TP.HCM lập vùng phát thải thấp, kiểm soát tiêu chuẩn môi trường của phương tiện thế nào?

3 giờ trướcBài gốc

Theo đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn, TP.HCM sẽ triển khai mô hình "vùng phát thải thấp" (Low Emission Zone - LEZ). Đây là giải pháp trọng tâm nhằm kiểm soát khí thải phương tiện giao thông, giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời khuyến khích người dân chuyển đổi sang xe điện và phương tiện sử dụng năng lượng sạch.

Lập vành đai phát thải thấp tại trung tâm TP.HCM với 20 tuyến đường và 15 cây cầu. Ảnh: Mỹ Quỳnh

Từ 2027 sẽ kiểm định khí thải phương tiện trên diện rộng

Theo đề án, TP.HCM sẽ căn cứ dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ về lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải quốc gia cho xe mô tô, xe gắn máy, để xây dựng quy định riêng về khu vực hạn chế lưu thông phương tiện cơ giới đường bộ.

Trong giai đoạn đầu (dự kiến năm 2026), vùng phát thải thấp sẽ được triển khai tại khu vực trung tâm thành phố, nơi có mật độ giao thông cao và nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng và thí điểm hạn chế lưu thông phương tiện dưới chuẩn khí thải trên đường Rừng Sác (đoạn từ phà Bình Khánh đến đường Duyên Hải).

Giai đoạn này sẽ hạn chế hoạt động của xe công nghệ, xe kinh doanh vận tải dưới mức khí thải và thí điểm hạn chế lưu thông phương tiện dưới tiêu chuẩn khí thải trên đường Rừng Sác.

Các phương tiện sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường, cùng xe công vụ, xe ưu tiên hoặc xe được cấp phép đặc biệt, sẽ được phép lưu thông trong khu vực này.

Đường Rừng Sác (huyện Cần Giờ cũ) sẽ thí điểm hạn chế lưu thông phương tiện dưới chuẩn khí thải lưu thông. Ảnh: Mỹ Quỳnh

Vùng phát thải thấp trung tâm TP bao gồm một vành đai giới hạn bởi 15 cầu và 20 tuyến đường. Trong đó, 15 cầu gồm Điện Biên Phủ - Bùi Hữu Nghĩa, cầu Bông (Đinh Tiên Hoàng), Hoàng Hoa Thám, Trần Khắc Chân, cầu Kiệu (Hai Bà Trưng), Công Lý (Nam Kỳ Khởi Nghĩa), Lê Văn Sỹ, Nguyễn Văn Cừ, cầu Ông Lãnh (Nguyễn Thái Học), cầu Calmette, Khánh Hội, Nguyễn Hữu Cảnh, Thị Nghè.

20 tuyến đường/phố, gồm Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Phúc Nguyên, CMT8, Cao Thắng, Lê Hồng Phong, 3 Tháng 2, Lê Hồng Phong, Lý Thái Tổ, Ngô Gia Tự, Hồ Thị Kỷ, Trần Phú, An Dương Vương, Nguyễn Trãi, Phan Văn Trị, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Cảnh Chân, Trần Đình Xu, Hồ Hảo Hớn, Yersin, Ký Con.

Giai đoạn 2027 - 2030, TP sẽ kiểm định khí thải xe máy trên diện rộng. Từ đó, hạn chế các phương tiện ô tô dưới tiêu chuẩn khí thải mức 4 và xe mô tô, xe gắn máy dưới tiêu chuẩn khí thải mức 2 lưu thông khu vực trung tâm TP.HCM, đồng thời mở rộng khu vực hạn chế đến các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ và Thạnh An.

Đề xuất lập vành đai thí điểm vùng phát thải thấp ở trung tâm TP.HCM từ năm 2026.

Ở giai đoạn tiếp theo (sau năm 2030), TP sẽ mở rộng vùng phát thải thấp sang vành đai 1, bao gồm các khu vực quận, huyện cũ gồm Thủ Đức, Gò Vấp, Phú Nhuận, Tân Bình, Tân Phú, quận 11, 6, 8, Bình Tân, Bình Chánh. Dự kiến sẽ có khoảng 200 vị trí lắp đặt camera ANPR sẽ được lắp đặt trong toàn TP, các vị trí lắp đặt cụ thể sẽ căn cứ vào mức ô nhiễm không khí đo lường tại thời điểm đó.

Các tuyến đường dự kiến lắp đặt camera như đường Phạm Văn Đồng, Võ Văn Ngân, Kha Vận Cân, Trường Thọ, Nguyễn Thái Sơn, Hoàng Minh Giám, Đường Trường Sơn (khu sân bay Tân Sơn Nhất), Trần Quốc Hoàn, Hoàng Văn Thụ, Út Tịch, Cách Mạng Tháng Tám (đoạn gần ngã tư Bảy Hiền), Âu Cơ, Lũy Bán Bích, Thoại Ngọc Hầu, Hòa Bình, hương lộ 2, Kinh Dương Vương (đoạn từ Bến Phú Định), Tân Hòa Đông, Võ Văn Kiệt, Nguyễn Văn Linh...

Từ năm 2032, nâng cao tiêu chuẩn khí thải áp dụng cho toàn bộ phương tiện lưu thông trong khu vực này.

