Tổng thống Syria lần đầu thăm Mỹ: Khoảnh khắc 'siêu thực' khởi đầu một trật tự khu vực mới?

3 giờ trướcBài gốc

Đầu tuần này, Tổng thống Syria - ông Ahmed al-Sharaa đã có chuyến thăm lịch sử tới Nhà Trắng. Đây là chuyến thăm chính thức đầu tiên của một nhà lãnh đạo Syria tới Mỹ kể từ khi nước này giành độc lập vào năm 1946.

Những người quan sát chính trị lâu năm ở Trung Đông gọi đây là khoảnh khắc "siêu thực", ngay cả khi ông Ahmed al-Sharaa và phái đoàn chỉ được Nhà Trắng đón qua cửa phụ thay vì qua cửa chính của Cánh Tây, theo tờ DW.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (ngồi) và Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa tại Nhà Trắng ngày 10-11. Ảnh: SOCIAL TRUTH

Mối đe dọa IS

Trong cuộc gặp ngày 10-11 tại Nhà Trắng, Syria tuyên bố sẽ gia nhập liên minh toàn cầu chống tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), trở thành thành viên thứ 90 của liên minh quốc tế do Mỹ dẫn đầu nhằm tiêu diệt tàn dư của IS, theo hãng tin Reuters.

Trên thực tế, ông al-Sharaa từng chiến đấu trong hàng ngũ của tổ chức khủng bố al-Qaeda tại Iraq dưới sự lãnh đạo của lãnh đạo Abu Musab al-Zarqawi - người sau này trở thành lãnh đạo của IS. Khi nội chiến Syria bùng nổ vào năm 2011, ông al-Shara trở về nước và thành lập Mặt trận al-Nusra - nhánh chính thức của al-Qaeda tại Syria.

Tuy nhiên, vào năm 2013, Mặt trận Al Nusra xảy ra bất đồng với tổ chức ở Iraq khi tổ chức này ép Al Nusra sáp nhập. Al Nusra sau đó tuyên bố trung thành với al-Qaeda. Đến giữa năm 2016, Mặt trận Al Nusra đổi tên thành tổ chức Hayat Tahrir al-Sham (HTS) và công khai cắt đứt quan hệ với al-Qaeda. Dưới sự lãnh đạo của ông al-Sharaa, HTS đã lật đổ chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad vào cuối năm ngoái.

Do đó, việc Syria tham gia liên minh chống IS thực sự có ý nghĩa. Đây cũng là một động thái hợp lý bởi vì IS vẫn là một mối đe dọa bên trong Syria.

Hiện vẫn còn khoảng 2.500 đến 3.000 tay súng trung thành với IS đang hoạt động tại Syria và kể từ khi chế độ Tổng thống al-Assad bị lật đổ, IS đã gia tăng các hoạt động tại đây.

“Nhóm IS phát triển nhờ sự bất ổn và hỗn loạn. Càng có nhiều cuộc giao tranh nội bộ giữa các nhóm nổi dậy và càng nhiều áp lực mà chính quyền thực tế phải đối mặt từ các cuộc tấn công của các nước láng giềng, thì tình hình càng thuận lợi cho IS” - nhà nghiên cứu Tanya Mehra thuộc Trung tâm Quốc tế về Chống Khủng bố (Hà Lan) nhận định.

Các nhà nghiên cứu tại Viện Trung Đông (MEI) có trụ sở tại Mỹ cũng nhận định trong một phân tích vào tháng 10 rằng IS đã lợi dụng tình trạng hỗn loạn an ninh sau sự sụp đổ của chế độ al-Assad để tái lập sự hiện diện ở những khu vực mà chúng từng rời khỏi Syria.

Chiến lược mới của IS

Theo DW, IS hiện hoạt động với quy mô nhỏ hơn nhiều, mỗi nhóm chỉ khoảng 10 tay súng thực hiện các cuộc phục kích chớp nhoáng vào ban đêm hoặc cài đặt các thiết bị nổ tự chế. Ngoài ra, trong chiến thuật được điều chỉnh của IS còn có các vụ tấn công “sói đơn độc”, tống tiền để gây quỹ hoạt động và lợi dụng những chia rẽ nội bộ vốn đã đe dọa sự ổn định của Syria.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa tại Nhà Trắng ngày 10-11. Ảnh: SANA

Theo truyền thông Syria, IS đang tăng cường tuyển mộ và tìm cách lấy lòng người dân địa phương bằng cách tìm kiếm sự ủng hộ từ các cựu thành viên của chế độ al-Assad. Nhóm này cố gắng định vị mình là lực lượng duy nhất có thể trả thù thật sự và mang lại “công lý” sau 14 năm nội chiến. Ngoài ra, IS cũng tìm cách thâm nhập vào lực lượng an ninh mới của Syria để do thám, tuyển mộ và tuyên truyền

“Theo các quan sát thực địa, những diễn biến này phản ánh sự chuyển hướng sang chiến lược ‘ngủ đông linh hoạt’, tập trung vào sức bền và gây rối, thay vì kiểm soát lãnh thổ” - theo các nhà nghiên cứu MEI.

