Tòa phúc thẩm Mỹ tạm khôi phục thuế quan của ông Trump
Tòa Phúc thẩm Liên bang khu vực Washington cho biết họ tạm dừng hiệu lực phán quyết của tòa cấp dưới để xem xét kháng cáo của chính phủ, đồng thời yêu cầu bên nguyên trong các vụ kiện phản hồi trước ngày 5/6 và phía chính quyền trả lời trước ngày 9/6.
Phán quyết bất ngờ hôm thứ Tư từ Tòa án Thương mại Quốc tế đe dọa làm đình chỉ hoặc ít nhất là trì hoãn việc thực thi các mức thuế mà ông Trump gọi là “Ngày Giải phóng” đối với hàng nhập khẩu từ phần lớn các đối tác thương mại của Mỹ, cũng như thuế bổ sung với hàng hóa từ Canada, Mexico và Trung Quốc, vốn được ông Trump biện minh bằng cáo buộc ba nước này hỗ trợ dòng chảy fentanyl vào Mỹ.
CIT nhận định rằng Hiến pháp Mỹ trao quyền đánh thuế và áp thuế cho Quốc hội, chứ không phải Tổng thống. Tòa cho rằng ông Trump đã vượt quyền khi viện dẫn Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), vốn được thiết kế để xử lý các mối đe dọa trong tình trạng khẩn cấp quốc gia.
Các quan chức cấp cao trong chính quyền của ông Trump tuyên bố họ không bị lung lay bởi phán quyết của CIT, và kỳ vọng sẽ thắng kháng cáo hoặc dùng các quyền lực tổng thống khác để đảm bảo các sắc thuế có hiệu lực.
Ông Trump đã dùng mối đe dọa áp thuế mạnh đối với hầu như toàn bộ hàng nhập khẩu từ các quốc gia khác như một đòn bẩy đàm phán thương mại quốc tế, một chiến lược có thể bị phá vỡ nếu phán quyết của CIT được duy trì. Tuy nhiên, chính quyền Trump khẳng định các cuộc đàm phán sắp tới với các đối tác thương mại lớn vẫn tiếp tục.
“Các đối tác thương mại đang đàm phán thiện chí với chúng tôi để hoàn tất các thỏa thuận trước khi thời gian hoãn 90 ngày kết thúc”, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent nói trên Fox News và cho biết thêm: “Chúng tôi không thấy sự thay đổi nào trong thái độ của họ trong 48 giờ qua. Thực tế, tôi sẽ tiếp một phái đoàn lớn từ Nhật Bản vào sáng mai”.
Phản ứng từ các đối tác thương mại của Mỹ khá thận trọng. Chính phủ Anh cho rằng đây là “vấn đề nội bộ của Mỹ” và lưu ý đây mới chỉ là giai đoạn đầu của tiến trình pháp lý. Đức và Ủy ban châu Âu từ chối bình luận.
Thủ tướng Canada Mark Carney hoan nghênh phán quyết của CIT, cho rằng điều đó “phù hợp với lập trường lâu nay của Canada” rằng các sắc thuế của ông Trump là bất hợp pháp.
Các thị trường tài chính, vốn biến động mạnh theo từng động thái trong cuộc chiến thương mại hỗn loạn của ông Trump đã phản ứng tích cực với phán quyết của CIT. Tuy nhiên, đà tăng trên thị trường chứng khoán hôm thứ Năm bị hạn chế bởi lo ngại quá trình kháng cáo có thể kéo dài.
Theo phân tích của Reuters, các sắc thuế của ông Trump đã khiến doanh nghiệp Mỹ thiệt hại hơn 34 tỷ USD do chi phí tăng và mất doanh thu. Một số mức thuế theo ngành như đối với thép, nhôm và ô tô được áp dụng dựa trên thẩm quyền khác liên quan đến an ninh quốc gia nên không bị ảnh hưởng bởi phán quyết này.
Liberty Justice Center, tổ chức phi lợi nhuận đại diện cho 5 doanh nghiệp nhỏ khởi kiện các sắc thuế cho biết, việc tòa phúc thẩm ra lệnh tạm hoãn chỉ là một bước thủ tục. Luật sư cao cấp Jeffrey Schwab tin rằng tòa phúc thẩm cuối cùng sẽ đứng về phía các doanh nghiệp, vì họ đang phải đối mặt với “nguy cơ mất nhà cung cấp và khách hàng then chốt, đứt gãy chuỗi cung ứng, và nghiêm trọng nhất là mối đe dọa sống còn đối với chính doanh nghiệp”.
Trước đó cùng ngày, một tòa án liên bang khác cũng ra phán quyết rằng ông Trump đã vượt thẩm quyền khi áp thuế theo kiểu “có đi có lại” ít nhất 10% với phần lớn các đối tác thương mại, và mức 25% riêng với Canada, Mexico và Trung Quốc vì lý do liên quan đến fentanyl. Tuy nhiên, phán quyết này cũng đang bị kháng cáo.
Sự bất định có thể kéo dài
Sau làn sóng phản ứng tiêu cực từ thị trường sau tuyên bố thuế quan hôm 2/4, ông Trump đã hoãn phần lớn các sắc thuế trong 90 ngày, với tuyên bố sẽ đàm phán song phương với từng đối tác. Tuy nhiên, ngoại trừ một thỏa thuận với Anh trong tháng này, các hiệp định thương mại khác vẫn chưa đạt được, và phán quyết từ CIT cùng sự bất định về tiến trình kháng cáo có thể khiến các nước như Nhật Bản chần chừ.
“Nếu kháng cáo không thành công trong vài ngày tới, thì điều tích cực là Mỹ sẽ có thời gian chuẩn bị và một giới hạn tạm thời cho phạm vi áp thuế, không vượt quá 15%”, chuyên gia kinh tế trưởng George Lagarias của Forvis Mazars nhận định.
Theo Oxford Research, nếu phán quyết của CIT có hiệu lực, thuế suất hiệu dụng của Mỹ sẽ giảm còn khoảng 6%. Tuy nhiên, việc tòa phúc thẩm ban hành lệnh hoãn khẩn cấp đồng nghĩa thuế suất hiện vẫn duy trì quanh mức 15%, mức đã được thiết lập từ đầu tháng khi ông Trump đồng ý tạm hoãn thuế trừng phạt đối với Trung Quốc đến cuối mùa hè. Trước khi ông Trump quay lại Nhà Trắng vào tháng 1, mức thuế suất này chỉ dao động từ 2% đến 3%.
Cuộc chiến thương mại của ông Trump đã tác động mạnh đến các doanh nghiệp, từ túi xách cao cấp, giày thể thao đến thiết bị gia dụng và ô tô... do giá nguyên liệu tăng cao. Các tập đoàn như Diageo, General Motors và Ford đã phải hủy bỏ dự báo tài chính cho năm nay.
Nhiều công ty nước ngoài như Honda, Campari, Roche và Novartis cũng cho biết họ đang cân nhắc chuyển hoạt động hoặc mở rộng hiện diện tại Mỹ để giảm tác động từ thuế quan.
Đại Hùng