Tỉnh, xã hoạt động thế nào trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp?

13 giờ trướcBài gốc

Ngày 15-6, hội nghị tập huấn toàn quốc về tổ chức và hoạt động của tổ chức Đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể chính trị ở cấp xã theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp đi sâu vào giới thiệu các quy định mới về phân định, phân cấp, phân quyền trong từng lĩnh vực quản lý nhà nước cụ thể.

Về tổng quát, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, trên cơ sở 5 nguyên tắc lớn, dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương mà Quốc hội sẽ thông qua trong mấy ngày tới đã làm rõ vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp tỉnh, chính quyền cấp xã.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà báo cáo chuyên đề về mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

HĐND cấp tỉnh là kiến trúc sư thể chế cho địa phương mình

Cụ thể, ở cấp tỉnh, HĐND có vị thế mới, không chỉ là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, mà phải trở thành nhà thiết kế thể chế, đồng thời là trung tâm điều phối chính sách ở địa phương. Cùng đó là chức năng truyền thống của thiết chế đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân địa phương.

HĐND là nền tảng của chính quyền kiến tạo, phục vụ, dân chủ, minh bạch, với các nhiệm vụ, quyền hạn cơ bản như: Quyết định những vấn đề quan trọng thường xuyên, hàng năm, những mục tiêu chiến lược, dài hạn của địa phương; quy định nhiệm vụ, cơ chế chính sách thuộc 10 lĩnh vực và 32 nhóm nhiệm vụ.

“HĐND như vậy, tôi gọi là kiến trúc sư thể chế ở địa phương”, Bộ trưởng Phạm Thanh Trà nói.

HĐND tiếp tục nhiệm vụ giám sát thực thi pháp luật, giám sát hoạt động của UBND tỉnh và các cơ quan nhà nước tại địa phương. HĐND không chỉ “quyết định rồi để đó” mà phải theo dõi đến cùng việc thực thi của các cơ quan nhà nước trên địa bàn.

HĐND quyết định và giám sát ngân sách địa phương, điều tiết và phân bổ nguồn lực công một cách linh hoạt, kịp thời, hiệu quả; tham gia quyết định tổ chức bộ máy, biên chế địa phương, qua đó quyết định cấu trúc nhân sự, hành chính tại địa phương.

Ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn chung nêu trên, HĐND theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương mới có ba nhóm nhiệm vụ mới.

Đầu tiên là các nhiệm vụ, quyền hạn được Thủ tướng, Chính phủ, các Bộ phân cấp, phân quyền.

Qua tổng hợp thì trong 1.470 nhiệm vụ, thẩm quyền mà các Bộ đề nghị phân cấp, phân quyền có tới 1.065 nội dung chuyển xuống chính quyền địa phương, trong đó 8 nội dung chuyển cho HĐND.

Chẳng hạn, thẩm quyền phê duyệt kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh lâu nay thuộc thẩm quyền của Thủ tướng thì mấy ngày tới sẽ thành thẩm quyền của HĐND cấp tỉnh.

Một số nhiệm vụ đang thuộc thẩm quyền của HĐND cấp huyện nay được chuyển lên HĐND cấp tỉnh.

Điều hành thống nhất hệ thống hành chính từ tỉnh xuống xã

Theo luật mới, UBND cấp tỉnh sẽ chuyển đổi mạnh từ mô hình cơ quan quản lý thuần túy sang mô hình trung tâm điều hành thống nhất về thực thi pháp luật, chủ động và điều tiết phát triển bền vững, hướng đến nền quản trị địa phương hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, linh hoạt và phục vụ nhân dân.

Trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, UBND cấp tỉnh là chủ thể quản trị địa phương toàn diện, điều hành trực tiếp toàn bộ hệ thống hành chính từ tỉnh xuống xã. Đây là điểm kết nối thực thi pháp luật, chính sách công, chiến lược phát triển trên không gian tỉnh, liên thông, phân tầng, đa ngành, từ Trung ương xuống tỉnh, từ tỉnh xuống xã.

Luật mới cấu trúc nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp tỉnh theo hai nhóm chứ không liệt kê chi tiết theo từng lĩnh vực như luật hiện hành.

Kỹ thuật lập pháp như vậy giúp diễn đạt rõ yêu cầu tăng quyền tự chủ, linh hoạt, rõ trách nhiệm, phân quyền thực chất, đổi mới phương thức quản trị, phát huy vai trò chủ thể phát triển và tăng cường trách nhiệm giải trình của UBND.

Cũng như HĐND cùng cấp, UBND cấp tỉnh theo luật mới còn thực hiện các nhóm nhiệm vụ quyền hạn mới, chẳng hạn những nhiệm vụ được Thủ tướng, Chính phủ, các Bộ phân cấp, phân quyền.

Các cơ quan Trung ương phân cấp tới 1.057 đầu việc cho UBND tỉnh. Trong số này, riêng lĩnh vực nội vụ, UBND tỉnh được phân cấp thêm 225 nhiệm vụ, và tới đây Bộ Nội vụ đang thiết kế để phân cấp thêm 95 nhiệm vụ nữa…

Đó là chưa kể cấp tỉnh sẽ tiếp nhận 15% đầu việc vốn thuộc thẩm quyền cấp huyện, với 1 nhiệm vụ cho HĐND và 187 nội dung cho UBND.

Toàn cảnh hội nghị toàn quốc về tổ chức và hoạt động của tổ chức Đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể chính trị ở cấp xã theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp

Đề cao vai trò cá nhân của Chủ tịch UBND

Điểm đáng chú ý trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương mới là đề cao vai trò cá nhân của Chủ tịch UBND tỉnh, không chỉ là người đứng đầu mà phải là hạt nhân điều hành, trung tâm tổ chức thực thi, chủ thể điều phối hệ thống chính quyền 2 cấp.