Ý nghĩa chiến lược từ bước đi của Syria

Việc Syria gia nhập liên minh toàn cầu chống IS mang nhiều hệ quả sâu rộng hơn là chỉ đơn thuần tiếp tục cuộc chiến chống khủng bố.

Trước hết, động thái này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các nhóm người Kurd ở miền Bắc Syria - những lực lượng đang kiểm soát khu vực tự trị và đàm phán với chính phủ Damascus về vị trí của họ trong hệ thống chính trị mới của Syria.

Trong suốt nội chiến, người Kurd duy trì mức độ tự trị tương đối, và Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd lãnh đạo đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống IS giai đoạn 2014–2019. Hiện nay, SDF đang quản lý nhiều trại giam và nhà tù lớn, giam giữ khoảng 45.000 thành viên IS và thân nhân của họ.

Nhờ những đóng góp này, SDF trở thành đối tác quan trọng nhất của Mỹ trên thực địa, nhận được hỗ trợ tài chính, huấn luyện và vũ khí từ Washington.

Tuy nhiên, khi chính phủ Syria chính thức tham gia liên minh chống IS, điều đó có thể làm suy yếu vị thế “độc quyền” của SDF với tư cách đối tác duy nhất của liên minh tại Syria, theo các nhà nghiên cứu của Viện Trung Đông (MEI). Và điều này sẽ giảm đòn bẩy của SDF trong các cuộc đàm phán với chính quyền Damascus.

Dù vậy, điều này cũng có thể dẫn đến mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa Damascus và SDF. "SDF đã đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống IS và tôi không nhất thiết coi việc ông al-Sharaa tham gia liên minh chống IS là một bước lùi. Hy vọng chính phủ Damascus sẽ dựa vào các chiến binh SDF đã được huấn luyện bài bản, những người có nhiều kinh nghiệm trong việc chống IS” - bà Mehra nhận định.

Tuần qua, Reuters cũng đưa tin rằng do Syria gia nhập liên minh, Mỹ có thể sẽ thiết lập một căn cứ gần Damascus.

Theo truyền thông địa phương, một phái đoàn của liên minh toàn cầu chống IS đã đến thăm căn cứ không quân Al-Seen, nằm cách Damascus khoảng 80 km. Ngoài ra, còn xuất hiện tin đồn rằng một khách sạn hoặc tòa tháp Trump có thể được xây dựng tại Damascus.

Các nhà quan sát cho rằng một căn cứ mới của Mỹ sẽ xóa tan những nghi ngờ về mối liên hệ trước đây của ông al-Sharaa với các nhóm cực đoan, cũng như xoa dịu nỗi lo ngại của Israel về việc Syria trở thành mối đe dọa đối với họ. Sự hiện diện như vậy của Mỹ cũng sẽ làm giảm ảnh hưởng của các quốc gia khác tại Syria, bao gồm Iran, Nga và thậm chí cả Thổ Nhĩ Kỳ.

“Đây là một phần trong bức tranh lớn hơn… Tôi nghĩ điều này có ý nghĩa vượt xa tính biểu tượng” - bà Mehra nhấn mạnh.

“Mọi dấu hiệu đều cho thấy một tầm nhìn của Mỹ nhằm tích hợp Syria mới một cách vững chắc vào trật tự khu vực do Washington dẫn dắt” - GS Marc Lynch tại ĐH George Washington (Mỹ) viết trên tạp chí Foreign Policy.

GS Lynch còn nhấn mạnh rằng đây “là một trong những quyết định khôn ngoan nhất mà chính quyền Trump đã thực hiện ở Trung Đông”.

Dù vậy, GS Lynch chỉ ra rằng trở ngại chính cho việc giải quyết vấn đề này là khả năng của Tổng thống al-Sharaa trong việc điều hướng các chia rẽ nội bộ cộng đồng, bao gồm với SDF và Israel.

"Israel đã kiên quyết đứng ngoài sự ủng hộ do Mỹ dẫn đầu đối với các nỗ lực xây dựng nhà nước của ông al-Sharaa. Nếu Mỹ thực sự thiết lập một căn cứ không quân tại Damascus, họ sẽ nhanh chóng phải đối mặt thực tế rằng mối đe dọa bên ngoài nguy hiểm và gây bất ổn lớn nhất đối với Syria hiện nay chính là Israel. Điều đó biến Syria trở thành điểm nhạy cảm bất ngờ trong sự chia rẽ ít được chú ý đang nổi lên về các ưu tiên giữa Mỹ và Israel, và điều này có thể có những tác động sâu rộng đối với trật tự khu vực” - GS Lynch nhận định.

THẾ VINH

Nguồn PLO : https://plo.vn/tong-thong-syria-lan-dau-tham-my-khoanh-khac-sieu-thuc-khoi-dau-mot-trat-tu-khu-vuc-moi-post881214.html