Ngân hàng áp đảo thị trường trái phiếu
Theo Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, tính đến ngày 13/6/2025, có 13 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) được ghi nhận trong tháng 6/2025 với tổng giá trị 15.109 tỷ đồng. Trong đó, riêng trái phiếu do các ngân hàng TMCP phát hành là 13.889 tỷ đồng, chiếm gần 92% tổng giá trị phát hành toàn thị trường trái phiếu.
Lũy kế từ đầu năm đến nay, tổng giá trị phát hành TPDN được ghi nhận là 157.536 tỷ đồng, tăng 71% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, trái phiếu ngân hàng chiếm vị thế áp đảo. Tính từ đầu năm đến giữa tháng 6/2025, tổng giá trị trái phiếu ngân hàng phát hành khoảng 114.000 tỷ đồng, cao gấp 2,2 lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Nguyễn Đình Duy, Giám đốc, chuyên gia phân tích cao cấp VIS Rating cho rằng, tín dụng tăng trưởng cao hơn huy động là nguyên nhân khiến ngân hàng tăng mạnh phát hành trái phiếu từ đầu năm đến nay.
Thống kê mới nhất của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, tính đến cuối tháng 5/2025, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 6,52%. Ngân hàng Nhà nước chưa cập nhật tăng trưởng tiền gửi tính tới thời điểm này, song theo ước tính của các chuyên gia, tín dụng đang có tốc độ tăng trưởng cao gấp 2-3 lần tốc độ tăng trưởng huy động vốn.
Theo số liệu mới nhất vừa được Ngân hàng Nhà nước công bố, đến cuối tháng 3/2025, tiền gửi của khách hàng cá nhân và tổ chức kinh tế tăng 1,8% so với tháng liền trước, trong khi dư nợ tín dụng tăng gần 3,93%. Như vậy, tính tới cuối tháng 3/2025, huy động vốn của các tổ chức tín dụng “hụt” khoảng 1,3 triệu tỷ đồng so với tăng trưởng tín dụng. Sự chênh lệch giữa tín dụng và huy động vốn chắc chắn còn tăng mạnh tính đến thời điểm này.
Hiện tại, các ngân hàng thương mại chưa công bố báo cáo tài chính quý II/2025, song báo cáo tài chính quý I/2025 cho thấy, nguồn vốn và thanh khoản có dấu hiệu suy giảm. Cụ thể, trong quý I năm nay, Tỷ lệ Tiền gửi không kỳ hạn (CASA) trên tổng dư nợ cho vay toàn ngành giảm 2 điểm phần trăm so với quý liền kề trước đó, do doanh nghiệp rút tiền gửi ở một số ngân hàng.
Đặc biệt, tỷ lệ cho vay trên tiền gửi khách hàng (LDR) của ngành đang tăng lên mức cao nhất trong 5 năm, đạt mức 108% tại thời điểm cuối quý I/2025. Áp lực thanh khoản rõ rệt hơn tại một vài ngân hàng quy mô nhỏ và vừa.
Dù thanh khoản hệ thống ngân hàng vẫn dồi dào, song áp lực thanh khoản sẽ lớn dần do cao điểm giải ngân thường rơi vào cuối năm.
“Trong bối cảnh lãi suất vẫn ở mức thấp, các ngân hàng tăng cường phát hành trái phiếu nhằm hỗ trợ tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ cũng như cải thiện các chỉ số an toàn tài chính, như tỷ lệ an toàn vốn và hạn chế sử dụng nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn”, ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng giám đốc FiinRatings nhận định.
Nhà băng sẽ huy động khoảng 200.000 tỷ đồng
Theo các chuyên gia phân tích, không chỉ nửa đầu năm, mà từ nay đến cuối năm, ngân hàng vẫn sẽ là nhà phát hành áp đảo trên thị trường trái phiếu.
“Với tăng trưởng cho vay cao hơn nhiều so với tăng trưởng huy động tiền gửi, chúng tôi cho rằng, ngân hàng sẽ tăng phát hành trái phiếu dài hạn để đáp ứng nhu cầu vốn. Theo đó, các ngân hàng sẽ tiếp tục dẫn dắt phát hành mới trong nửa cuối năm 2025, với tổng kế hoạch phát hành gần 200.000 tỷ đồng trong năm 2025”, ông Nguyễn Đình Duy nhận định.
Mới đây, Ngân hàng TMCP Quân đội công bố kế hoạch phát hành 30.000 tỷ đồng trái phiếu. Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) công bố sẽ phát hành 20.000 tỷ đồng trái phiếu. Nhiều ngân hàng TMCP khác cũng lên kế hoạch huy động hàng ngàn tỷ đồng qua kênh trái phiếu.
Ngoài ra, theo các chuyên gia, từ ngày 1/7/2025, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp vừa được Quốc hội thông qua sẽ có hiệu lực. Theo đó, công ty chưa đại chúng muốn phát hành trái phiếu riêng lẻ phải có nợ phải trả không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu. Điều này sẽ siết chặt hơn việc phát hành TPDN riêng lẻ. Các ngân hàng lại càng có lợi thế hơn trên sân chơi này.
Theo GS-TS. Hoàng Văn Cường, chuyên gia kinh tế, việc siết chặt điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ là rất cần thiết để loại bớt các doanh nghiệp rủi ro, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư cũng như giúp lành mạnh thị trường trái phiếu. Tuy vậy, điều này cũng khiến phát hành TPDN của nhóm phi ngân hàng khó khăn hơn.
Bà Trịnh Quỳnh Giao, Tổng giám đốc PVI Asset Management cho rằng, cấu trúc của thị trường trái phiếu đang có sự bất hợp lý. “Trước đây, trong cấu trúc phát hành trái phiếu của doanh nghiệp trên thị trường thường, bất động sản thường chiếm 1/3, ngân hàng chiếm 1/3, còn lại là các thành phần khác. Nhưng hiện tại, 77% trái phiếu phát hành trên thị trường thuộc về nhóm ngân hàng”, bà Giao nói.
Để ngân hàng không “một mình một chợ” trên thị trường trái phiếu, các chuyên gia cho rằng, cần mạnh dạn có cơ chế để thu hút dòng vốn đầu tư từ các quỹ (đặc biệt là các quỹ bảo hiểm) và từ các ngân hàng đầu tư vào trái phiếu.
Ngoài ra, ngày 1/7/2024, Ngân hàng Nhà nước quy định ngân hàng thương mại không được tham gia quản lý tài sản đảm bảo cho gói phát hành trái phiếu, khiến các ngân hàng rất khó đầu tư vào trái phiếu, làm giảm thanh khoản thị trường. Đây cũng là lý do khiến ngân hàng gần như kiêm cả vai trò bên mua lẫn bên bán trên thị trường trái phiếu hiện nay.
Hà Tâm