Nuôi bò sữa ở TPHCM. Ảnh: SGGPO
Ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho biết, giai đoạn 2010-2015, đàn bò sữa của Việt Nam tăng trưởng trung bình 15,4% mỗi năm, sản lượng sữa tăng 17,1% nhưng đến giai đoạn 2020-2024 tốc độ này chỉ còn 0,4% và 3,3%.
Ông Nguyễn Xuân Dương cảnh báo: Năm 2025 tổng đàn mới đạt khoảng 330.000 con, chỉ bằng 65% kế hoạch đã đặt ra trước đó, nguy cơ không hoàn thành mục tiêu 650.000-670.000 con vào năm 2030.
Trong khi đó, sản lượng sữa tươi nguyên liệu cũng chững lại, không đáp ứng được nhu cầu chế biến và tiêu dùng, dẫn đến phụ thuộc ngày càng lớn vào nhập khẩu với mức tăng trung bình 8-12% mỗi năm, có năm lên tới 20%.
Sự bùng nổ quá nhanh của thị trường với nhiều thương hiệu và sản phẩm, cộng thêm tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, khiến người chăn nuôi gặp khó khăn, không cạnh tranh nổi với sữa nhập khẩu, buộc phải giảm đàn hoặc bỏ nghề.
Đặc biệt, nhiều vùng chăn nuôi truyền thống của Việt Nam như: TPHCM, Ba Vì (Hà Nội)... đã chứng kiến đàn bò sụt giảm mạnh, riêng TPHCM đã giảm hơn 50% chỉ trong vài năm.
Ông Nguyễn Xuân Dương cho biết, một số doanh nghiệp và địa phương đã nỗ lực tăng năng suất sữa nhưng mức năng suất cao này không đủ bù đắp tình trạng suy giảm số lượng đàn bò ở khu vực nông hộ, nơi từng chiếm tỷ trọng lớn.
Để bảo đảm an ninh dinh dưỡng quốc gia và phát triển ngành sữa bền vững, Hội Chăn nuôi Việt Nam đề nghị các bộ liên quan khẩn trương ban hành chính sách khuyến khích sử dụng tối thiểu 5-20% sữa tươi nội địa trong sản xuất, hoàn thiện quy chuẩn kỹ thuật để phân biệt rõ sữa tươi và sữa hoàn nguyên, đồng thời triển khai chương trình sữa học đường từ nguồn sữa trong nước nhằm vừa cải thiện dinh dưỡng trẻ em vừa hỗ trợ người chăn nuôi.
Hội cũng đề nghị tăng cường phát triển đàn bò sữa theo 2 hướng: nuôi tập trung thâm canh tại các tập đoàn lớn và nuôi nông hộ chuyên nghiệp với quy mô 20-100 con (mỗi hộ) để tận dụng lao động nông thôn và nguồn phụ phẩm nông nghiệp.
Số liệu so sánh quốc tế cho thấy quy mô đàn bò sữa của Việt Nam còn rất thấp. Năm 2024, trung bình mỗi 1.000 dân chỉ có 3,3 con bò sữa, bằng 1/3 so với Thái Lan và Nhật Bản, bằng 1/2 so với Hàn Quốc và chỉ bằng 1/12 Israel, chưa kể Hà Lan đạt tới 85,3 con/1.000 dân. Hội Chăn nuôi Việt Nam nhận định với điều kiện tự nhiên, lao động và thị trường, nước ta hoàn toàn có thể nâng quy mô đàn bò sữa lên gấp 3 lần hiện nay, đạt 1,3-1,5 triệu con vào năm 2030 và sản lượng sữa tươi đạt 4,3–5 triệu tấn, đủ đáp ứng 60% nhu cầu chế biến vào sau năm 2030 và hướng tới 100kg sữa/người/năm vào năm 2045. Trong văn bản, hội cho rằng nếu không có điều chỉnh kịp thời, ngành sữa trong nước sẽ phụ thuộc quá lớn vào nhập khẩu, ảnh hưởng đến sinh kế hàng triệu nông dân và an ninh dinh dưỡng quốc gia.
Ngược lại, nếu phát huy tốt lợi thế, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một ngành công nghiệp sữa phát triển nhanh và bền vững trong khu vực.
PHÚC HẬU