Kiev rơi vào thế khó sau thượng đỉnh Mỹ - Ukraine
Ông Zelensky hy vọng, cuộc gặp trên sẽ là cơ hội gây áp lực lên Tổng thống Nga Putin bằng cam kết từ Mỹ về việc cung cấp cho Ukraine tên lửa tiên tiến tầm xa cũng như các đảm bảo an ninh song phương. Thế nhưng, thay vào đó, ông Trump - người đã điện đàm với Tổng thống Nga Putin hôm 16/10 và đồng ý về một hội nghị thượng đỉnh khác, đã lấp lửng về cả viện trợ quân sự cho Ukraine lẫn mối đe dọa trừng phạt mới đối với Nga, đồng thời nói rằng cả hai bên nên “dừng lại ngay tại chiến tuyến”.
Ba vị tổng thống Nga Putin, Mỹ Trump và Ukraine Zelensky. Ảnh: Fox News.
“Tôi đã nói với ông ấy, cũng như tôi đã đề nghị mạnh mẽ với Tổng thống Putin, rằng đã đến lúc chấm dứt giết chóc và tìm kiếm một thỏa thuận” - ông Trump viết trong một bài đăng trên mạng xã hội sau khi gặp Tổng thống Zelensky. “Máu đổ đã đủ rồi… Họ nên dừng lại ở đó”.
Cuộc gặp trên có lẽ lại là một thất vọng đối với nhà lãnh đạo Ukraine, người đã tìm cách tận dụng sự không hài lòng ngày càng tăng của ông Trump trong những tuần gần đây trước việc Tổng thống Putin từ chối cam kết chấm dứt giao tranh. Tổng thống Zelensky cũng hy vọng sẽ tạo ra động lực từ việc Tổng thống Trump làm trung gian cho lệnh ngừng bắn ở dải Gaza để buộc Mỹ gây thêm sức ép với ông Putin.
Thay vào đó, Tổng thống Mỹ một lần nữa gạt sang một bên cả ông Zelensky lẫn những nhà phê bình khác - những người cho rằng ông Putin chưa muốn ngồi vào bàn đàm phán. Ông Trump dường như cũng đã rút lui khỏi nỗ lực do Thượng viện dẫn đầu nhằm tăng áp lực tài chính thông qua thuế quan lớn đối với các quốc gia mua dầu của Nga. Ông Trump hôm 16/10 cho biết thời điểm này chưa thích hợp cho một động thái như vậy.
Vòng luẩn quẩn của ông Zelensky
Những diễn biến này đưa Tổng thống Ukraine Zelensky và các đồng minh châu Âu của ông trở lại vòng luẩn quẩn quen thuộc, đó là họ tìm cách gây sức ép buộc ông Trump phải hành động, còn ông Putin lại làm suy yếu họ, và rồi họ lại cố gắng một lần nữa, trong khi xung đột Ukraine vẫn tiếp diễn.
Đầu năm nay, ông Trump đã cắt giảm gần như toàn bộ viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine và thay vào đó đưa ra kế hoạch để châu Âu mua vũ khí của Mỹ rồi gửi đến Kiev.
“Ông Trump cần gây áp lực với ông Putin” - William Taylor, cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine, hiện là thành viên danh dự tại Trung tâm Á-Âu thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết. “Còn ông Zelensky muốn chấm dứt chiến tranh”.
Thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen - thành viên cấp cao của phe Dân chủ tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, đã thúc giục ông Trump tăng cường gây áp lực lên ông Putin bằng cách “áp đặt các lệnh trừng phạt cứng rắn hơn đối với Nga và cung cấp thêm hỗ trợ quân sự và tên lửa tầm xa cho Ukraine để tự vệ”.
Giờ đây, dự kiến Tổng thống Trump sẽ gặp Tổng thống Putin trong những tuần tới tại Hungary, chưa đầy 3 tháng sau khi họ bắt tay nhau tại một căn cứ quân sự của Mỹ ở bang Alaska mà không đạt được kết quả rõ ràng. Ukraine đang kêu gọi thêm hỗ trợ khi Nga tăng cường các cuộc tập kích vào Ukraine trong những tháng gần đây và làm giảm hơn một nửa sản lượng khí đốt của nước này, khiến Ukraine rơi vào tình thế bấp bênh khi mùa đông đang đến gần.
Tổng thống Trump đã đề cập khả năng gặp những người đồng cấp Putin (Nga) và Zelensky (Ukraine) riêng rẽ nhưng dường như ông Trump đã rút lại ý tưởng trước đó rằng hai người sẽ gặp mặt trực tiếp. Ông nói: “Hai nhà lãnh đạo này không ưa nhau và chúng tôi muốn tạo điều kiện thuận lợi cho tất cả mọi người”.
Hôm 17/10, ông Trump thừa nhận có thể ông Putin đang “câu giờ” bằng cách đồng ý tổ chức thượng đỉnh Nga - Mỹ khác nhưng đồng thời bác bỏ mối quan ngại ông bị nhà lãnh đạo Nga thao túng.
Mỹ - Ukraine ngày càng xa cách
Thực tế trên phản ánh rạn nứt lớn giữa các tổng thống Trump và Zelensky. Trong cuộc đàm thoại với Tổng thống Putin về một thỏa thuận hòa bình tiềm năng, ông Trump nói rằng nhà lãnh đạo Nga “muốn đạt được điều đó”. Trong khi đó, Tổng thống Zelensky nói rằng “chúng tôi muốn hòa bình” và nói rõ rằng ông muốn vũ khí tiên tiến và sự hỗ trợ của Mỹ để ép Nga ngồi vào bàn đàm phán.
Phát biểu với báo giới sau thượng đỉnh với ông Trump, Tổng thống Zelensky cho biết cần phải có thêm các cuộc đàm phán về sự hỗ trợ của Mỹ. “Không ai hủy bỏ chủ đề này, chúng ta phải làm việc nhiều hơn về nó”, Tổng thống Zelensky nói với các phóng viên sau cuộc họp, khi ông được hỏi về yêu cầu của Kiev về cung cấp tên lửa Tomahawk. Nhà lãnh đạo Ukraine mô tả các cuộc đàm phán của mình với ông Trump là dài và hiệu quả, nhưng cho biết ông dự kiến sẽ những cuộc đàm phán khó khăn về lãnh thổ và việc dàn xếp lệnh ngừng bắn trong các cuộc đàm phán cuối cùng với ông Putin.
9 tháng sau nhiệm kỳ tổng thống thứ 2 của Trump, xung đột vũ trang ở Ukraine vẫn là một cuộc chiến tiêu hao, với việc Nga chịu tổn thất không nhỏ cho những bước tiến tối thiểu trên chiến trường và cả hai bên đều sử dụng các cuộc tập kích tầm xa nhằm làm suy yếu tinh thần của đối phương.
Trao đổi với các nhà lãnh đạo của cả Nga và Ukraine vào cuối tuần, ông Trump một lần nữa khẳng định rằng cuộc chiến nên dừng lại ở hiện tại. “Theo quan điểm của tôi, họ nên chấm dứt chiến tranh ngay lập tức. Các bạn phải dừng ở đường chiến tuyến hiện tại, bất kể nó ở đâu. Nếu không, mọi chuyện sẽ quá phức tạp” - ông Trump nói với các phóng viên vào cuối ngày 17/10 sau khi hạ cánh xuống Florida để bắt đầu kỳ nghỉ cuối tuần của mình.
Trí Nhân/VOV.VN biên dịch Nguồn: Bloomberg