạch, tạo động lực để cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Song song với hoàn thiện thể chế và đào tạo, cần tạo môi trường hành động thuận lợi cho cán bộ. Bộ máy tinh gọn phải đi đôi với phân cấp rõ ràng, kiểm soát quyền lực hiệu quả. Khi cán bộ có quyền chủ động, có không gian sáng tạo và được bảo vệ trong khuôn khổ pháp lý, họ sẽ phát huy được năng lực, tinh thần đổi mới và trách nhiệm đến cùng với công việc.

Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm cho thấy một tầm nhìn xuyên suốt: công tác cán bộ không chỉ là lựa chọn người, mà là định hình mô hình lãnh đạo phù hợp với thời đại. Tiêu chí mới cho cán bộ cấp cao không phải là sự thay đổi hình thức, mà là bước chuyển về chất – từ “quản lý” sang “lãnh đạo phát triển”. Trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mục tiêu trở thành nước phát triển vào giữa thế kỷ XXI, việc lựa chọn đúng đội ngũ lãnh đạo có tầm nhìn, có năng lực số, có khả năng điều hành hệ thống là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa khát vọng đó.

Nếu thực thi tốt chủ trương này, Đại hội XIV sẽ không chỉ tạo ra một khóa lãnh đạo kế thừa, mà còn khởi đầu cho mô hình lãnh đạo kiểu mới – bản lĩnh, trí tuệ, hành động, dám chịu trách nhiệm. Khi ấy, công tác cán bộ thực sự trở thành “đột phá trong đột phá”, đưa Đảng và đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, bền vững và tự tin hơn trước những thử thách toàn cầu.

Lê Thọ Bình

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/tieu-chi-moi-voi-lanh-dao-trong-ky-nguyen-so-post191291.html