Phát biểu trước báo giới, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã trình bày chi tiết từng điểm trong bản dự thảo kế hoạch gồm 20 điểm, đồng thời cho biết, dự thảo này là kết quả của sự hợp tác giữa Ukraine với các đối tác, bao gồm Mỹ.
Ngoài ra, một thỏa thuận đảm bảo an ninh ba bên giữa Ukraine, Mỹ và châu Âu, cũng như một thỏa thuận đảm bảo an ninh song phương giữa Ukraine và Mỹ đã được xây dựng. Một văn kiện khác giữa Kiev và Washington tập trung vào hợp tác kinh tế và được mô tả là "lộ trình thịnh vượng của Ukraine".
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Mỹ dự kiến sẽ chuyển bản dự thảo 20 điểm cho Moscow vào cuối ngày 24/12. Nếu được thông qua, văn kiện cuối cùng phải được ký bởi các nhà lãnh đạo của Ukraine, Mỹ, châu Âu và Nga.
Thỏa thuận ngừng bắn dự kiến sẽ bắt đầu ngay sau khi được ký kết. Để thỏa thuận có hiệu lực, cần phải được Quốc hội Ukraine thông qua hoặc được người dân Ukraine ủng hộ trong một cuộc trưng cầu dân ý có thể diễn ra trong vòng 60 ngày.
Cho đến nay, Ukraine và Mỹ vẫn chưa đạt được thỏa thuận về hai vấn đề chính trong kế hoạch sửa đổi, điểm 12 và 14 - quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia do Nga kiểm soát và quyền kiểm soát khu vực Donbass. Thỏa thuận cũng không đề cập đến nguyện vọng gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) của Ukraine .
Dưới đây là bản dự thảo kế hoạch hòa bình 20 điểm, do Ukraine và Mỹ xây dựng, được trình bày bởi Tổng thống Zelensky.
1. Các bên ký kết khẳng định Ukraine là một quốc gia có chủ quyền.
2. Văn kiện này cấu thành một thỏa thuận bất khả xâm phạm toàn diện và vô điều kiện giữa Nga và Ukraine. Một cơ chế giám sát sẽ được thiết lập để theo dõi biên giới hai nước bằng cách sử dụng hệ thống giám sát không người lái dựa trên vệ tinh, đảm bảo phát hiện sớm các vi phạm.
3. Ukraine sẽ nhận được các đảm bảo an ninh.
4. Quy mô lực lượng vũ trang Ukraine sẽ duy trì ở mức 800.000 binh sĩ.
5. Mỹ, NATO và các quốc gia ký kết thuộc châu Âu sẽ cung cấp cho Ukraine những đảm bảo "tương tự như Điều 5". Các điểm sau đây được áp dụng:
a. Nếu Nga xâm phạm Ukraine, một phản ứng quân sự phối hợp sẽ được phát động, và tất cả các lệnh trừng phạt toàn cầu đối với Nga sẽ được khôi phục.
b. Nếu Ukraine xâm phạm Nga hoặc nổ súng vào lãnh thổ Nga mà không có lý do chính đáng, các đảm bảo an ninh sẽ bị coi là vô hiệu. Nếu Nga nổ súng vào Ukraine, các đảm bảo an ninh sẽ có hiệu lực.
c.Các thỏa thuận an ninh song phương đã ký kết trước đó giữa Ukraine và khoảng 30 quốc gia sẽ vẫn có hiệu lực.
6. Nga sẽ chính thức hóa lập trường không gây hấn của mình đối với châu Âu và Ukraine trong tất cả các luật và văn kiện cần thiết, sẽ được thông qua bởi Duma Quốc gia Nga.
7. Ukraine sẽ trở thành thành viên Liên minh châu Âu (EU) trong khung thời gian cụ thể và sẽ được hưởng quyền tiếp cận ưu đãi ngắn hạn vào thị trường châu Âu.
Tổng thống Zelensky cho biết: "Tính đến thời điểm hiện tại, thời điểm Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu đang là vấn đề thảo luận song phương giữa Mỹ và Ukraine, chưa có sự xác nhận của châu Âu".
"Việc gia nhập Liên minh châu Âu cũng là sự đảm bảo an ninh của chúng tôi, và do đó chúng tôi muốn ấn định một thời điểm cụ thể khi nào điều này sẽ xảy ra. Ví dụ, năm 2027 hoặc 2028", ông nói.
