Tội phạm lừa đảo trực tuyến có xu hướng hình thành 'làng nghề', 'tập đoàn' hoạt động lừa đảo

11 giờ trướcBài gốc

Phát hiện hơn 6.000 vụ việc liên quan hoạt động lừa đảo trực tuyến, tổng số thiệt hại hơn 12.000 tỷ đồng

Theo Thứ trưởng Phạm Thế Tùng, hiện nay, thế giới đang bước vào kỷ nguyên số, với sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ đã trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội trên phạm vi toàn cầu. Tuy nhiên, cùng với những cơ hội to lớn đấy, không gian mạng cũng làm nảy sinh, gia tăng của các loại tội phạm công nghệ cao. Đặc biệt, thời gian gần đây, hoạt động tội phạm lừa đảo trực tuyến diễn ra hết sức phức tạp, có xu hướng tăng mạnh, gây thiệt hại lớn cho người dân các quốc gia.

Thứ trưởng Phạm Thế Tùng với các đại biểu tham dự tọa đàm cấp cao, chiều 25/10.

Tại Mỹ, từ năm 2020 - 2024, Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Internet (IC3) - Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đã nhận được hơn 4,2 triệu đơn khiếu nại với thiệt hại lên đến 50,5 tỷ USD do tội phạm mạng. Trong đó, số lượng khiếu nại về hành vi lừa đảo trực tuyến là một trong 3 hành vi được khiếu nại nhiều nhất ngoài hành vi tống tiền và mua, bán trái phép dữ liệu cá nhân.

Tại Trung Quốc, từ 2020 đến 2024, Bộ Công an Trung Quốc đã phát hiện, xử lý gần 2 triệu vụ án lừa đảo viễn thông; ngăn chặn 6,99 tỷ cuộc gọi, 6,84 tỷ tin nhắn, xử lý 18 triệu tên miền, website và ngăn chặn số tiền khoảng 1,1 nghìn tỷ Nhân dân tệ (hơn 151 tỷ USD) liên quan đến lừa đảo viễn thông.

Tại Nhật Bản, trong năm 2023, ghi nhận tổng cộng 3.846 vụ lừa đảo trực tuyến gây tổng thiệt hại 45,5 tỷ Yên (tương đương 325 triệu USD), trong đó phổ biến là hình thức lừa đảo đầu tư. Tại Singapore, từ năm 2022 đến hết tháng 6/2024 xảy ra tổng cộng 104.878 vụ lừa đảo trực tuyến, thiệt hại gần 1,7 tỷ USD.

Thứ trưởng Phạm Thế Tùng khẳng định, tội phạm lừa đảo xảy ra ở hầu hết các địa phương trong cả nước, chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm hình sự, đa dạng về hình thức, phạm vi hoạt động xuyên quốc gia.

Tại Việt Nam, Thứ trưởng Phạm Thế Tùng cho rằng, bên cạnh những lợi ích khoa học công nghệ đem lại, Việt Nam đối mặt với những khó khăn, thách thức lớn đối với công tác bảo đảm ANTT trên không gian mạng. Điển hình là xu hướng gia tăng của tội phạm mạng, tội phạm lừa đảo trực tuyến diễn biến phức tạp, xảy ra ở nhiều địa bàn, lĩnh vực như: tài chính, môi giới việc làm, thương mại điện tử gây thiệt hại lớn và bức xúc trong dư luận xã hội, hoạt động sản xuất và đời sống người dân.

Năm 2024, Bộ Công an Việt Nam đã phát hiện hơn 6.000 vụ việc liên quan hoạt động lừa đảo trực tuyến, với tổng số thiệt hại lên tới hơn 12.000 tỷ đồng; Công an các đơn vị, địa phương điều tra, khởi tố nhiều vụ án, bị can về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng internet thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.

"Tội phạm lừa đảo xảy ra ở hầu hết các địa phương trong cả nước, chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm hình sự, đa dạng về hình thức, phạm vi hoạt động xuyên quốc gia. Các đối tượng liên tục thay đổi phương thức, sử dụng nhiều thủ đoạn phạm tội mới; hoạt động tinh vi, chuyên nghiệp hơn; có sự móc nối, học tập kinh nghiệm của các băng nhóm tội phạm trên thế giới. Tội phạm lừa đảo trực tuyến có xu hướng hình thành "làng nghề", "tập đoàn" hoạt động lừa đảo. Đặc biệt, các đối tượng hoạt động thực hiện hành vi phạm tội hiện nay chủ yếu nằm tại địa bàn các quốc gia láng giềng, địa bàn vùng giáp biên Việt Nam. Đây cũng là một trong những khó khăn của cơ quan chức năng trong quá trình điều tra truy bắt xử lý loại tội phạm này", Thứ trưởng Phạm Thế Tùng phân tích.

