Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng, đề cập đến giai đoạn 2 áp đặt lệnh trừng phạt Liên bang Nga, ngày 7/9/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Báo The Kyiv Post của Ukraine ngày 20/9 cho biết phát biểu với các phóng viên tại Phòng Bầu Dục của Nhà Trắng hôm 19/9 sau vụ ba chiến đấu cơ Liên bang Nga bị cáo buộc vi phạm không phận Estonia, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói: “Tôi không thích điều đó”, đồng thời bổ sung: “Tôi không thích khi chuyện này xảy ra. Nó có thể gây rắc rối lớn, nhưng tôi sẽ cho các bạn biết sau”.
Tổng thống Trump còn cho biết: “Tôi sẽ phải xem xét vấn đề này. Họ sẽ báo cáo cho tôi trong thời gian ngắn, vì vậy tôi sẽ thông tin cho các bạn tối nay hoặc ngày mai”.
Sự cố xâm nhập và phản ứng ngay lập tức của NATO
Ngày 19/9, báo The Kyiv Independent của Ukraine cho biết cùng ngày, ba tiêm kích MiG-31 của Liên bang Nga đã xâm nhập không phận quốc gia vùng Baltic này trong vòng 12 phút.
Vụ việc xảy ra trên Vịnh Phần Lan, khi ba tiêm kích MiG-31 của Liên bang Nga bay vào lãnh thổ Estonia mà không được phép trước khi rời đi.
Lực lượng Phòng vệ Estonia đã xác nhận vụ vi phạm này.
Theo báo The Kyiv Post ngày 20/9, đây là hành động mới nhất trong chuỗi vi phạm của Liên bang Nga vốn ngày càng làm các chính phủ châu Âu lo ngại.
Sự cố xảy ra chỉ một tuần sau khi máy bay NATO bắn hạ các thiết bị bay không người lái được cho là của Liên bang Nga trên bầu trời Ba Lan – động thái được Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk mô tả là “một vụ vi phạm chưa từng có đối với không phận Ba Lan” và nói rằng nó đã đưa châu Âu đến “gần nhất với nguy cơ xung đột công khai kể từ Thế chiến II”.
Đối với Estonia – một thành viên NATO, quốc gia giáp biên giới Nga và là nước ủng hộ mạnh mẽ Kiev – vụ vi phạm theo Ngoại trưởng Margus Tsahkna, là “không thể chấp nhận” và là “hành động ngạo mạn chưa từng có”.
Các quan chức Estonia, rõ ràng rất lo lắng, đã ngay lập tức hành động.
Bộ Ngoại giao Estonia cho biết họ đã triệu tập một nhà ngoại giao Liên bang Nga và đã trao công hàm cho Moskva (Moscow) để phản đối chính thức về vụ việc này.
Estonia cũng khởi động tham vấn với các đồng minh NATO theo Điều 4 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương -điều khoản quy định các bên sẽ tham vấn khi “toàn vẹn lãnh thổ, độc lập chính trị hoặc an ninh của bất kỳ bên nào bị đe dọa”, cho thấy mức độ nghiêm trọng mà liên minh dành cho sự việc.
Về phần NATO, theo người phát ngôn liên minh quân sự này, ông Allison Hart, cơ quan ra quyết định chính trị của NATO dự kiến sẽ họp đầu tuần tới để bàn chi tiết vụ việc.
Phản ứng của NATO đối với vụ xâm nhập không phận Estonia diễn ra nhanh chóng và dứt khoát. Các tiêm kích F-35 của Không quân Italy đang thực hiện nhiệm vụ giám sát không phận Baltic của NATO, đã chặn máy bay của Liên bang Nga.
Hành động này được Tổng thư ký NATO Mark Rutte ca ngợi là “nhanh chóng và quyết đoán”.
Sự cố một lần nữa cho thấy tầm quan trọng của nhiệm vụ giám sát không phận NATO, với hàng chục máy bay luôn trong tình trạng sẵn sàng 24/7 khắp châu Âu.
Trong khi máy bay NATO mỗi năm phải xuất kích hàng trăm lần để chặn máy bay của Liên bang Nga bay gần không phận các nước thành viên, việc chúng thực sự vượt qua ranh giới là điều hiếm hoi.
Các lãnh đạo châu Âu lên tiếng
Vụ việc đã gây lo lắng trong các thủ đô châu Âu, nơi các nhà lãnh đạo vốn đã ở trong trạng thái cảnh giác cao độ.
Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại của EU, bà Kaja Kallas, lên án hành động này là một “sự khiêu khích cực kỳ nguy hiểm” làm “leo thang căng thẳng trong khu vực.”
Bà Kallas nhấn mạnh rằng hành động của Liên bang Nga không phải ngẫu nhiên, mà là một phần trong chiến dịch có tính toán nhằm thử thách quyết tâm của phương Tây.
“Chúng ta không được tỏ ra yếu đuối, bởi sự yếu đuối chính là thứ mời gọi Liên bang Nga hành động nhiều hơn”, bà Kallas nói.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cũng chia sẻ quan điểm, viết trên mạng xã hội rằng : “Châu Âu sát cánh cùng Estonia trước sự vi phạm mới nhất của Liên bang Nga đối với không phận của chúng ta. Chúng ta sẽ đáp trả mọi hành động khiêu khích bằng quyết tâm, đồng thời đầu tư nhiều hơn vào việc củng cố sườn phía Đông”.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gọi vụ việc là “không thể chấp nhận được” và là một phần của “chiến dịch có hệ thống của Nga nhằm vào châu Âu, vào NATO và vào phương Tây.”
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kịch liệt lên án việc máy bay Nga xâm nhập vào Estonia và bày tỏ “sự ủng hộ hoàn toàn với chính quyền Estonia”, đồng thời khẳng định rằng “một thế trận an ninh sẽ được áp dụng để đối phó với những vi phạm lặp đi lặp lại này”.
Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul cũng lên tiếng, viết trên mạng xã hội rằng: “Cảnh giác là cái giá của tự do. Nguyên tắc này của NATO vẫn nguyên giá trị. Hành vi vi phạm không thể chấp nhận của Liên bang Nga đối với không phận Estonia hôm nay cho thấy điều đó một cách rõ ràng nhất”.
Ông Wadephul bổ sung: “Bằng việc ngay lập tức chặn máy bay của Liên bang Nga, chúng ta đã chứng minh: NATO luôn sẵn sàng bảo vệ.”
Từ Hà Lan, Bộ trưởng Quốc phòng Ruben Brekelmans viết rằng mỗi lần Liên bang Nga xâm nhập “chỉ càng làm chúng ta quyết tâm hơn: củng cố phòng thủ của NATO, tăng tốc hỗ trợ Ukraine, và gia tăng sức ép buộc Liên bang Nga chấm dứt sự gây hấn và hành vi liều lĩnh”.
Ông Brekelmans nhấn mạnh: “Biên giới NATO chính là biên giới an ninh của chúng ta. Chúng ta đoàn kết với Estonia!”
Ngoại trưởng Thụy Điển Maria Stenergard cũng bày tỏ quan ngại: “Chúng ta đã thấy nhiều lần vi phạm không phận từ phía Liên bang Nga trong những tuần gần đây tại Ba Lan, Romania và Estonia”, đồng thời cho biết các tiêm kích Jas Gripen của Thụy Điển đã xuất kích hộ tống máy bay Nga trên Biển Baltic.
Bà Stenergard gọi sự cố liên quan là “vô cùng nghiêm trọng” và là phép thử đối với khả năng sẵn sàng của NATO, khẳng định: “Điều này cho thấy rõ ràng rằng Liên bang Nga không chỉ là mối đe dọa đối với Ukraine mà còn đối với an ninh của toàn châu Âu”.
Bà Stenergard nhấn mạnh rằng Thụy Điển gia nhập NATO để được hưởng sự an ninh tập thể của liên minh và hiện tại nước này “an toàn hơn so với trước khi trở thành thành viên”.
Phản ứng của phía Liên bang Nga
Về phần mình, Bộ Quốc phòng Liên bang Nga bác bỏ cáo buộc tiêm kích MiG-31 vi phạm không phận Estonia.
Theo hãng thông tấn nhà nước Liên bang Nga TASS ngày 20/9, Bộ Quốc phòng nước này thông báo chuyến bay của các máy bay MiG-31 được tiến hành “theo đúng quy định không phận quốc tế, không vi phạm biên giới các quốc gia khác” và điều này đã được “xác nhận bằng giám sát không lưu”.
Tuyên bố của Bộ Quốc phòng Liên bang Nga cũng nêu rõ trong suốt hành trình, các máy bay của nước này “không đi chệch khỏi đường bay đã xác định” và đường bay nằm trên vùng biển trung lập của Biển Baltic, cách đảo Vaindloo hơn 3 km.
Thành Nam/Báo Tin tức và Dân tộc