Tìm giải pháp chống ngập, lụt cho các đô thị

4 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa

Thực tế cho thấy tình trạng ngập lụt diễn ra trầm trọng ở cả miền núi, đồng bằng, đến vùng ven biển. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng, Nha Trang, Đà Lạt, Phú Quốc… đều chịu cảnh ngập nặng sau mỗi trận mưa lớn, triều cường...

Phát biểu tại tọa đàm "Ngập úng đô thị - hiện trạng, nguyên nhân và giải pháp" (ngày 29/10), ông Tạ Quang Vinh, Cục trưởng Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng), đánh giá rằng có nhiều nguyên nhân cơ bản dẫn tới tình trạng ngập úng.

CẦN 250.000 ~ 300.000 TỶ ĐỒNG CHO CÁC DỰ ÁN THOÁT NƯỚC VÀ XỬ LÝ NƯỚC THẢI

Về nguyên nhân khách quan quan, ông Vinh nhắc đến tác động của biến đổi khí hậu, hiện tượng thời tiết cực đoan ngày một tăng như bão, mưa kéo dài với cường độ rất lớn tập trung trong khoảng thời gian ngắn, lượng mưa vượt quá tần suất thiết kế hệ thống thoát nước đô thị.

Về nguyên nhân chủ quan, lãnh đạo Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng nhận định đó là: Tốc độ đô thị hóa ở Việt Nam tiếp tục diễn ra mạnh mẽ nên hệ thống hạ tầng kỹ thuật nói chung và hệ thống thoát nước nói riêng của các đô thị trên cả nước không theo kịp, đặc biệt là về hệ thống thoát nước mưa, hệ thống thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt của người dân.

Mật độ bao phủ của mạng lưới đường ống thoát nước tại đô thị đạt khoảng 90%, ngoài đô thị đạt khoảng 50-60%, tuy nhiên, tỷ lệ đường cống thoát nước trên đầu người của một số đô thị lớn còn thấp so với các đô thị trên thế giới. Mạng lưới đường ống thoát nước còn chắp vá, thiếu đồng bộ nên khả năng tiêu thoát nước của hệ thống thoát nước còn nhiều hạn chế, chưa thích ứng được với lượng mưa cường độ cao và tình hình mưa lũ bất thường và biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, tỷ lệ nước thải sinh hoạt được thu gom về nhà máy, xử lý đạt tiêu chuẩn xả thải ra môi trường hiện nay mới đạt 18% so với tổng lượng nước thải phát thải. Tính đến tháng 6/2025, trên toàn quốc có 83 nhà máy xử lý nước thải đô thị đang vận hành ở hơn 50 đô thị, với tổng công suất thiết kế là 2,064 triệu m3/ngày, công suất thực tế khoảng 1,1 triệu m3/ngày. Tuy nhiên, còn nhiều nhà máy xử lý nước thải tại các đô thị đang hoạt động chưa hết công suất thiết kế. Tỷ lệ đấu nối của hộ thoát nước vào hệ thống thoát nước tập trung chưa cao.

Bàn về thực trạng này, nhiều chuyên gia cho biết thêm một nguyên nhân nữa là công tác phát triển và quản lý thoát nước vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập do hiệu lực thực thi pháp luật chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ trong quản lý, cơ chế, chính sách, sự cam kết ở cấp Nhà nước, chính quyền địa phương và các bên liên quan khác. Việc thu hút nguồn vốn ngoài ngân sách khó khăn nên nguồn lực đầu tư còn hạn chế.

Tổng mức đầu tư cho thoát nước và xử lý nước thải đô thị giai đoạn 1995 – 2021 là khoảng hơn 03 tỷ USD. Tuy nhiên, nhiều dự án còn triển khai chậm do vướng giải phóng mặt bằng, các quy định mới ban hành trong đầu tư xây dựng còn chồng chéo, phát sinh nhiều thủ tục trong quá trình triển khai.

Dự báo tổng nhu cầu đầu tư các dự án thoát nước và xử lý nước thải đến năm 2030 của 34 tỉnh, thành phố khoảng 250.000 ~ 300.000 tỷ đồng. Điều này đòi hỏi Nhà nước cần có nguồn vốn đầu tư từ ngân sách hoặc kêu gọi nguồn vốn khác nhằm đáp ứng nhu cầu của các địa phương. Mà để kêu gọi được vốn ngoài nhà nước vào lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải thì cần có cơ chế đặc thù khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực này.

CẦN TIẾP CẬN TRÊN NGUYÊN TẮC TỔNG THỂ, LIÊN VÙNG, LIÊN NGÀNH

Theo các chuyên gia của Bộ Xây dựng, việc chống ngập úng đô thị cần tiếp cận trên nguyên tắc tổng thể, liên ngành và liên vùng. Các thành phố trực thuộc Trung ương cần phối hợp chặt chẽ từ khâu quy hoạch, đầu tư, quản lý, tài chính và công nghệ để hình thành hệ thống thoát nước đồng bộ, hiện đại và thích ứng biến đổi khí hậu.

Các địa phương cần tích hợp quy hoạch thoát nước với quy hoạch sử dụng đất, giao thông và thủy lợi; Rà soát điều chỉnh quy hoạch thoát nước, tính toán rà soát lại lưu lượng của hệ thống thoát nước và có kế hoạch ưu tiên nguồn vốn đầu tư công vào lĩnh vực thoát nước. Tập trung nguồn lực, xây dựng đồng bộ hệ thống các công trình thoát nước theo quy hoạch, kế hoạch, lập danh mục các dự án thoát nước theo hình thức PPP nhằm thu hút đầu tư. Quyết liệt chỉ đạo và tập trung nguồn lực để hoàn thành dứt điểm các dự án thoát nước hiện đang triển khai đầu tư xây dựng; Đẩy nhanh tiến độ xử lý các điểm ngập úng cục bộ lớn như xây dựng bể chứa lưu trữ, trạm bơm.

Đồng thời, cần rà soát, xác định cao độ nền khống chế cho toàn đô thị; thống nhất và quản lý chặt chẽ cao độ nền xây dựng của các dự án, công trình xây dựng thông qua việc lập, phê duyệt quy hoạch chi tiết, cấp giấy phép xây dựng và thanh tra, kiểm tra.

Liên quan đến công tác này, GS. TS. Nguyễn Việt Anh, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, đề nghị ban hành quy định: Các công trình mới có diện tích 1000 m2 trở lên bắt buộc phải có bể chứa nước mưa.

GS. TS. Nguyễn Việt Anh cũng kiến nghị tận dụng triệt để các hồ điều hòa trong các công viên và các khu đô thị mới, xây dựng bể ngầm chứa nước mưa cho một số công viên, còn diện tích xây dựng hồ “hở”. Các công viên được dẫn nước mưa vào, chứa trong hồ điều hòa, bể nước mưa ngầm, có thể cho ngập tạm thời khi mưa lớn. Với các sân vận động, ngày thường thì là công viên thể thao – quảng trường sinh hoạt cộng đồng, có đường dạo, sân cỏ, ghế đá, cây xanh nhưng khi mưa cũng có thể biến thành “hồ điều hòa ngầm” và “bãi thấm” làm chậm dòng chảy…

Phan Nam

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/tim-giai-phap-chong-ngap-lut-cho-cac-do-thi.htm