Tổng thống Mỹ ký sắc lệnh AI giúp Big Tech đấu các tiểu bang

4 giờ trướcBài gốc

Chính quyền tổng thống Trump luôn bảo vệ các công ty công nghệ Mỹ - Ảnh: AI

Động thái này ngay lập tức được xem là một chiến thắng vang dội cho Thung lũng Silicon và các lãnh đạo ngành công nghệ - những người từ lâu đã vận động hành lang không mệt mỏi cho một môi trường pháp lý thông thoáng hơn. Tuy nhiên, sắc lệnh này cũng châm ngòi cho một cuộc chiến pháp lý và chính trị phức tạp, không chỉ với phe Dân chủ mà còn gây chia rẽ sâu sắc ngay trong nội bộ đảng Cộng hòa.

Cuộc đua với Trung Quốc và "vùng cấm" quản lý

Sắc lệnh vừa được ký kết không phải là một quyết định ngẫu hứng mà là kết quả của một quá trình vận động và tính toán chiến lược kéo dài. Giới quan sát tại Washington từ lâu đã dự đoán về động thái này, đặc biệt là sau khi ông Trump từng úp mở về việc ký kết vào tháng trước nhưng tạm hoãn do áp lực từ các lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Quốc hội. Tuy nhiên, sự trở lại của sắc lệnh lần này mang theo một thông điệp mạnh mẽ và quyết liệt hơn bao giờ hết: Kinh tế và địa chính trị được đặt lên hàng đầu.

Phát biểu tại Phòng Bầu dục, Tổng thống Trump đã không ngần ngại đặt vấn đề AI vào trung tâm của cuộc cạnh tranh quyền lực toàn cầu. Ông khẳng định Mỹ đang dẫn trước Trung Quốc một khoảng cách rất xa, và Bắc Kinh nhận thức rõ điều đó. Theo ông, nếu Mỹ tự trói buộc mình bằng những quy định rườm rà, đó sẽ là "món quà tuyệt vời nhất mà Trung Quốc từng nhận được". Lập luận này đánh trúng vào tâm lý lo ngại về an ninh quốc gia, biến việc nới lỏng quy định AI trở thành một nhiệm vụ yêu nước thay vì chỉ là lợi ích doanh nghiệp.

Bên cạnh yếu tố đối ngoại, ông Trump cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của AI đối với nền kinh tế nội địa. Ông cảnh báo rằng việc quản lý quá mức khi công nghệ này vẫn còn đang trong giai đoạn "trứng nước" sẽ đe dọa trực tiếp đến sự đổi mới và phát triển. Tổng thống dự báo AI và các ngành dựa trên AI có thể chiếm tới 50-60% nền kinh tế Mỹ trong tương lai.

Thực tế, trong năm qua, các gã khổng lồ công nghệ đã đổ hàng trăm, hàng ngàn tỉ USD vào việc xây dựng các trung tâm dữ liệu khổng lồ phục vụ cho AI. Ông Trump lo ngại rằng những công trình tốn kém này sẽ bị đình trệ hoặc thay đổi nghiêm trọng nếu vấp phải rào cản pháp lý từ các địa phương.

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, sắc lệnh không chỉ dừng lại ở những lời kêu gọi chung chung. Nó chỉ đạo Quốc hội xây dựng một khung pháp lý liên bang thống nhất cho AI, đồng thời huy động một nỗ lực đa cơ quan để "tấn công" các luật lệ cấp tiểu bang bị coi là cản trở. David Sacks, cố vấn AI chủ chốt của ông Trump, cho biết sắc lệnh nhắm mục tiêu vào các luật lệ "nặng nề" và "quá mức".

Cụ thể, Bộ Tư pháp được chỉ đạo thành lập một "Lực lượng đặc nhiệm kiện tụng AI" để thách thức các luật của tiểu bang dựa trên Điều khoản Thương mại của Hiến pháp, lập luận rằng các quy định địa phương đang gây khó khăn cho thương mại liên bang. Hơn thế nữa, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick còn được trao quyền xem xét cắt giảm tài trợ băng thông rộng của liên bang đối với các tiểu bang mà chính quyền cho là đã đi quá xa trong việc kiểm soát AI.

Collin McCune, một nhà vận động hành lang tại Andreessen Horowitz (một trong những quỹ đầu tư mạo hiểm lớn nhất và là đối thủ chính của các quy định siết chặt AI) đã ca ngợi sắc lệnh này là "một bước đi đầu tiên vô cùng quan trọng". Quan điểm của giới công nghệ rất rõ ràng: Các tiểu bang riêng lẻ không thể cung cấp sự rõ ràng dài hạn hoặc định hướng quốc gia, điều mà chỉ Quốc hội và chính quyền liên bang mới có thể làm được.

