Trong chuyến công du Trung Đông hôm 16/5 tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố ông sẵn sàng gặp người đồng cấp Nga Vladimir Putin “ngay khi có thể sắp xếp được,” nhấn mạnh rằng đã đến lúc hai nhà lãnh đạo phải đối thoại trực tiếp nhằm giải quyết cuộc xung đột kéo dài ở Ukraine. Phát biểu trước báo giới tại Abu Dhabi, ông Trump cho biết cuộc gặp này rất cần thiết vì “quá nhiều người đang thiệt mạng” trong chiến tranh.
Dù chưa xác định được thời gian cụ thể, Tổng thống Trump bày tỏ hy vọng tình hình an ninh toàn cầu sẽ trở nên “an toàn hơn rất nhiều” trong vòng hai đến ba tuần tới. Ông cũng gợi ý rằng thế giới hiện nay đã “an toàn hơn rất nhiều” so với trước nhưng cần thêm những bước tiến để duy trì hòa bình.
Phát ngôn của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh các phái đoàn Nga và Ukraine đang chuẩn bị cho vòng đàm phán hòa bình lần đầu tiên sau hơn ba năm tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Cuộc đàm phán này được nối lại theo đề xuất của Tổng thống Putin, nhằm tìm kiếm giải pháp lâu dài cho cuộc khủng hoảng Ukraine – Nga. Tuy nhiên, cuộc đàm phán dự kiến ngày 15/5 đã bị trì hoãn sang ngày 16/5 do phía Ukraine chỉ công bố danh sách phái đoàn vào cuối ngày hôm đó, trong khi phía Nga đã có mặt từ sớm.
Phái đoàn Nga do ông Vladimir Medinsky, trợ lý Tổng thống Putin, dẫn đầu, trong khi đại diện Ukraine bao gồm Chánh văn phòng Tổng thống Andrey Yermak, Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov và Ngoại trưởng Andrey Sibiga. Phái đoàn Mỹ cũng có mặt với Ngoại trưởng Marco Rubio, đặc phái viên Keith Kellogg và Đại sứ Mỹ tại Thổ Nhĩ Kỳ Thomas Barrack, đồng thời Thổ Nhĩ Kỳ cử Ngoại trưởng Hakan Fidan và các quan chức cao cấp tham gia.
Tuy nhiên, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã bày tỏ sự dè dặt về khả năng đạt được bước đột phá trong vòng đàm phán lần này, đồng thời nhấn mạnh rằng chỉ có cuộc gặp trực tiếp giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Putin mới có thể tạo ra tiến triển thực chất trong giải quyết xung đột.
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từ chối đến Istanbul tham dự cuộc đàm phán khi biết Tổng thống Putin sẽ không trực tiếp tham gia mà cử đại diện cấp dưới thay thế. Ukraine muốn đưa ra bàn thảo vấn đề lệnh ngừng bắn vô điều kiện trong 30 ngày, tuy nhiên Nga nghi ngờ về động cơ của đề xuất này và cảnh báo rằng một lệnh ngừng bắn ngắn hạn sẽ không thể giải quyết căn bản khủng hoảng, thậm chí có thể bị Ukraine lợi dụng để tái tổ chức lực lượng.
Trước đó, Tổng thống Trump từng cân nhắc việc đến Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 16/5 nếu tình hình cấp thiết, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của ông đối với tiến trình hòa đàm. Ông khẳng định: “Sẽ chẳng có điều gì đạt được cho đến khi ông Putin và tôi gặp nhau. Ông ấy sẽ không đi nếu tôi không có mặt ở đó. Nhưng chúng ta vẫn sẽ phải giải quyết vấn đề này.”
Các cuộc đàm phán hòa bình được tổ chức trong bối cảnh căng thẳng vẫn tiếp diễn trên thực địa ở Ukraine, với những bước tiến của quân đội Nga trong thời gian gần đây. Tổng thống Trump đã nhiều lần nhấn mạnh vai trò quan trọng của đối thoại giữa hai nhà lãnh đạo trong việc chấm dứt cuộc xung đột kéo dài.
Tổng thống Mỹ hiện đang tận dụng chuyến công du Trung Đông để vừa thúc đẩy các mối quan hệ ngoại giao, vừa đẩy mạnh tiến trình hòa bình tại châu Âu. Cuộc gặp trực tiếp giữa ông Trump và ông Putin, nếu diễn ra, được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội mới để giảm thiểu xung đột và mang lại sự ổn định hơn cho khu vực cũng như toàn cầu.
Duy Tuấn