Tổng thống Trump và Thủ tướng Takaichi vừa ký thỏa thuận về thương mại và đất hiếm trong chuyến thăm của ông Trump tới Nhật Bản. Ảnh: Reuters.
“Tôi muốn bà biết rằng, bất cứ khi nào bà có câu hỏi, sự nghi ngờ, bà muốn gì, cần giúp đỡ gì, hay bất cứ điều gì chúng tôi có thể làm để giúp đỡ Nhật Bản, chúng tôi đều luôn sẵn sàng. Chúng ta là đồng minh ở cấp độ mạnh mẽ nhất”, ông Trump nói trong cuộc gặp bà Takaichi tại Tokyo (Nhật Bản) ngày 28/10.
Theo NBC News, ông Trump cũng bày tỏ sự lạc quan về quan hệ thương mại song phương: “Chúng ta sẽ tạo nên những kết quả tuyệt vời trong thương mại, tôi tin sẽ còn hơn cả trước đây”.
Ngay trong cuộc gặp, ông Trump và bà Takaichi đã ký hai thỏa thuận về thương mại và khoáng sản chiến lược.
Thỏa thuận đầu tiên về thương mại có nội dung ngắn gọn, kêu gọi mở ra một “kỷ nguyên mới” trong liên minh Mỹ - Nhật, đồng thời nhắc lại thỏa thuận thương mại, theo đó, Mỹ áp thuế 15% đối với hàng hóa xuất khẩu của Nhật Bản, đổi lại Tokyo đầu tư 550 tỷ USD vào các dự án tại Mỹ.
Thỏa thuận thứ hai xoay quanh việc đảm bảo nguồn cung khoáng sản chiến lược và đất hiếm, giữa lúc Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu, gây ra nguy cơ làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu đối với đất hiếm - nguyên liệu then chốt trong sản xuất thiết bị điện tử và công nghệ cao.
Cuộc gặp với Tổng thống Trump được xem là phép thử đầu tiên đối với bà Takaichi - nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, người vừa nhậm chức trong bối cảnh Đảng Dân chủ Tự do (LDP) của bà đang phải nỗ lực lấy lại niềm tin của công chúng sau vụ bê bối quỹ đen khiến hai người tiền nhiệm phải từ chức.
Bà Takaichi sẽ phải xử lý việc thực thi thỏa thuận thương mại với Mỹ vốn được ký kết dưới thời người tiền nhiệm, bao gồm cam kết rằng Nhật Bản sẽ đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ. Các khoản đầu tư này là chủ đề chính trong cuộc gặp, ngoài ra, hai bên sẽ thảo luận thêm về hợp tác đóng tàu và khai thác đất hiếm.
Liên minh Mỹ - Nhật được thắt chặt
“Nhật Bản và Mỹ đã xây dựng nên liên minh vững mạnh hàng đầu thế giới. Cùng với ngài, Nhật Bản sẵn sàng đóng góp cho hòa bình và ổn định toàn cầu”, Thủ tướng Takaichi nói khi mở đầu cuộc gặp.
Đối với bà Takaichi, trước áp lực nợ công và mong muốn đẩy mạnh chi tiêu quốc phòng, việc giữ cho các điều khoản thỏa thuận được linh hoạt sẽ mang lại lợi thế cho bà.
Cuộc gặp giữa ông Trump và bà Takaichi nhanh chóng đưa lại kết quả thể hiện bằng các thỏa thuận được ký kết. Ảnh: Reuters.
Trước đây, hai bên có kế hoạch khác nhau về quỹ đầu tư 550 tỷ USD. Ông Trump từng nói đây là số tiền mà chính quyền ông “có thể đầu tư tùy ý”, với 90% lợi nhuận thuộc về Mỹ. Trong khi đó, cựu Thủ tướng Shigeru Ishiba cho biết Tokyo sẽ dùng hình thức đầu tư, cho vay và bảo lãnh tín dụng để hỗ trợ các dự án của doanh nghiệp Nhật tại Mỹ.
Thỏa thuận thương mại giữa hai nước quy định mức thuế tối đa 15% với hầu hết hàng hóa xuất khẩu của Nhật vào Mỹ, bao gồm ô tô và linh kiện. Ngoài ra, có điều khoản đảm bảo Nhật Bản sẽ không bị đối xử bất lợi hơn các quốc gia khác nếu Mỹ áp thêm thuế trong tương lai đối với chip bán dẫn hoặc dược phẩm.
Trong bài phát biểu đầu tiên trước Quốc hội ngày 24/10, bà Takaichi cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên mức 2% GDP vào tháng 3 năm sau, sớm hơn hai năm so với kế hoạch ban đầu.
Bà Takaichi nhấn mạnh rằng Nhật cần chủ động tăng cường năng lực phòng vệ trước các mối đe. “Tôi quyết tâm khôi phục sức mạnh ngoại giao năng động của Nhật, bảo vệ lợi ích quốc gia và thúc đẩy hợp tác chặt chẽ với Mỹ vì mục tiêu chung là xây dựng khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở”, bà nói trong cuộc gặp với Trump.
Quan điểm cứng rắn về chính sách đối ngoại và sẵn sàng chi tiêu mạnh tay cho quốc phòng của bà Takaichi được cho là yếu tố thuận lợi khi làm việc với Tổng thống Trump. Tuy vậy, nếu so với cam kết chi 5% GDP cho quốc phòng của nhiều nước châu Âu, mức 2% vẫn có thể bị Nhà Trắng cho là chưa đủ.
Cả ông Trump và bà Takaichi đều nhắc đến cố Thủ tướng Shinzo Abe, vị chính trị gia bị ám sát trong năm 2022. Bà Takaichi là học trò chính trị của ông Abe, trong khi Trump từng có mối quan hệ thân thiết với nhà lãnh đạo này.
“Qua những gì tôi biết từ Shinzo và những người khác, tôi tin bà sẽ là một trong những thủ tướng vĩ đại của Nhật Bản,” Trump nói.
Cuộc gặp giữa ông Trump và bà Takaichi diễn ra trong khuôn khổ chuyến công du ba nước châu Á của Tổng thống Mỹ, bắt đầu tại Malaysia - nơi ông tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN và kết thúc tại Hàn Quốc, với cuộc gặp dự kiến cùng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề hội nghị APEC.
An Hòa