Reuters đưa tin, phát biểu trước các phóng viên tại Phòng Bầu dục ngày 3/2, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết Washington muốn được bình đẳng sau khi cung cấp 300 tỷ USD viện trợ cho Kiev.
Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AP
“Chúng tôi đang nói với Ukraine rằng họ nguồn đất hiếm rất có giá trị. Chúng tôi đang tìm cách đạt được một thỏa thuận với Ukraine, trong đó họ sẽ đảm bảo những thứ đang nhận được từ chúng tôi bằng cách cung cấp đất hiếm và những thứ khác,” ông Trump nói.
Hiện vẫn chưa rõ liệu Tổng thống Trump có sử dụng thuật ngữ “đất hiếm” để chỉ tất cả các loại khoáng sản quan trọng hay chỉ riêng nhóm đất hiếm. Đất hiếm là nhóm gồm 17 kim loại được sử dụng để chế tạo nam châm biến năng lượng thành chuyển động, được sử dụng trong xe điện, điện thoại di động và các thiết bị điện tử khác.
Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ coi 50 loại khoáng sản có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế và quốc phòng của đất nước, bao gồm một số loại đất hiếm, niken và lithium. Ukraine có trữ lượng lớn uranium, lithium và titan. Trong khi đó, Mỹ chỉ có một mỏ đất hiếm đang hoạt động và công suất chế biến rất nhỏ, mặc dù một số công ty đang nỗ lực phát triển các dự án trong nước.
Một chiếc xe tải dỡ quặng titan đã tinh chế một phần tại một nhà máy ở phía đông Kiev, tháng 6/2024. Ảnh: New York Times
Theo New York Times, lời đề nghị của Tổng thống Donald Trump được đưa ra trong bối cảnh chính quyền của ông đã tạm dừng hầu hết các khoản viện trợ nước ngoài trên toàn thế giới. Động thái này buộc nhiều tổ chức nhân đạo ở Ukraine phải tạm ngừng hoạt động và khiến Chính phủ Ukraine phải tìm nguồn tài chính thay thế cho các chương trình quan trọng, bao gồm hỗ trợ cho mạng lưới năng lượng đang xuống cấp và hỗ trợ cựu chiến binh.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết các khoản viện trợ quân sự của Mỹ do chính quyền Tổng thống Joe Biden cung cấp không bị ảnh hưởng bởi quyết định đóng băng viện trợ. Tuy nhiên, ông Trump từ lâu đã lên tiếng không muốn tiếp tục gửi hàng tỷ USD vũ khí và các thiết bị khác cho Ukraine, cho rằng điều này khiến Washington tốn kém quá nhiều.
Mặt khác, lời đề nghị đổi viện trợ lấy nguồn đất hiếm của Tổng thống Trump được cho là phù hợp với chiến lược “chính sách đối ngoại giao dịch” mà ông theo đuổi kể từ khi trở lại Nhà Trắng. Theo đó, ông đã tận dụng sức mạnh kinh tế của Mỹ để gây sức ép với các đồng minh, bao gồm Canada, Colombia và Mexico, để đồng ý hoặc ít nhất là đàm phán về các yêu cầu của ông.
Phản ứng với tuyên bố của ông Trump, một quan chức cấp cao giấu tên của Ukraine cho biết vào cùng ngày rằng Ukraine sẵn sàng hợp tác với Mỹ về các thỏa thuận khoáng sản đất hiếm; với điều kiện Mỹ đưa ra đủ bảo đảm an ninh cho Ukraine.
Cuối năm ngoái, Ukraine đã có kế hoạch ký một thỏa thuận với chính quyền Tổng thống Joe Biden để hợp tác khai thác và chế biến khoáng sản. Tuy nhiên, chính quyền Ukraine đã hoãn việc ký kết một thỏa thuận như vậy. Các quan chức ở cả hai bên cho biết là một tín hiệu cho thấy Kiev đang chờ ông Trump nhậm chức để đạt được thỏa thuận với ông.
Đỗ Thảo