Sau thời gian tạm ngưng, tình hình ở thành phố Pokrovsk ở tỉnh Donetsk của Ukraine lại gây sự chú ý. Ngay từ cuối tháng 8/2024, sau khi Tập đoàn quân Trung tâm của quân đội Nga, chiếm được cứ điểm Novokhdivka, cách Pokrovsk 7 km về phía đông nam, họ đã không vội mở cuộc tấn công vào thành phố, mà bất ngờ chọn cách hành quân về phía nam.
Đến đầu tháng 11/2024, quân đội Nga (RFAF) đã chiếm được thị trấn Selidovo. Trong thời gian tiếp theo, RFAF sử dụng Selidovo làm đầu cầu và tiến về phía tây cho đến tận ranh giới của tỉnh Dnipropetrovsk; qua đó tạo thế bao vây một phần quanh Pokrovsk và thành phố vệ tinh Myrnohrad.
Nhưng từ ngày 1 đến ngày 2/5/2025, RFAF đã lợi dụng sơ hở trong phòng thủ của quân đội Ukraine (AFU), nhanh chóng tổ chức tấn công đột phá vào vùng ngoại ô phía nam của thành phố Pokrovsk. Chiến dịch bao vây Pokrovsk kéo dài suốt 8 tháng, đòn tấn công cuối cùng đã chính thức bắt đầu.
Bản tin chiến sự do Bộ Quốc phòng Nga công bố ngày 2/5, cho thấy trong tuần qua, Cụm tập đoàn quân trung tâm RFAF đã gây ra tổn thất đáng kể cho AFU ở Pokrovsk và khu vực xung quanh. 2.970 quân Ukraine đã bị loại khỏi vòng chiến đấu, cùng với 20 xe bọc thép, 36 xe ô tô và 20 khẩu pháo dã chiến bị phá hủy.
Kết quả này của RFAF ở Pokrovsk, tương đương với việc tiêu diệt toàn bộ một lữ đoàn AFU chỉ trong một tuần. Tướng Drapatyi, Tư lệnh mặt trận Donbass của AFU, ban đầu muốn áp dụng chiến lược "lấy tấn công làm phòng ngự" trên hướng Pokrovsk; nhưng hiện tại, có vẻ như chiến lược này đã hoàn toàn thất bại.
Thành phố Pokrovsk là "căn cứ hậu phương", đảm nhiệm cung cấp hậu cần cho tuyến phòng thủ phía đông của AFU trong ba năm qua. Đây cũng là cơ sở sản xuất than cốc quan trọng ở Ukraine. Nó có ý nghĩa chiến lược cực kỳ quan trọng đối với cả AFU và nền kinh tế Ukraine.
Để bảo vệ thành phố quan trọng này, AFU đã triển khai hơn 40.000 quân để bảo vệ nơi đây. Nếu RFAF tiến hành một cuộc tấn công tổng lực vào đây, chắc chắn họ sẽ phải trả giá đắt. Do đó, kể từ tháng 8 năm ngoái, Cụm tập đoàn quân trung tâm RFAF, đã hành quân về phía tây nam Pokrovsk, cố gắng tránh tấn công trực tiếp vào khu vực đô thị; thực hiện chiến lược, lấy “nông thôn vây thành thị”.
Vào tháng 1/2025, sau khi RFAF chiếm được làng Kotlyne ở phía tây nam Pokrovsk, việc bao vây một phần Pokrovsk và Myrnohrad về cơ bản đã hoàn tất. Chỉ cần RFAF tiến thêm 5 km về phía bắc từ Kotlyne, họ sẽ có thể cắt đứt đường cao tốc E50, "tuyến đường huyết mạch" cung cấp hậu cần cho Pokrovsk. Đến lúc đó, AFU sẽ không còn nguồn cung cấp và không thể bảo vệ thành phố ngay cả khi muốn.
Để ngăn chặn Pokrovsk sụp đổ, vào ngày 29/11/2024, Tổng thống Ukraine Zelensky đã bổ nhiệm tướng Drapatyi, người từng là chỉ huy AFU trong chiến dịch Bakhmut, làm Tư lệnh lực lượng lục quân AFU, kiêm Tư lệnh mặt trận Donbass; thống nhất quyền chỉ huy toàn bộ AFU trên mặt trận dài gần 100 km từ Pokrovsk đến Toretsk.
Vào tháng 1/2025, Tổng thống Zelensky yêu cầu tướng Drapatyi chỉ huy quân Ukraine phản công; một mặt để phá vỡ vòng vây của quân Nga tại Krasnaya Zvezda, mặt khác để trì hoãn cuộc tấn công của RFAF vào thành phố Kostiantynivka trên mặt trận Toretsk.
Tuy nhiên, nếu so sánh sức mạnh quân sự giữa hai bên, tướng Drapaty rất khó có thể tổ chức phản công lớn. Hiện có khoảng 40.000 quân Ukraine ở Pokrovsk và hơn 30.000 quân Ukraine ở tuyến phía bắc Toretsk. Trong khi Cụm quân Trung tâm RFAF tại đây có ít nhất 80.000 quân, và Cụm quân Nam RFAF, chiến đấu gần Toretsk có không dưới 60.000 quân.
