Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Ảrập Xêút hồi tháng 5/2025. Ảnh: AP
Tổng thống Donald Trump dự kiến tiếp đón Tổng thống Sharaa trong ngày 10/11 (giờ địa phương). Đây là chuyến thăm Nhà Trắng đầu tiên của một Tổng thống Syria, sáu tháng sau khi hai nhà lãnh đạo gặp nhau tại Ảrập Xêút và chỉ vài ngày sau khi Washington đưa cựu thành viên al-Qaeda ra khỏi danh sách “Đối tượng khủng bố toàn cầu đặc biệt”.
Ông Sharaa, 42 tuổi lên nắm quyền năm ngoái sau khi lực lượng của ông lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad vào ngày 8/12. Từ đó, tiến trình tái định hướng khu vực của Syria diễn ra với tốc độ chóng mặt: Rời xa các đồng minh thân cận của ông Assad là Iran và Nga, và tiến gần hơn tới Thổ Nhĩ Kỳ, khối vùng Vịnh cùng Washington.
Hy vọng dỡ bỏ rào cản trừng phạt cuối cùng
Mỹ đang làm trung gian cho các cuộc đàm phán giữa Syria và Israel về một thỏa thuận an ninh tiềm năng và Washington dự định thiết lập sự hiện diện quân sự tại một căn cứ không quân ở Damascus.
Syria cũng chuẩn bị gia nhập liên minh do Mỹ dẫn đầu trong cuộc chiến chống IS, có thể sẽ được công bố chính thức tại cuộc gặp ở Nhà Trắng.
Vài ngày trước cuộc gặp, ông Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng rằng “đã có rất nhiều tiến triển trong quan hệ với Syria”. “Tôi nghĩ ông ấy (Sharaa) đang làm rất tốt. Đó là một khu vực khó khăn, và ông ấy là người cứng rắn”, ông Trump nói. Sau cuộc gặp tại Riyadh hồi tháng 5, ông Trump tuyên bố sẽ dỡ bỏ toàn bộ lệnh trừng phạt đối với Syria.
Tuy nhiên, những biện pháp khắc nghiệt nhất, được quy định trong Đạo luật Trừng phạt Caesar cần phải được Quốc hội bãi bỏ. Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao đã công khai ủng hộ việc bãi bỏ các biện pháp này trong năm 2025, nhưng các chuyên gia cho rằng tình trạng Chính phủ đóng cửa có thể ảnh hưởng đến tiến độ này.
Ông Sharaa được kỳ vọng sẽ mạnh mẽ kêu gọi bãi bỏ các biện pháp trừng phạt cuối cùng - nhân tố quan trọng giúp Syria thu hút đầu tư toàn cầu vào một đất nước bị tàn phá bởi 14 năm chiến tranh, với chi phí tái thiết mà Ngân hàng Thế giới ước tính vượt quá 200 tỷ USD.
Những chuyển biến ngoạn mục
Sự thay đổi của chính ông Sharaa cũng ấn tượng không kém đất nước ông. Ông từng gia nhập al-Qaeda tại Iraq vào thời điểm diễn ra cuộc xâm lược do Mỹ dẫn đầu năm 2003 và bị giam nhiều năm trong nhà tù của Mỹ tại đây, trước khi trở về Syria để tham gia cuộc nổi dậy chống lại ông Assad.
Năm 2013, Mỹ liệt ông Sharaa, khi đó được biết đến với tên Abu Mohammad al-Golani, là khủng bố do có quan hệ với al-Qaeda. Ông cắt đứt quan hệ với tổ chức này năm 2016 và củng cố quyền lực tại vùng tây bắc Syria.
Mỹ đã gỡ bỏ khoản tiền thưởng 10 triệu USD cho việc bắt giữ ông Sharaa vào tháng 12 năm ngoái, và chỉ tuần trước, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã dỡ bỏ các lệnh trừng phạt liên quan đến khủng bố đối với ông và Bộ trưởng Nội vụ Anas Khattab.
Sau động thái của LHQ, Anh và Mỹ cũng dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với hai quan chức này. Ở Washington, điều đó bao gồm xóa tên khỏi danh sách “Đối tượng Khủng bố toàn cầu đặc biệt”.
“Chuyến thăm của ông Sharaa tới Washington là biểu tượng cho sự chuyển đổi sâu sắc đang diễn ra, khi Syria từ một đồng minh của Iran trở thành thành viên của khối do Mỹ dẫn đầu và bản thân ông Sharaa cũng từ một đối tượng bị truy nã trở thành đối tác trong cuộc chiến chống khủng bố”, ông Firas Maksad, Giám đốc điều hành phụ trách Trung Đông và Bắc Phi của tập đoàn tư vấn Eurasia Group nhận định.
“Vẫn còn nhiều điều có thể xảy ra và vẫn tồn tại những lo ngại nghiêm trọng về quyền của các nhóm thiểu số và cá nhân ở Syria nhưng chuyến thăm đầu tiên của một tổng thống Syria tới Washington là một khoảnh khắc của hy vọng rằng Syria đang đi đúng hướng”.
Quỳnh Vũ