Quang cảnh tọa đàm cấp cao.

Tội phạm lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam ngoài việc triệt để lợi dụng các đặc tính ẩn danh, xuyên biên giới, các kỹ thuật, sự phát triển khoa học công nghệ mới, các đối tượng còn nắm bắt các sự kiện, xu thế liên quan đến hoạt động, đời sống của người dân để xây dựng, nâng cấp các kịch bản lừa đảo ngày càng tinh vi, chuyên nghiệp, làm cho các nạn nhân ngày càng khó khăn trong việc nhận biết để chủ động phòng ngừa.

Bốn nhóm tội phạm lừa đảo trực tuyến chính

Qua công tác phòng ngừa, đấu tranh, xử lý tội phạm lừa đảo trực tuyến, Bộ Công an Việt Nam xác định 4 nhóm thủ đoạn lừa đảo chính hiện nay, gồm:

Thủ đoạn mạo danh, bao gồm một số hành vi, như: giả danh cơ quan thực thi pháp luật Công an, Viện kiểm sát, Tòa án thông báo nạn nhân có liên quan đến vụ án, yêu cầu người dân cập nhật lại phiên bản VNeID, mã định danh cá nhân; giả danh nhân viên công ty điện lực, cấp nước, cơ quan thuế yêu cầu nộp tiền để chiếm đoạt hoặc cài ứng dụng giả mạo chứa mã độc chiếm quyền điều khiển thiết bị và chiếm đoạt tài sản…

Thủ đoạn lừa đảo tình cảm, bao gồm một số hành vi, như: xây dựng nhân vật ảo với hình ảnh, lý lịch đẹp, tìm cách làm quen tạo lòng tin sau đó lôi kéo tham gia vào các hoạt động mua hàng hưởng hoa hồng cao để chiếm đoạt tiền; dụ dỗ, lừa bị hại chat sex, quay phim, chụp ảnh khỏa thân rồi khống chế tống tiền…

Đại biểu các quốc gia thảo luận sôi nổi sau phần phát biểu ấn tượng của Thứ trưởng Phạm Thế Tùng.

Thủ đoạn lừa đảo qua đầu tư, bao gồm: tạo lập các sàn giao dịch tiền ảo, sàn vàng, cổ phiếu, thương mại điện tử… để kêu gọi người dân tham gia đầu tư. Đến khi người chơi nạp số tiền lớn vào các sàn này thì các đối tượng sẽ đánh sập sàn hoặc "đánh cháy" tài khoản người chơi chiếm đoạt số tiền đầu tư.

Thủ đoạn phát tán mã độc, bao gồm các hành vi: phát tán mã độc xâm nhập vào hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu của tổ chức, cá nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp có quan hệ đầu tư kinh doanh với đối tác nước ngoài. Sau khi chiếm đoạt cơ sở dữ liệu, tội phạm nghiên cứu, giả mạo email tương tự của đối tác nước ngoài rồi nhắn tin, gửi email đề nghị thay đổi số tài khoản thụ hưởng yêu cầu đối tác thanh toán qua tài khoản giả mạo đã chỉ định để chiếm đoạt; xây dựng website giả mạo ngân hàng, sàn thương mại điện tử… gửi link chứa mã độc đến cho khách hàng dưới dạng các chương trình khuyến mãi, khi bị hại click vào link chứa mã độc, tội phạm sẽ chiếm quyền điều khiển thiết bị di động để thực hiện các hành vi chiếm đoạt tài sản...

Cần có sự chung tay, phối hợp, cùng hành động của các quốc gia

Theo Thứ trưởng Phạm Thế Tùng, trước diễn biến phức tạp của tội phạm lừa đảo trực tuyến, Bộ Công an Việt Nam đã tập trung triển khai đồng bộ các biện pháp công tác từ phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh, xử lý các loại tội phạm, tổ chức một cách thông nhất, xuyên suốt từ Trung ương xuống địa phương, nổi bật như:

Tham mưu sửa đổi, hoàn thiện các quy định liên quan đến an ninh mạng, quản lý viễn thông, dịch vụ tài chính số nhằm thu hẹp khoảng trống pháp lý bị tội phạm lừa đảo trực tuyến lợi dụng.