Đây là bước chuyển mạnh trong tổ chức, hoạt động của UBND, từ điều hành tập thể sang phát huy vai trò cá nhân, gắn chế độ trách nhiệm rõ ràng.

“Nhiều ý kiến ở Quốc hội cho rằng không nên tiếp tục để hoạt động của UBND cấp tỉnh cái gì cũng tập thể hóa. Vì vậy, chúng tôi thiết kế lại từ hành chính phân tán sang điều hành tập trung, quyền hành chính tập trung đi liền với trách nhiệm giải trình cá nhân. Chủ tịch UBND tỉnh từ người đại diện sang người chịu trách nhiệm toàn diện nhất” – Bộ trưởng Trà cho biết.

Vì vậy, Chủ tịch UBND cấp tỉnh từ 11 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn theo luật cũ thì tới đây sẽ lên gấp đôi, tới 23 nhóm. Lần đầu tiên, Chủ tịch UBND tỉnh được trực tiếp phân cấp, ủy quyền cho Phó Chủ tịch, các cơ quan chuyên môn, đơn vị sự nghiệp của tỉnh và xuống UBND cấp xã.

Trong trường hợp cần thiết, Chủ tịch UBND tỉnh có quyền quyết định những việc thuộc thẩm quyền của tập thể UBND rồi báo cáo sau.

“Tôi từng làm Chủ tịch UBND rồi, thấy nếu không có thẩm quyền cá nhân rộng như vậy thì bất cứ việc gì, dù nhỏ nhất, cũng phải họp hoặc lấy ý kiến thành viên UBND. Vòng đi vòng lại có khi mất cơ hội phát triển cho địa phương, gây ách tắc thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, người dân” – Bộ trưởng Bộ Nội vụ chia sẻ.

Cấp xã: Nhiệm vụ rất nặng nề

Về chính quyền cấp xã, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết chức năng, nhiệm vụ rất nặng nề, đa dạng. Trong đó, ngoài các chức năng, nhiệm vụ hiện hành, xã mới trong mô hình chính quyền hai cấp sẽ tiếp nhận 85% nhiệm vụ của cấp huyện, với tổng số 1.060 đầu việc.

HĐND cấp xã không còn là thiết chế hỗ trợ nữa, mà trở thành thiết chế quyền lực độc lập, nền tảng, trực tiếp đại diện cho Nhân dân tại cơ sở, thực thi quyền lực nhà nước ngay tại cộng đồng dân cư.

HĐND xã (phường) có tới 27 (29) nhóm nhiệm vụ, quyền hạn, tăng 19 (22) so với mô hình chính quyền địa phương ba cấp hiện hành. Trong đó có 8 nhiệm vụ tiếp nhận của HĐND cấp huyện, cùng với các nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền của chính quyền tỉnh.

Các nhiệm vụ, quyền hạn này tạo ra HĐND xã là trung tâm quyền lực nhà nước của chính quyền cấp cơ sở, có quyền ban hành chính sách phát triển trên địa bàn; thực thi giám sát và kiểm soát quyền lực một cách thực chất, bao gồm cả về việc cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quyền con người.

Với tính chất như vậy, lần đầu tiên ở cấp xã, HĐND có các ban chuyên trách về kinh tế - ngân sách, văn hóa – xã hội, với số lượng đại biểu HĐND chuyên trách để thực thi nhiệm vụ.

Cũng với tinh thần ấy, chức năng, nhiệm vụ của UBND cấp xã mới trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp được thiết kế rõ ràng, toàn diện, linh hoạt hơn rất nhiều so với xã hiện hành.

Đầu cầu Bộ Nội vụ trong hội nghị tập huấn toàn quốc do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức.

Một cách cô đọng nhất, Luật Chính quyền địa phương quy định 10 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn cho UBND xã, và 11 với UBND phường.

Với vai trò cung ứng những dịch vụ công cơ bản tới người dân, doanh nghiệp trên địa bàn, chăm lo an sinh, phúc lợi dân cư, quản lý trực tiếp các nội dung cơ bản về kinh tế, môi trường, xây dựng, đầu tư công, tài chính – ngân sách, cấp xã trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp thực sự là tuyến đầu của hệ thống chính trị.

Trách nhiệm của Chủ tịch UBND xã (phường) vì thế rất nặng nề, với 17 (23) nhóm nhiệm vụ, quyền hạn, tăng 10 (12) so với hiện tại. Chức danh này phải gánh vác 165 đầu việc vốn thuộc về Chủ tịch huyện hoặc các ban ngành của tỉnh, nay phân cấp về.

Cũng như Chủ tịch UBND tỉnh, Chủ tịch UBND cấp xã được cá thể hóa trách nhiệm rất mạnh, theo hướng đề cao vai trò, trách nhiệm cá nhân song hành với cơ chế lãnh đạo tập thể UBND.

Chủ tịch UBND xã trong mô hình mới phải thành thạo về mặt pháp luật, vững vàng về mặt hành pháp, minh bạch trong hành xử, gần gũi với người dân thì mới có thể điều hành được công việc của xã.

Chính quyền xã không còn là cánh tay nối dài trong mô hình chính quyền địa phương ba cấp, mà là một chính quyền thực thụ, là cam kết chính trị của chính quyền nhân dân, là tuyến đầu hành động, hiện thân của Nhà nước trực tiếp, gần nhất trong con mắt người dân.

Nghĩa Nhân

Nguồn PLO : https://plo.vn/tinh-xa-hoat-dong-the-nao-trong-mo-hinh-chinh-quyen-dia-phuong-hai-cap-post855274.html