Nghị quyết có hiệu lực từ ngày 12/12/2025 và mở đường cho TP.HCM thành lập khu thương mại tự do đầu tiên của cả nước, đi kèm các cơ chế ưu đãi đặc biệt nhằm tạo động lực tăng trưởng mới cho thành phố.
Theo Nghị quyết, khu thương mại tự do TP.HCM là khu vực có ranh giới địa lý xác định, được xây dựng để thực hiện thí điểm những chính sách vượt trội, tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ chất lượng cao. Đây là mô hình nhằm thúc đẩy xuất khẩu, phát triển công nghiệp công nghệ cao, nghiên cứu - phát triển (R&D) và thu hút nguồn nhân lực trình độ cao.
Các đại biểu tại phiên họp sáng 11/12. Ảnh: Media Quốc hội
HĐND TP.HCM được trao thẩm quyền quyết định trình tự, thủ tục thành lập, mở rộng hoặc điều chỉnh ranh giới khu thương mại tự do. UBND TP.HCM chịu trách nhiệm ban hành quyết định đối với khu thương mại tự do gắn với cảng biển Cái Mép Hạ và tổ chức thực hiện quản lý nhà nước đối với mô hình này.
Các dự án trong khu thương mại tự do (trừ dự án nhà ở thương mại) được miễn đấu giá, đấu thầu quyền sử dụng đất, qua đó rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư. Doanh nghiệp còn được hưởng ưu đãi lớn: thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ 10% trong 20 năm, miễn thuế 4 năm đầu và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo; lao động chất lượng cao và chuyên gia được giảm 50% thuế thu nhập cá nhân trong 10 năm. Bên cạnh đó, doanh nghiệp được phép niêm yết, định giá và thanh toán bằng ngoại tệ - một cơ chế vượt trội so với quy định hiện hành.
Chính phủ nhấn mạnh đây là cam kết mạnh mẽ nhằm tạo lợi thế cạnh tranh quốc tế cho TP.HCM, đặc biệt trong chiến lược hình thành trung tâm tài chính quốc tế tại thành phố.
Nghị quyết cho phép TP.HCM chỉ lập một quy hoạch tổng thể duy nhất, tích hợp quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch đô thị, qua đó thống nhất định hướng phát triển và rút ngắn đáng kể thời gian phê duyệt các dự án trên địa bàn. Quy hoạch tổng thể sẽ thay thế hoàn toàn quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung hiện nay.
Thành phố cũng được quyền thu hồi đất để triển khai dự án trong khu thương mại tự do và các dự án thuộc danh mục ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược. Danh mục mới bổ sung 11 nhóm dự án, bao gồm khu phức hợp giải trí nghỉ dưỡng 5 sao ven sông và ven biển, khu y tế chuyên sâu, khu liên hợp thể thao, công viên văn hóa - chuyên đề, khu logistics quy mô lớn và các dự án cải tạo nhà ven kênh rạch.
Đối với các dự án hạ tầng khu thương mại tự do, yêu cầu về quy mô vốn đầu tư được đặt ra ở mức rất cao, như cảng biển từ 75.000 tỷ đồng, trung tâm logistics từ 25.000 tỷ đồng và khu công nghiệp - dịch vụ - đô thị từ 20.000 tỷ đồng, nhằm thu hút các nhà đầu tư chiến lược có năng lực tài chính mạnh.
Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết việc áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt là cần thiết để giảm tối đa thời gian xử lý hồ sơ và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Đây là nền tảng để TP.HCM cạnh tranh với các trung tâm tài chính trong khu vực và thu hút các dự án mang tính dẫn dắt.
Chính sách mới đồng thời tạo sức hút lớn cho việc hình thành Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM - nơi kỳ vọng sẽ trở thành điểm đến của các tập đoàn đa quốc gia trong thời gian tới.
Cùng ngày, Quốc hội cũng thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế, với 436 đại biểu tán thành. Luật có hiệu lực từ 1/1/2026 và đặt trụ sở tòa án tại TP.HCM.
Tòa án chuyên biệt có thẩm quyền xét xử các vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư - kinh doanh trong trung tâm tài chính quốc tế. Mô hình được thiết kế theo chuẩn mực quốc tế, với thủ tục tố tụng linh hoạt, bảo đảm minh bạch và hiệu quả.
Một điểm đáng chú ý là thẩm phán của Tòa án chuyên biệt có thể là người nước ngoài, nếu đáp ứng các tiêu chí về kinh nghiệm, hiểu biết pháp lý quốc tế, năng lực tiếng Anh và uy tín nghề nghiệp. Thẩm phán là công dân Việt Nam cũng phải có ít nhất 10 năm kinh nghiệm xử lý các vụ việc phức tạp trong lĩnh vực đầu tư - kinh doanh và thông thạo tiếng Anh.
Văn Hùng