8. Ukraine sẽ nhận được gói hỗ trợ phát triển toàn cầu, được nêu chi tiết trong một thỏa thuận riêng, bao gồm nhiều lĩnh vực kinh tế khác nhau:
a. Một quỹ phát triển sẽ được thành lập để đầu tư vào các ngành công nghiệp phát triển nhanh, bao gồm công nghệ, trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.
b. Mỹ và các công ty Mỹ sẽ hợp tác với Ukraine để cùng đầu tư vào việc khôi phục, hiện đại hóa và vận hành cơ sở hạ tầng khí đốt của Ukraine, bao gồm đường ống dẫn và các cơ sở lưu trữ.
c. Sẽ có những nỗ lực chung để tái thiết các khu vực bị tàn phá bởi chiến tranh, tập trung vào việc khôi phục và hiện đại hóa các thành phố và khu dân cư.
d. Phát triển cơ sở hạ tầng sẽ được ưu tiên.
e. Việc khai thác khoáng sản và tài nguyên thiên nhiên sẽ được mở rộng.
f. Ngân hàng Thế giới sẽ cung cấp gói tài trợ đặc biệt để hỗ trợ đẩy nhanh các nỗ lực này.
g.Một nhóm làm việc cấp cao sẽ được thành lập, bao gồm việc bổ nhiệm một chuyên gia tài chính toàn cầu hàng đầu làm người quản lý để giám sát việc thực hiện kế hoạch phục hồi chiến lược và sự thịnh vượng trong tương lai.
9. Sẽ thành lập một số quỹ để giải quyết việc khôi phục nền kinh tế Ukraine, tái thiết các khu vực và vùng bị thiệt hại, và các vấn đề nhân đạo. Mục tiêu là huy động 800 tỷ USD, ước tính chi phí thiệt hại từ cuộc xung đột với Nga.
10. Ukraine sẽ đẩy nhanh quá trình đàm phán hiệp định thương mại tự do với Mỹ.
11. Ukraine tái khẳng định cam kết duy trì là một quốc gia không có vũ khí hạt nhân, phù hợp với Hiệp ước về không phổ biến vũ khí hạt nhân.
12. Kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và khôi phục nhà máy thủy điện Kakhovka.
Washington đề xuất nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia sẽ được vận hành chung bởi Ukraine, Nga và Mỹ, mỗi nước kiểm soát 33%, và Mỹ đóng vai trò là bên giám sát chính.
Ukraine phản đối việc Nga kiểm soát nhà máy này. Kiev đề xuất nhà máy nên được quản lý bởi một liên doanh gồm Mỹ và Ukraine, trong đó 50% điện năng sản xuất sẽ được cung cấp cho các vùng lãnh thổ do Ukraine kiểm soát, trong khi Mỹ quyết định việc phân phối 50% còn lại.
13. Ukraine và Nga sẽ đưa vào chương trình giảng dạy các khóa học nhằm thúc đẩy sự hiểu biết và lòng khoan dung đối với các nền văn hóa khác nhau, đòng thời xóa bỏ nạn phân biệt chủng tộc và định kiến. Ukraine sẽ phê chuẩn các quy định của EU về khoan dung tôn giáo và bảo vệ ngôn ngữ thiểu số.
14. Tại các tỉnh Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson, đường ranh giới các vị trí quân sự vào ngày ký kết sẽ được công nhận là chiến tuyến trên thực tế.
a. Xác định các động thái điều động quân đội cần thiết để kết thúc xung đột và thiết lập các "vùng kinh tế tự do" tiềm năng, với việc Nga rút quân khỏi các khu vực này.
b. Nga phải rút quân khỏi các khu vực bị Ukraine kiểm soát thuộc các tỉnh Dnipropetrovsk, Mykolaiv, Sumy và Kharkiv để thỏa thuận có hiệu lực.
c. Các lực lượng quốc tế sẽ được bố trí dọc theo tiền tuyến để giám sát việc thực hiện thỏa thuận.
d.Các bên đồng ý tuân thủ các quy tắc và nghĩa vụ do Công ước Geneva năm 1949 và các nghị định thư bổ sung quy định, bao gồm cả các quyền con người được công nhận trên toàn thế giới.
15. Nga và Ukraine cam kết không sử dụng vũ lực để thay đổi các thỏa thuận lãnh thổ và sẽ giải quyết mọi tranh chấp thông qua các biện pháp ngoại giao.
16. Nga sẽ không cản trở việc Ukraine sử dụng sông Dnipro và Biển Đen cho mục đích thương mại. Một thỏa thuận hàng hải riêng biệt sẽ đảm bảo tự do hàng hải và vận tải, với việc phi quân sự hóa bán đảo Kinburn do Nga kiểm soát.
17. Thành lập một ủy ban nhân đạo nhằm đảm bảo những điều sau đây:
a. Trao đổi tù binh toàn diện.
b.Tất cả thường dân bị giam giữ, bao gồm cả trẻ em và tù nhân chính trị, sẽ được trả tự do.
c. Sẽ có các biện pháp được thực hiện để giải quyết các vấn đề và giảm bớt nỗi đau của các nạn nhân xung đột.
18. Ukraine phải tổ chức bầu cử tổng thống càng sớm càng tốt sau khi thỏa thuận được ký kết.
19. Thỏa thuận này sẽ có tính ràng buộc pháp lý. Việc thực thi sẽ được giám sát và đảm bảo bởi Hội đồng Hòa bình do Tổng thống Mỹ Trump chủ trì. Ukraine, châu Âu, NATO, Nga và Mỹ sẽ tham gia vào cơ chế này. Vi phạm sẽ dẫn đến các biện pháp trừng phạt.
20. Thỏa thuận ngừng bắn sẽ có hiệu lực ngay lập tức khi tất cả các bên đồng ý.
Quỳnh Như