Toàn cảnh ba cơ sở hạt nhân Iran bị Mỹ tấn công

8 giờ trướcBài gốc

Trong ngày 22-6, các quan chức Iran đã xác nhận 3 cơ sở hạt nhân Isfahan, Natanz và Fordow bị tấn công. Cũng theo truyền thông nhà nước Iran, các cơ sở này đã được sơ tán trước đó.

Ba cơ sở hạt nhân Iran mà Mỹ nhắm vào gồm:

Tổ hợp hạt nhân Natanz - Pháo đài làm giàu uranium của Iran

Tổ hợp hạt nhân này nằm cách thủ đô Tehran khoảng 250km về phía Nam, được coi là cơ sở làm giàu uranium lớn nhất của Iran. Theo thông tin tới nay, Natanz có sáu tòa nhà trên mặt đất và ba cấu trúc ngầm, trong đó hai cấu trúc có thể chứa tới 50.000 máy ly tâm.

Tổ hợp này bắt đầu được chú ý vào đầu những năm 2000 khi các hình ảnh vệ tinh và báo cáo quốc tế phát hiện một số hoạt động trong một khu vực tưởng chừng hoang vu.

Từ đó, cơ sở Natanz trở thành một phần then chốt trong các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Iran và nhóm P5+1 (Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức), là mục tiêu thường trực của các vụ phá hoại ngầm và tấn công mạng - trong đó nổi bật là vụ vi rút Stuxnet năm 2010 được cho do Mỹ và Israel triển khai.

Bên ngoài cơ sở hạt nhân Natanz. Ảnh: Caspian Post

Theo các nhà phân tích, nơi đây được sử dụng để phát triển và lắp ráp máy ly tâm nhằm làm giàu uranium - công nghệ then chốt để biến uranium thành nhiên liệu hạt nhân.

Theo Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), cơ sở này từng làm giàu uranium ở mức 60% - chỉ còn cách bước cuối cùng để đạt cấp độ vũ khí (90%).

Dù từng giới hạn hoạt động cơ sở Natanz theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015, Iran sau đó đã tái khởi động và mở rộng quy mô Natanz sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018.

Với vị trí chiến lược, quy mô công nghệ và vai trò trung tâm trong chuỗi sản xuất hạt nhân, Natanz không chỉ là một cơ sở kỹ thuật - mà là biểu tượng rõ nét cho cuộc đối đầu âm ỉ giữa Iran và thế giới về quyền kiểm soát công nghệ hạt nhân.

Cơ sở hạt nhân bí mật Fordow

Fordow ban đầu được Iran giữ kín cho đến năm 2009, khi phương Tây phát hiện. Kể từ đó, cơ sở này thường xuyên là tâm điểm của các cuộc đàm phán hạt nhân, thanh sát quốc tế và các cáo buộc vi phạm.

Vẫn còn nhiều điều chưa rõ về quy mô và bản chất đầy đủ của cơ sở này, nằm gần thành phố linh thiêng Qom và được chôn sâu trong dãy núi. Phần lớn thông tin hiện có đến từ kho tài liệu mà tình báo Israel từng đánh cắp từ Iran cách đây nhiều năm.

Các sảnh chính được cho là nằm sâu khoảng 80 đến 90 mét dưới lòng đất. Vì thế, Mỹ được xem là quốc gia duy nhất có loại bom đủ mạnh để tấn công sâu như vậy.

Cơ sở hạt nhân Fordow. Ảnh: Axios

Các báo cáo gần đây của IAEA cho thấy Iran đã gia tăng sản lượng uranium làm giàu đến mức 60% tại Fordow. Cơ sở này hiện có khoảng 2.700 máy ly tâm, theo các chuyên gia và IAEA.

Dù bị giới hạn trong nhiều thỏa thuận quốc tế trước đây, Fordow vẫn được Iran duy trì và nâng cấp - cho thấy vị thế chiến lược đặc biệt của cơ sở này trong hệ sinh thái hạt nhân của Tehran. Với vị trí ngầm, khả năng chống phá bom mạnh và sự chú ý đặc biệt từ cả Mỹ, Israel và châu Âu, Fordow không chỉ là một cơ sở kỹ thuật, mà còn là biểu tượng cho cuộc đối đầu địa chính trị quanh tham vọng hạt nhân của Iran.

Tổ hợp nghiên cứu hạt nhân Isfahan

Nằm ở miền Trung Iran, thành phố Isfahan không chỉ nổi tiếng với di sản văn hóa nghìn năm mà còn là nơi đặt tổ hợp nghiên cứu hạt nhân lớn nhất và phức tạp nhất của nước này - một trung tâm đầu não về công nghệ và kỹ thuật hạt nhân, đồng thời, có vai trò then chốt trong tham vọng nguyên tử của Tehran.

Isfahan không nằm sâu trong lòng đất như Fordow, cũng không ẩn mình như Natanz, mà là biểu tượng của sức mạnh học thuật, công nghệ và quyết tâm tự chủ của Iran trong lĩnh vực hạt nhân.

Cơ sở này được xây dựng với sự hỗ trợ của Trung Quốc và đi vào hoạt động từ năm 1984. Khác với những cơ sở làm giàu như Natanz hay Fordow, Isfahan không phải nơi tập trung máy ly tâm mà là trung tâm nghiên cứu - sản xuất, xử lý và chuyển đổi vật liệu hạt nhân.

Một trong những điểm nhấn của Isfahan là nhà máy chuyển đổi uranium - nơi uranium yellowcake (dạng bột cô đặc) được biến đổi thành hexafluoride (UF6), tiền chất quan trọng để đưa vào máy ly tâm làm giàu uranium. Hoạt động này đặt Isfahan vào tầm ngắm của cộng đồng quốc tế, bởi nó là mắt xích đầu tiên trong chuỗi chế tạo nhiên liệu - hoặc vũ khí hạt nhân.

Cơ sở hạt nhân Isfahan nhìn từ trên cao. Ảnh: MAXAR

Trước động thái mới của Mỹ, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và Đa số Hạ viện Tom Emmer đã đưa ra các tuyên bố ca ngợi cuộc tấn công của Tổng thống Donald Trump vào Iran, với Johnson nói rằng đây là "chính sách Nước Mỹ trên hết".

Tuy nhiên, các nghị sĩ đảng Dân chủ cảnh báo về khả năng xảy ra một cuộc chiến khác và kêu gọi các đồng nghiệp "ngăn chặn Tổng thống", đồng thời, hạn chế quyền lực của Tổng thống Donald Trump trong việc triển khai quân đội mà không có sự đồng ý cụ thể của Quốc hội Mỹ.

(Theo The Guardian, CNN, Al Jazeera)

Hoàng Linh

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/toan-canh-ba-co-so-hat-nhan-iran-bi-my-tan-cong-706387.html