Theo Reuters, phiên điều trần ngày 5/11 giờ địa phương kéo dài hơn hai tiếng rưỡi. Phần lớn các thẩm phán Tối cao tỏ ra hoài nghi về việc liệu Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) năm 1977, vốn chỉ dành cho các tình huống khẩn cấp quốc gia, có thật sự trao cho Tổng thống Donald Trump quyền áp thuế như ông khẳng định hay không.
“Thuế quan thực chất là một hình thức đánh thuế đối với người Mỹ, và quyền đánh thuế luôn là thẩm quyền cốt lõi của Quốc hội,” Reuters dẫn lời Chánh án John Roberts.
Ông Roberts khẳng định IEEPA không hề nhắc tới từ “thuế quan” và Tổng thống Trump có thể đã mở rộng quá mức phạm vi của đạo luật nhằm củng cố quyền lực hành pháp. “Tổng thống có thể áp thuế lên bất kỳ sản phẩm nào, từ bất kỳ quốc gia nào, với bất kỳ mức thuế và thời hạn nào. Đó là một quyền lực rất lớn, nhưng căn cứ cho quyền đó lại khá khiên cưỡng,” Chánh án John Roberts nhận định.
Luật sư John Sauer, người đại diện cho chính quyền Tổng thống Donald Trump, lập luận rằng người đứng đầu Nhà Trắng có “quyền lực rộng rãi” để hành động trong lĩnh vực đối ngoại, đặc biệt khi lợi ích quốc gia bị đe dọa.
“Tổng thống Trump xác định rằng tình trạng thâm hụt thương mại bùng nổ đã đưa nước Mỹ đến bờ vực một thảm họa kinh tế và an ninh quốc gia,” ông Sauer nói.
Theo luật sư đại diện cho chính quyền Tổng thống Donald Trump, các mức thuế quan là “biện pháp hợp pháp, giúp Mỹ tái đàm phán các hiệp định thương mại và giành lợi thế trong các cuộc đối thoại quốc tế”. Ông John Sauer cảnh báo rằng việc hủy bỏ chính sách này “sẽ khiến Mỹ dễ bị trả đũa thương mại khốc liệt và đánh mất vị thế kinh tế - an ninh”.
Thẩm phán Brett Kavanaugh đồng ý với lập luận trên của luật sư John Sauer và viện dẫn tiền lệ rằng Tổng thống Richard Nixon từng áp thuế toàn cầu dựa trên một đạo luật tương tự.
Kết thúc phiên điều trần đầu tiên, các thẩm phán vẫn chưa thống nhất được quyết định cuối cùng. Hiện các mức thuế quan do Tổng thống Donald Trump ban hành vẫn có hiệu lực cho đến khi Tòa án Tối cao ra phán quyết cuối cùng, có thể mất vài tháng.
Tòa án Tối cao Mỹ tại thủ đô Washington. Ảnh: Forbes
Chia sẻ với Fox Business sau khi tham dự phiên điều trần, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent khẳng định ông đang “rất lạc quan”.
“Chúng tôi tin rằng chính sách thuế quan này là công cụ thiết yếu để bảo vệ lợi ích quốc gia và củng cố sức mạnh kinh tế Mỹ,” ông Bessent nói, đồng thời khẳng định một số mức thuế ngành mà Tổng thống Trump áp dụng dựa trên các đạo luật khác không thuộc phạm vi vụ kiện này, tiêu biểu như thuế thép và nhôm (được ban hành theo Mục 232 Đạo luật Mở rộng Thương mại).
Bộ trưởng Scott Bessent cho biết nếu Tòa án Tối cao phán quyết bất lợi, Nhà Trắng sẽ tận dụng các cơ sở pháp lý khác, trong đó có quy định cho phép áp thuế 15% trong 150 ngày để giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại.
Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (International Emergency Economic Powers Act – IEEPA) là một đạo luật liên bang của Mỹ được ban hành năm 1977, nhằm trao cho Tổng thống quyền áp dụng các biện pháp kinh tế – tài chính trong tình huống tình trạng khẩn cấp quốc gia có liên quan đến các mối đe dọa từ nước ngoài:
Tổng thống Mỹ có thể, theo quy định do mình ban hành, thông qua hướng dẫn, giấy phép hoặc hình thức khác, điều tra, kiểm soát hoặc cấm
(i) mọi giao dịch liên quan đến ngoại hối;
(ii) chuyển khoản hoặc thanh toán giữa, bởi, thông qua hoặc tới bất kỳ tổ chức ngân hàng nào có liên quan đến lợi ích của quốc gia hoặc công dân nước ngoài;
(iii) nhập khẩu hoặc xuất khẩu tiền tệ, chứng khoán.
Tùng Dương