Tổng thống Trump đang đẩy 'quả bóng' Ukraine sang cho châu Âu

5 giờ trướcBài gốc

Mỹ đẩy “quả bóng” Ukraine sang cho châu Âu

Cuộc không chiến giữa Israel và Iran trong 2 tuần qua đã khiến phần lớn sự chú ý của thế giới chuyển hướng khỏi cuộc xung đột ở Ukraine. Tại Hội nghị Thượng đỉnh NATO ở The Hague, Hà Lan, Tổng thống Donald Trump cho thấy ông hiện coi việc tài trợ cho Ukraine là vấn đề của châu Âu. Còn về phần mình, ông dường như không còn kiên nhẫn để tiếp tục thúc đẩy tiến trình hòa bình.

Dù Nga và Ukraine vẫn tiếp tục trao đổi tù binh nhưng các cuộc đàm phán hòa bình khởi động ở Istanbul hồi đầu tháng 6 không có thêm tiến triển nào. Tuy nhiên, hiện đang có những cuộc thảo luận về vòng đàm phán thứ ba có thể diễn ra ngay trong tuần tới. Trước thời điểm đó, Hội nghị Thượng đỉnh NATO tại The Hague lẽ ra là dịp để đảm bảo Ukraine vẫn nằm trong ưu tiên của Mỹ nhưng điều đó đã không xảy ra.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thư ký NATO Mark Rutte. Ảnh: Reuters

Ngược lại, mục tiêu nổi bật tại hội nghị dường như là củng cố cam kết của các đồng minh châu Âu trong việc chi 5% GDP cho quốc phòng - một ưu tiên hàng đầu của ông Trump kể từ khi nhậm chức. Mục tiêu này đã đạt được. Ngoại trừ Tây Ban Nha, các thành viên NATO khác đều đã đưa ra cam kết trên.

Tổng Thư ký NATO Mark Rutte đã gửi thông điệp tới Tổng thống Trump với đầy lời lẽ ca ngợi rằng: “Tổng thống Donald Trump thân mến… ông đã đưa chúng tôi đến một thời khắc thực sự quan trọng với nước Mỹ, châu Âu và cả thế giới. Ông đạt được điều mà không đời Tổng thống Mỹ nào trong hàng thập kỷ qua làm được".

Dù vậy, khó có thể phủ nhận cảm giác rằng Ukraine đã không còn nằm trong danh sách ưu tiên hàng đầu của ông Trump và theo đó, cũng không còn là ưu tiên chính của NATO.

Thông cáo Hội nghị Thượng đỉnh NATO ở Washington năm 2024 dài hơn 5.300 từ với ngôn ngữ đầy tính chuẩn mực. Trong khi đó, Tuyên bố The Hague năm 2025 chỉ vỏn vẹn 425 từ, gần như chỉ tập trung vào mục tiêu chi tiêu quốc phòng.

Nếu như Thông cáo Washington từng tuyên bố “chúng tôi sẽ tiếp tục ủng hộ Ukraine trên con đường không thể đảo ngược tiến tới hội nhập đầy đủ vào châu Âu - Đại Tây Dương, bao gồm cả tư cách thành viên NATO”, thì Tuyên bố The Hague lại không đề cập đến điều này. Một số bình luận cho rằng đây là dấu hiệu cho thấy NATO đang hạ giọng về vấn đề Ukraine.

Thêm vào đó, phát biểu của Ngoại trưởng Marco Rubio rằng Mỹ sẽ không ủng hộ các biện pháp trừng phạt mới đối với Nga vào thời điểm này cũng gây bất mãn trong giới chính trị châu Âu.

Tuyên bố chỉ nói: “Các đồng minh tái khẳng định cam kết lâu dài mang tính chủ quyền trong việc hỗ trợ Ukraine - quốc gia có an ninh góp phần vào an ninh chung của chúng ta và vì mục tiêu đó, sẽ tính cả những đóng góp trực tiếp cho quốc phòng của Ukraine và ngành công nghiệp quốc phòng của nước này vào chi tiêu quốc phòng của các nước trong liên minh".

Đoạn tuyên bố này nói lên hai điều. Thứ nhất, việc nhấn mạnh từ “chủ quyền” cho thấy một số quốc gia có thể lựa chọn hỗ trợ Ukraine, trong khi số khác thì không — ám chỉ rõ quan điểm của ông Trump rằng tài trợ cho cuộc xung đột Ukraine là vấn đề của châu Âu, không phải của Mỹ. Thứ hai, rõ ràng hơn, các khoản tài trợ cho Ukraine có thể được tính vào mục tiêu 5% chi tiêu quốc phòng - điều mà Vương quốc Anh đã áp dụng.

Trong cuộc gặp với ông Trump, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky được cho là đã đề nghị mua thêm tên lửa Patriot. Dù ông Trump không đưa ra cam kết nào, có vẻ chắc chắn rằng nếu thương vụ xảy ra thì Ukraine cũng sẽ phải thanh toán bằng tiền của châu Âu.

