Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lưu Mạnh Tưởng. Ảnh: Cục Hải quan
Báo cáo của tổ chức phòng chống ma túy quốc tế cho thấy: Đông Nam Á, đặc biệt khu vực Tam giác vàng đang trở thành trung tâm sản xuất ma túy tổng hợp của thế giới. Các đường dây xuyên quốc gia lợi dụng các quốc gia có chính sách mở cửa kinh tế, thương mại, trong đó có Việt Nam, để vận chuyển, trung chuyển, hợp pháp hóa ma túy và tiền chất.
“Trong nước, hàng loạt vụ án lớn về ma túy đã được triệt phá trong thời gian qua. Điển hình vụ phát hiện 1,4 tấn ketamin và 80 tấn hóa chất tại Khánh Hòa vào tháng 3/2025, liên quan đến nhiều đối tượng người nước ngoài và trong nước. Vụ án này cho thấy tội phạm ma túy đã chuyển hướng sang sản xuất quy mô công nghiệp ngay tại nội địa, sử dụng nhiều loại hóa chất hợp pháp, tiền chất, thuốc thú y, thuốc gây nghiện trong chuỗi sản xuất”, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lưu Mạnh Tưởng cho biết.
Theo Cục Hải quan, từ ngày 15/12/2024 đến 14/6/2025, toàn ngành Hải quan đã xử lý 103 vụ với 110 đối tượng liên quan đến ma túy, thu giữ gần 2 tấn ma túy các loại. “Mặc dù số vụ bắt giữ trong 6 tháng đầu năm 2025 giảm 80 vụ so với cùng kỳ năm ngoái nhưng tổng khối lượng ma túy thu giữ lại tăng gần 95%, cho thấy tội phạm ma túy ngày càng vận chuyển với số lượng lớn thay vì nhỏ lẻ như trước”, ông Lưu Mạnh Tưởng cho biết.
Cụ thể, trên tuyến đường bộ, lực lượng Hải quan phối hợp bắt giữ 70 vụ với 91 đối tượng, thu hơn 1,67 tấn ma túy; trên tuyến hàng không và chuyển phát nhanh bắt giữ 33 vụ với 19 đối tượng, thu 339 kg ma túy. Những con số này phản ánh xu hướng gia tăng về quy mô vận chuyển ma túy trái phép, đặt ra thách thức lớn trong phòng, chống tội phạm ma túy.
“Các đối tượng lợi dụng hành lý và hàng hóa đi kèm xe khách để giấu ma túy trong thùng carton, ghế ngồi hoặc thực phẩm đóng gói như chè khô, măng ớt. Bên cạnh đó, đối tượng còn tận dụng hành lý hành khách xuất nhập cảnh và thuê người nước ngoài như Lào, Campuchia vận chuyển ma túy. Việc sử dụng xe ôm công nghệ để nhận hàng cũng gây nhiều khó khăn trong điều tra và truy xét”, đại diện Cục Hải quan cho biết.
Trên tuyến hàng không và chuyển phát nhanh, ma túy thường được giấu trong các mặt hàng thực phẩm như bánh kẹo, mắm tôm, bò khô, mỹ phẩm và đồ khô. Trên tuyến đường biển, theo Cục Hải quan, nguy cơ tiềm ẩn rất cao với các thủ đoạn như mua bán, giao nhận ma túy tại các vùng biển quốc tế giáp ranh Việt Nam nhằm tránh sự kiểm soát của lực lượng chức năng; thả các bao, phao cứu sinh chứa ma túy có gắn định vị theo luồng nước hoặc thả ma túy trôi trên biển để tẩu tán khi bị nghi ngờ kiểm tra.
Chia sẻ kinh nghiệm, mô hình hiệu quả như phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ quản lý xuất nhập khẩu hóa chất, tiền chất.
Tại Hội nghị chia sẻ thông tin, nâng cao năng lực phòng, chống ma túy và kiểm soát tiền chất của lực lượng Hải quan mới đây, đại diện Chi cục Điều tra chống buôn lậu và Chi cục Hải quan 12 khu vực đã có những trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong đấu tranh phòng, chống ma túy và kiểm soát tiền chất.
Theo Phó Cục trưởng Lưu Mạnh Tưởng, với vai trò là đơn vị chủ trì của ngành, đã có nhiều tham mưu, đề xuất và tổ chức hàng loạt chuyên án đấu tranh lớn, phối hợp chặt chẽ với lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Bộ đội Biên phòng, và các lực lượng phòng chống ma túy địa phương. Các chi cục hải quan khu vực cũng có nhiều mô hình hay, phương thức kiểm soát hiệu quả, góp phần khẳng định vị thế của ngành Hải quan trong nỗ lực chung phòng, chống tội phạm ma túy.
“Tuy nhiên hiện vẫn có nhiều vướng mắc trong việc kiểm soát hóa chất, tiền chất trong thương mại hợp pháp đến năng lực điều tra, giám định, truy xuất nguồn gốc hóa chất ma túy; thiếu đồng bộ trong cơ chế phối hợp liên ngành; hạn chế trong tiếp cận thông tin từ các hệ thống khai báo, vận chuyển quốc tế”, Phó Cục trưởng Lưu Mạnh Tưởng nhấn mạnh.
Thách thức trong quản lý tiền chất còn do chủng loại hóa chất đa dạng, thay đổi liên tục và văn bản quản lý thường xuyên điều chỉnh. Việc kiểm tra hồ sơ nhập khẩu gặp khó khăn vì tính chất lưỡng dụng và phức tạp của tiền chất. Đối với thức ăn chăn nuôi chứa acid Formic, theo Nghị định 82/2022/NĐ-CP, thức ăn chăn nuôi hoàn chỉnh không cần giấy phép nhập khẩu nhưng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi và thủy sản chứa tiền chất thì phải xin phép.
"Bộ Công an cùng các bộ ngành đang phối hợp xây dựng quy định kiểm soát phù hợp. Về mặt hàng keo dán, keo dùng trong gia dụng không cần giấy phép nhập khẩu, trong khi keo dùng trong công nghiệp phải có giấy phép theo Nghị định 82/2022/NĐ-CP...", lãnh đạo Cục Hải quan cho biết.
Theo Cục Hải quan, từ đầu năm đến nay, doanh nghiệp xuất nhập khẩu tiền chất chủ yếu tập trung tại các tỉnh, thành như Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An, Tây Ninh, Đà Nẵng, Hà Nội, Hải Phòng, Bắc Ninh và Cần Thơ.
Tiền chất được sử dụng chủ yếu trong sản xuất công nghiệp (dệt nhuộm, da giày, xi mạ), thực phẩm và xử lý môi trường nước, bao gồm các hóa chất như Acetic acid, Hydrochloric acid, Sulfuric acid, Toluene, Acetone... Tổng khối lượng nhập khẩu đạt hơn 149.000 tấn và 2,82 triệu lít, trong khi xuất khẩu gần 30.200 tấn và 429.000 lít.
Huy Cường/Báo Tin tức và Dân tộc