Việc thiết lập vùng phát thải thấp tại TP.HCM không chỉ là giải pháp mang tính địa phương, mà còn bám sát định hướng của Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) tại hai văn bản quan trọng, gồm Quyết định số 1679/QĐ-BGTVT ngày 22/12/2023 ban hành Kế hoạch của Bộ GTVT thực hiện Quyết định 876/QĐ-TTg về Chương trình hành động chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí mê-tan của ngành GTVT, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 và kế hoạch số 12714/BGTVT-VT ngày 1/10/2023 định hướng phát triển vận tải TP.HCM theo hướng đồng bộ, hiện đại, hiệu quả, bảo đảm an toàn giao thông đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, trong đó giao thông xanh là trụ cột then chốt.

Phương án xử phạt giai đoạn thí điểm

Để thực hiện hiệu quả, TP sẽ triển khai hệ thống camera dạng biển số (ANPR) để giám sát khí thải tại 58 vị trí ở trung tâm và 9 vị trí trên đường Rừng Sác.

Các vị trí dự kiến gắn camera ANPR tại trung tâm TP.HCM và huyện Cần Giờ cũ.

Hệ thống này sẽ tự động phát hiện và cảnh báo xe ô tô không đạt tiêu chuẩn khí thải mức 4 và xe mô tô, xe gắn máy không đạt tiêu chuẩn khí thải mức 2. Song song đó, biển báo khu vực phát thải thấp (LEZ) sẽ được lắp đặt tại các vị trí ra – vào khu vực, giúp người điều khiển phương tiện dễ dàng nhận biết và lựa chọn tuyến đường phù hợp.

TP.HCM cũng kiến nghị Bộ Xây dựng bổ sung biển báo LEZ vào quy chuẩn quốc gia về báo hiệu đường bộ, kết hợp với hệ thống vạch kẻ đường có ký hiệu "LEZ" tại các vị trí cần thiết.

Tại huyện Cần Giờ cũ, vùng phát thải thấp sẽ tập trung trên tuyến đường Rừng Sác (từ phà Bình Khánh đến đường Duyên Hải) – nơi có lưu lượng hơn 10.000 lượt xe/ngày, chủ yếu là xe máy. Việc triển khai tại đây nhằm hạn chế phương tiện phát thải cao, đồng thời khuyến khích sử dụng phương tiện thân thiện môi trường như xe buýt điện, xe đạp công cộng.

Trong khi đó, Côn Đảo hiện có chất lượng không khí đạt chuẩn theo QCVN 05:2013/BTNMT, do đó chưa cần thiết lập vùng phát thải thấp.

Đề án nêu rõ, kinh nghiệm trên thế giới cho thấy có hai giải pháp chính để hạn chế phương tiện lưu thông trong vùng phát thải thấp, đó là thu phí hoặc cấm hoàn toàn phương tiện dưới tiêu chuẩn khí thải lưu thông trong vùng phát thải thấp.

Do đó, phương án chế tài được đưa ra khi triển khai như sau: Trong tháng đầu tiên, lực lượng chức năng sẽ tuyên truyền, nhắc nhở các phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải. Từ tháng thứ hai đến tháng thứ sáu, các trường hợp vi phạm sẽ bị xử phạt 50% mức quy định, tương ứng 100.000 đồng đối với xe mô tô, xe gắn máy và 200.000 đồng đối với ô tô theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP.

Sau 6 tháng, mức phạt sẽ được áp dụng đầy đủ, gồm 200.000 đồng cho xe máy và 400.000 đồng cho ô tô không tuân thủ quy định khí thải hoặc hiệu lệnh giao thông.

Về thu phí đối với các phương tiện không đạt chuẩn khí thải khi lưu thông trong vùng phát thải thấp, đề án đưa ra hai kịch bản. Thứ nhất, thu cố định 20.000 đồng/xe máy và 40.000 đồng/ô tô, áp dụng 24/7; xe tải bị cấm lưu thông trong khu vực này. Kịch bản thứ 2 là thu phí cao hơn với phương tiện kinh doanh (xe công nghệ, xe vận tải), mức 20.000 đồng/xe máy, 40.000 đồng/ô tô; phương tiện không kinh doanh nộp 15.000 đồng/xe máy, 30.000 đồng/ô tô.

Các phương tiện đặc biệt như xe cứu thương, chữa cháy, tang lễ, xe phục vụ quốc phòng, an ninh, và xe buýt công cộng sẽ được miễn phí.

Theo ước tính, cả nước có khoảng 49% xe mô tô, xe gắn máy chưa đạt tiêu chuẩn khí thải Mức 2, và 19% ô tô dưới tiêu chuẩn khí thải Mức 4. Theo đánh giá, việc cấm hoàn toàn xe máy dưới chuẩn Mức 2 và ô tô dưới chuẩn Mức 4 trong vùng phát thải thấp có thể kéo theo nhiều hệ lụy kinh tế – xã hội.

Cụ thể, thị trường xe cũ sẽ lao dốc, khiến người sở hữu phương tiện cũ thiệt hại tài sản, còn hoạt động mua bán xe trở nên rối loạn. Chính sách này cũng làm gia tăng bất bình đẳng, khi người có thu nhập cao dễ chuyển sang xe mới, trong khi người thu nhập thấp mất phương tiện đi lại và mưu sinh.

Ngoài ra, việc cấm xe có thể hạn chế khả năng tiếp cận việc làm, học tập và dịch vụ thiết yếu của người dân ngoại thành – nơi giao thông công cộng chưa phát triển. Hệ thống xe buýt, metro có nguy cơ quá tải nếu lượng lớn người phải bỏ phương tiện cá nhân...

Mỹ Quỳnh

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/tphcm-lap-vung-phat-thai-thap-kiem-soat-tieu-chuan-moi-truong-cua-phuong-tien-the-nao-192251008212839808.htm