Như vậy nhìn vào tương quan lực lượng, trên mặt trận dài gần 100 km này, sức mạnh của RFAF gần gấp đôi AFU. Trong khi RFAF lại có lợi thế tuyệt đối về hỏa lực không quân và pháo binh, dẫn đến sự chênh lệch quá lớn về sức mạnh giữa hai bên. Nhưng Tổng thống Zelensky vẫn yêu cầu tướng Drapatyi phản công và kết quả tất nhiên không khả quan.
Có thể thấy từ bản đồ của Viện Nghiên cứu Chiến tranh Mỹ (ISW), cuộc phản công của AFU ở Pokrovsk, nói một cách thẳng thắn là một “cuộc chiến kéo co” với RFAF trên tuyến phòng thủ. Mặc dù AFU đã tấn công Kotlyne hai lần từ tháng 3 đến tháng 4, nhưng Kotlyne và hầu hết các vị trí xung quanh vẫn nằm trong tay RFAF.
Cuộc phản công của AFU ở Pokrovsk, không những không đạt được kết quả đáng kể nào, mà còn làm tăng thương vong của chính mình và làm suy yếu lực lượng phòng thủ trên hướng này; từ đó tạo cơ hội cho quân đội Nga đột phá qua tuyến phòng thủ.
Gần đây, RFAF đã đột phá thành công tuyến phòng thủ của Ukraine ở vùng ngoại ô phía nam Pokrovsk, vì xuất hiện một lỗ hổng lớn trên tuyến phòng thủ của Ukraine. Theo Military Review của Nga, trong trận đánh giữa quân Nga và Ukraine giành Shevchenko, quân Ukraine đã gặp phải vấn đề lớn trong việc phòng thủ trên tuyến Zvirove-Troyanda.
RFAF đã nhanh chóng nắm bắt cơ hội và đột phá được từ 3-5 km dọc theo trục đường T0515, thẳng vào vùng ngoại ô phía nam của Pokrovsk. Truyền thông Ukraine cũng công bố đoạn phim do UAV trinh sát của AFU, quay về những trận đánh giành các tòa nhà ở vùng ngoại ô phía nam của Pokrovsk.
Hiện AFU phải đối mặt với hai lựa chọn, đầu tiên là nhanh chóng tăng thêm quân tới tăng cường cho cứ điểm Troyanda, ngăn quân Nga đột phá vào vùng ngoại ô phía nam của thành phố. Thứ hai là thiết lập tuyến phòng thủ tại quận Shakhtersky ở khu vực đô thị phía Nam của Pokrovsk, để ngăn chặn quân Nga tiếp tục tiến vào thành phố.
Nhưng điều quan trọng bây giờ là liệu tướng Drapati có đủ quân hay không, khi AFU đã thiệt hại gần 3.000 quân trong tuần qua? Nếu AFU không thể bổ sung quân kịp thời, tướng Drapatyi chỉ có thể buông tuyến phòng thủ phía đông, để tăng cường tuyến phòng thủ phía tây và chuyển quân từ những nơi khác đến để tăng cường phòng thủ cho điểm chốt Troyanda.
Nhưng nếu tướng Drapatyi điều quân theo kiểu “giật gấu vá vai” như vậy, tuyến phòng thủ ở những nơi khác sẽ trở nên yếu hơn, và sẽ trúng kế “nghìn nhát cắt” của RFAF, khi họ sẽ tìm được vị trí đột phá mới; và như vậy, tuyến phòng thủ của Pokrovsk vẫn không thể giữ vững.
Tuần tiếp theo là thời điểm quan trọng đối với việc AFU bảo vệ thành phố Pokrovsk. Nếu tướng Drapatyi có thể nhanh chóng huy động quân để ổn định tuyến phòng thủ và đẩy lui quân Nga khỏi vùng ngoại ô phía nam, thì điều đó có nghĩa là AFU vẫn còn đủ sức bảo vệ thành phố và thời điểm để RFAF mở cuộc tấn công toàn diện vẫn chưa chín muồi.
Nhưng nếu AFU không thể đẩy lui quân Nga khỏi vùng ngoại ô phía nam và chỉ có thể tổ chức một tuyến phòng thủ ở quận Shakhtersky, điều đó có nghĩa là quân Ukraine đang thiếu hụt nghiêm trọng quân số và không thể ngăn chặn cuộc tấn công của RFAF trên một mặt trận rộng lớn.
Trong tình hình này, tướng Drapatyi rất có thể sẽ phải thu hẹp tuyến phòng thủ, chiến đấu và rút lui, đồng thời cố gắng trì hoãn bước tiến của quân Nga. Thành phố Pokrovsk cuối cùng có thể không thể phòng thủ được. Chiều hướng của chiến dịch quan trọng này, không chỉ ảnh hưởng đến việc kiểm soát Pokrovsk, mà còn có thể tác động đáng kể đến toàn bộ tình hình xung đột Nga-Ukraine. (nguồn ảnh Liveuamap, ISW, Sohu, Al Jazeera).
Tiến Minh