Tăng cường công tác nắm tình hình, điều tra, xử lý nghiêm các vụ việc lừa đảo có tính chất điển hình, xuyên quốc gia, công nghệ cao.

Thường xuyên phối hợp các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới rà soát, phát hiện và phối hợp ngăn chặn hơn 8.000 website, tài khoản có dấu hiệu hoạt động lừa đảo trực tuyến dưới hình thức: giả mạo Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Bộ Công an, Công an địa phương, các tài khoản lừa đảo kêu gọi phí tham gia chương trình trại hè quân đội, người mẫu nhí...

Các đại biểu đều thống nhất nhận định, hợp tác toàn cầu trong ứng phó với tội phạm lừa đảo trực tuyến là việc làm cấp bách hiện nay.

Đẩy mạnh công tác phòng ngừa xã hội, tuyên truyền cảnh báo cho người dân, như: Xây dựng Bộ Cẩm nang về phương thức, thủ đoạn của tội phạm lừa đảo trực tuyến; cảnh báo tội phạm lừa đảo trực tuyến trên phương tiện truyền thông đại chúng, mạng xã hội (Google, Facebook, Tiktok), dịch vụ viễn thông (gửi hơn 750 triệu tin nhắn SMS); phối hợp các cơ quan báo chí, truyền thông xây dựng các phóng sự, phim ngắn, phim hoạt hình về phương thức, thủ đoạn của tôi phạm một cách dễ hiểu để dễ tiếp cận đến đông đảo người dân; phối hợp với các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới tổ chức các chiến dịch tuyên truyền để tăng hiệu quả công tác tuyên truyền.

"Đặc biệt, mới đây nhất chúng tôi cũng đã phối hợp với Google, TikTok triển khai những chiến dịch tuyên truyền phòng, chống tội phạm lừa đảo; thành lập Liên minh niềm tin số với sự tham gia của các nền tảng, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, người có uy tín, ảnh hưởng trên không gian mạng cùng tham gia công tác tuyên truyền, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ" - Thứ trưởng Bộ Công an thông tin.

Cùng với đó, chủ động nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật trong đấu tranh phòng, chống các loại tội phạm mạng. Bộ Công an Việt Nam đã xây dựng thành công các Trung tâm dữ liệu, kết nối chia sẻ dữ liệu giữa các ban, bộ, ngành, ứng dụng khoa học kỹ thuật hiện đại (AI, Big Data…) vào khai thác dữ liệu phục vụ quản lý Nhà nước, đấu tranh, phòng chống tội phạm.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng. Trong đó, Bộ Công an Việt Nam nhận thức rõ, sâu sắc rằng, không một quốc gia nào có thể tự mình giải quyết toàn bộ những thách thức về an ninh mạng mạng và chống tội phạm mạng. Thời gian qua, Việt Nam đã tăng cường phối hợp với các quốc gia, như: Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Campuchia, Philippines… trong đấu tranh với tội phạm lừa đảo xuyên quốc gia và đã được kết quả tốt.

Bên cạnh kết quả đạt được, Thứ trưởng Phạm Thế Tùng cũng chỉ ra một số khó khăn, thách thức không chỉ riêng đối với Việt Nam, mà mang tính toàn cầu, của nhiều quốc gia trên thế giới trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm lừa đảo trực tuyến.

Để giải quyết những khó khăn, thách thức nêu trên, Bộ Công an Việt Nam đánh giá, cần phải có sự chung tay, phối hợp, cùng hành động của các quốc gia trên thế giới. "Tại buổi tọa đàm cấp cao ngày hôm nay, từ thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm lừa đảo trực tuyến, chúng tôi nêu ra để chúng ta cùng thảo luận, đánh giá, chia sẻ với nhau những kinh nghiệm, đồng thời đề xuất những giải pháp để phòng chống hiệu quả các loại tội phạm mạng nói chung, cũng như tội phạm lừa đảo trực tuyến trong thời gian tới" - Thứ trưởng Phạm Thế Tùng nhấn mạnh.

Quỳnh Vinh - Nguyễn Bình

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/su-kien-binh-luan-thoi-su/toi-pham-lua-dao-truc-tuyen-co-xu-huong-hinh-thanh-lang-nghe-tap-doan-hoat-dong-lua-dao-i785804/