Về phần mình, ông Rutte dường như đang nỗ lực hết sức để duy trì “đoàn tàu hỗ trợ” của châu Âu. Trước hội nghị, ông đề cập đến cam kết viện trợ bổ sung trị giá 35 tỷ USD cho Ukraine trong năm nay, nhưng không cung cấp chi tiết.

Tuy nhiên, hơn một nửa trong khoản cam kết 24 tỷ USD hồi tháng 4 đến từ Đức và sẽ được giải ngân trong vòng 4 năm. Thực chất, NATO hiện mới chỉ huy động được tối đa 22 tỷ USD cho năm 2025, con số thấp hơn nhiều so với nhu cầu tài chính khổng lồ của Ukraine.

Những gì không thấy tại The Hague là động lực thúc đẩy kết thúc cuộc xung đột ở Ukraine. Trên cơ sở một Tuyên bố The Hague không còn lên án Nga một cách rõ ràng, Thủ tướng Anh Keir Starmer vẫn tiếp tục kêu gọi các đồng minh “một lần nữa gây sức ép buộc ông Putin trở lại bàn đàm phán để đạt được lệnh ngừng bắn vô điều kiện".

Thủ tướng Anh lặp lại nhận định rằng dù Mỹ không cung cấp thêm viện trợ, Ukraine tiếp tục thất thế trên chiến trường và châu Âu chật vật bù đắp phần thiếu hụt, Nga rồi sẽ đưa ra những nhượng bộ vô điều kiện từ vị thế mạnh.

Về phía mình, Tổng thống Zelensky vẫn không từ bỏ mục tiêu đưa Ukraine gia nhập NATO - điều khiến bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào, thậm chí cả một lệnh ngừng bắn bền vững với Nga, trở nên bất khả thi.

Tổng thống Trump còn bao nhiêu kiên nhẫn?

Nếu Thượng đỉnh The Hague cho thấy điều gì rõ ràng, thì đó là việc thúc ép các đồng minh châu Âu tăng chi tiêu quốc phòng có vẻ là ưu tiên lớn hơn đối với Tổng thống Trump so với việc tìm kiếm hòa bình cho Ukraine. Với sự chú ý chuyển hướng sang xung đột ở Trung Đông, ông Trump một lần nữa thừa nhận việc chấm dứt xung đột ở Ukraine là vô cùng khó khăn.

“Chuyện đó còn phức tạp hơn nhiều so với những gì mọi người hình dung", ông Trump nói và cho biết: “Tổng thống Vladimir Putin đã cứng rắn hơn và thực lòng mà nói, tôi cũng từng có một số vấn đề với ông Zelensky - có thể các bạn đã đọc rồi. Cuộc xung đột này phức tạp hơn nhiều cuộc chiến khác".

Một điều rõ ràng là các nhà thầu quốc phòng Mỹ có lẽ là bên hưởng lợi nhiều nhất từ Thượng đỉnh The Hague. Để đạt mục tiêu chi 5% GDP cho quốc phòng, Anh sẽ cần tăng chi tiêu thêm khoảng 114 tỷ USD mỗi năm cho đến năm 2035. Đức đã cam kết đạt mục tiêu sớm hơn 6 năm, tức vào năm 2029, với mức tăng 128 tỷ USD mỗi năm.

Mở màn cho đợt chi tiêu quy mô lớn này, Anh đã đồng ý mua 12 chiếc máy bay chiến đấu F-35A hiện đại nhất với tổng trị giá 700 triệu USD. F-35A là loại máy bay có khả năng mang theo bom hạt nhân B61 do Mỹ cung cấp - loại vũ khí được thiết kế lần đầu từ năm 1963.

Lần nâng cấp gần đây nhất của bom B61, diễn ra dưới thời chính quyền ông Obama, là bổ sung phần đuôi để giúp tăng khả năng tấn công ở khoảng cách xa hơn. Tuy nhiên, chi phí cho cải tiến này cao đến mức mỗi quả bom hạt nhân từ thập niên 1960 giờ có giá trị còn đắt hơn vàng tính theo trọng lượng. Đây có lẽ là phép ẩn dụ hoàn hảo cho cách chi tiêu quốc phòng của phương Tây.

Khi không khí sôi động của Thượng đỉnh NATO bắt đầu lắng xuống, câu hỏi lớn đặt ra là: Tổng thống Trump sẽ còn bao nhiêu kiên nhẫn để theo đuổi một chương trình nghị sự hòa bình ở Ukraine khi mà giờ đây, các đồng minh châu Âu đã tăng chi tiêu quốc phòng và mua vũ khí Mỹ?

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: Responsible Statecraft

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/tong-thong-trump-dang-day-qua-bong-ukraine-sang-cho-chau-au-post1210418.vov