Làn sóng phản đối - từ thống đốc Cộng hòa đến các chuyên gia pháp lý

Mặc dù được giới công nghệ tung hô, sắc lệnh của ông Trump đang phải đối mặt với một thực tế pháp lý và chính trị đầy chông gai. Vấn đề cốt lõi nằm ở giới hạn quyền lực của Tổng thống. Theo Hiến pháp Mỹ, một sắc lệnh hành pháp không thể đơn phương thay thế luật của tiểu bang. Đây chính là điểm yếu mà các đối thủ của ông Trump đang tập trung khai thác.

Sự phản đối không chỉ đến từ các tiểu bang "xanh" như California hay New York (những nơi đang đi đầu trong việc ban hành luật kiểm soát AI) mà còn đến từ ngay chính những đồng minh đảng Cộng hòa. Thống đốc Florida Ron DeSantis, một nhân vật có tiếng nói trọng lượng trong đảng, đã công khai chỉ trích cách tiếp cận này.

Trên mạng xã hội, ông DeSantis viết rằng sắc lệnh hành pháp không thể ngăn cản hành động lập pháp của tiểu bang. Ông chỉ ra rằng Quốc hội chưa hề đề xuất được một khung pháp lý mạch lạc nào, thay vào đó chỉ muốn ngăn cản các tiểu bang hành động trong suốt 10 năm tới, điều mà ông gọi là "sự ân xá cho AI".

Gay gắt hơn, Steve Bannon, cựu cố vấn chiến lược của ông Trump và là một tiếng nói quan trọng của phong trào dân túy, đã gọi nỗ lực ngăn cản các tiểu bang quản lý AI là "món quà khổng lồ biếu không cho Big Tech". Ông Bannon cảnh báo về các vấn đề như an toàn cho trẻ em và kiểm duyệt, so sánh một cách đầy mỉa mai rằng hiện nay việc mở một tiệm làm móng còn chịu nhiều quy định khắt khe hơn là phát triển những công nghệ nguy hiểm nhất lịch sử nhân loại.

Về mặt pháp lý, các chuyên gia cũng tỏ ra hoài nghi về khả năng thành công của sắc lệnh này tại tòa án. Brad Carson, chủ tịch tổ chức Người Mỹ vì sự Đổi mới Có trách nhiệm, nhận định rằng sắc lệnh sẽ "đâm vào bức tường gạch tại tòa án". Ông cho rằng lập luận dựa trên Điều khoản Thương mại Liên bang là "mỏng manh" và là một cách giải thích Hiến pháp quá rộng do các nhà đầu tư mạo hiểm "xào nấu" ra. Hạ nghị sĩ Dân chủ Zoe Lofgren cũng đồng tình, gọi sắc lệnh này là "không hợp pháp" và kêu gọi sự hợp tác lưỡng đảng tại Quốc hội thay vì các mệnh lệnh đơn phương từ Nhà Trắng.

Bối cảnh tại Quốc hội càng làm tăng thêm sự phức tạp. Các nhà lãnh đạo Cộng hòa tại Hạ viện gần đây đã thất bại trong việc đưa điều khoản ngăn chặn luật AI cấp tiểu bang vào dự luật quốc phòng bắt buộc phải thông qua trong năm nay. Một đề xuất tương tự của Thượng nghị sĩ Ted Cruz cũng đã bị loại khỏi gói hòa giải của đảng Cộng hòa tại Thượng viện với tỷ lệ phiếu chống áp đảo 99-1. Điều này cho thấy, dù có sự ủng hộ của Tổng thống, việc thông qua luật liên bang để bảo vệ ngành AI vẫn là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn.

Dù vậy, đối với các tập đoàn AI, sắc lệnh của ông Trump vẫn là một chiến thắng mang tính biểu tượng và chiến thuật quan trọng. Nó gửi đi tín hiệu rằng Nhà Trắng đang đứng về phía họ, đồng thời tạo ra một cơ chế để trì hoãn và gây áp lực lên các nỗ lực quản lý tại địa phương. Các tiểu bang đã chuẩn bị sẵn sàng cho các vụ kiện, và một cuộc chiến pháp lý kéo dài là điều khó tránh khỏi.

Trong khi chờ đợi phán quyết cuối cùng của tòa án, ngành công nghiệp AI vẫn đang tiếp tục vận động hành lang mạnh mẽ và thành lập các siêu ủy ban hành động chính trị (Super PAC) để thách thức những nhà lập pháp hoài nghi AI, đảm bảo rằng cuộc cách mạng công nghệ này sẽ tiếp diễn theo cách có lợi nhất cho thung lũng Silicon, bất chấp những lo ngại ngày càng tăng từ công chúng và giới chính trị gia.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/tong-thong-my-ky-sac-lenh-ai-giup-big-tech-dau-cac-tieu-bang-242281.html