Chiều 29/10, tại phiên toàn thể chương trình Tuần lễ Công trình xanh, Giao thông xanh Việt Nam 2025, ông Bùi Hòa An, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM đã có những chia sẻ về việc chuyển đổi phương tiện xanh và phát triển hạ tầng giao thông xanh tại TP.HCM - hướng tới đô thị phát triển thấp và bền vững.
Ông Bùi Hòa An, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM.
Ông An cho biết, hiện ô nhiễm không khí đô thị tại TP.HCM diễn biến phức tạp, nồng độ chất ô nhiễm tăng; giao thông vận tải là nguồn phát thải lớn, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cộng đồng.
TP.HCM vừa mở rộng thành “siêu đô thị” với diện tích 6.772 km², dân số trên 14 triệu người với hơn 12 triệu xe máy, 1,4 triệu ô tô. Hiệu ứng siêu đô thị khiến vấn đề giao thông và ô nhiễm càng trầm trọng.
Trong khi đó, nhu cầu đi lại bằng xe buýt giảm sau đại dịch Covid-19; phương tiện cá nhân (đặc biệt ô tô) tăng cao; thành phố chưa có đủ hệ thống metro, hiện mới có tuyến số 1 hoạt động. Người dân chuộng dùng xe cá nhân hơn giao thông công cộng, dẫn đến ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
"Trước yêu cầu phát triển bền vững và cam kết Net Zero 2050, TP.HCM xác định chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông vận tải và phát triển hạ tầng giao thông xanh là chiến lược trọng tâm để giảm phát thải", ông An nói.
TP.HCM hiện có hơn 600 xe buýt chạy bằng điện.
Với định hướng đó, thời gian qua, TP.HCM đã đạt được những kết quả nổi bật về chuyển đổi phương tiện xanh. Hiện nay, taxi và xe buýt đang dẫn đầu, 13.124 xe taxi điện trên tổng số với 18.613 xe taxi (chiếm khoảng 71%). Trong khối vận tải công cộng, tổng số 2.386 xe buýt đang hoạt động trên 176 tuyến, đã có 627 xe buýt điện, chiếm 26,3%, vượt qua xe buýt chạy bằng khí CNG (18,9%).
Xe máy công nghệ cũng đang chuyển đổi mạnh mẽ, trong số 88.742 xe mô tô hai bánh phục vụ vận tải công nghệ, đã có khoảng 25.000 xe máy điện, đạt 28,1%.
Việc chuyển đổi sang phương tiện xanh bước đầu giảm rõ rệt phát thải và tiếng ồn; nhiều doanh nghiệp vận tải đã chủ động đầu tư khai thác taxi điện, xe máy điện công nghệ.
Ngoài ra, thành phố đang tích cực triển khai việc phát triển cơ sở hạ tầng trạm sạc và đẩy nhanh tiến độ các dự án vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn, điển hình là tuyến đường sắt đô thị.
TP đang triển khai Đề án phát triển mạng lưới đường sắt đô thị TP.HCM; chuẩn bị xây dựng tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) và các nhánh kết nối Củ Chi, Thủ Thiêm. Đồng thời rà soát, điều chỉnh quy hoạch metro tích hợp vùng mở rộng (kết nối Bình Dương, Bà Rịa -Vũng Tàu, sân bay Long Thành). Mục tiêu nâng thị phần vận tải hành khách công cộng lên 15 - 20% nhu cầu đi lại của người dân vào năm 2030.
Tuyến metro số 1 góp phần giảm phát thải tại TP.HCM.
Về lộ trình chuyển đổi xanh, TP.HCM đặt ra các mục tiêu rõ ràng và dứt khoát đối với từng loại phương tiện. Cụ thể, từ năm 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh.
Đến năm 2030, 100% xe buýt, ô tô con của các cơ quan, đơn vị nhà nước sử dụng điện, năng lượng xanh. Đảm bảo ít nhất 50% xe máy của tài xế công nghệ và giao hàng, xe máy của công chức, viên chức các cơ quan, đơn vị nhà nước chuyển đổi sang xe điện vào năm 2027 và đạt 100% đến năm 2030.
Từ năm 2030 trở đi, 100% xe taxi thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh; đưa vào sử dụng một số loại phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu xanh như khí hydro.
Đối với việc phát triển hạ tầng trạm sạc để đáp ứng nhu cầu chuyển đổi phương tiện, TP đặt mục tiêu 100% công sở, bệnh viện, bến xe buýt, bãi đỗ xe có trạm sạc điện cho xe ô tô; hoàn thành ít nhất 1.500 trạm sạc điện (hoặc trạm cung cấp năng lượng xanh) công cộng cho ô tô; phát triển các trạm sạc/đổi pin cho xe máy điện tại các khu vực tập trung đông người như trung tâm thương mại, chung cư, các trường học, bãi giữ xe, trạm xe buýt,... Khuyến khích các bến xe, trạm dừng nghỉ chuyển đổi theo tiêu chí xanh.
Triển khai thí điểm phân vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu vực trung tâm thành phố, khu vực Cần Giờ, đặc khu Côn Đảo; bắt buộc kiểm định khí thải cho 100% xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành và triển khai lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ trên toàn địa bàn TP.
Toàn TP.HCM hiện có khoảng 1.000 trạm sạc xe điện với gần 900 trạm thuộc mạng V-Green.
Cùng với đó, đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các tuyến đường sắt đô thị theo Đề án đường sắt đô thị TP.HCM và đưa vào hoạt động tuyến đường sắt đô thị số 2 (Bến Thành - Tham Lương); Phát triển, mở rộng các tuyến buýt sử dụng điện, năng lượng xanh, dịch vụ vận tải thân thiện với môi trường kết nối tới các nhà ga đường sắt đô thị, nâng tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng đạt 15-20% nhu cầu đi lại.
Để đạt được mục tiêu này, lãnh đạo Sở Xây dựng TP.HCM kiến nghị hoàn thiện khung pháp lý về giao thông xanh, bao gồm sửa đổi, bổ sung Luật Giao thông đường bộ và văn bản hướng dẫn để tạo cơ sở pháp lý cho việc thiết lập, quản lý vùng phát thải thấp (LEZ); đồng thời bổ sung biển báo "Khu vực phát thải thấp" vào Quy chuẩn quốc gia về báo hiệu đường bộ để địa phương có căn cứ triển khai.
Kiến nghị sớm ban hành lộ trình áp dụng Quy chuẩn khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành; quy định về chứng nhận và dấu hiệu nhận biết phương tiện có mức phát thải cao, tạo thuận lợi để TP xây dựng quy định hạn chế các phương tiện này tại khu vực cần bảo vệ.
Cuối cùng, xây dựng và ban hành tiêu chí công nhận cảng biển, cảng thủy nội địa, cảng hàng không, nhà ga, bến xe, trạm dừng nghỉ đạt chuẩn "xanh"; có hướng dẫn cụ thể về quản lý vòng đời phương tiện giao thông, đặc biệt cơ chế thu hồi, tái chế, xử lý pin và ắc-quy xe điện sau sử dụng theo mô hình kinh tế tuần hoàn và đặc biệt là ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về trạm sạc xe điện, quy định các yêu cầu an toàn điện, phòng cháy chữa cháy và bảo vệ môi trường đối với hạ tầng trạm sạc.
Mỹ Quỳnh
Cao Cường