TP.HCM lên kế hoạch 'bắt bệnh' sụt lún bằng mạng lưới quan trắc

2 giờ trướcBài gốc

Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM (NN&MT) vừa đề xuất điều chỉnh quy hoạch TP.HCM sau sắp xếp trong công tác quan trắc môi trường.

Tối thiểu 12 điểm quan trắc sụt lún

Theo Sở NN&MT TP.HCM, giai đoạn 2026 - 2030 là giai đoạn bản lề, định hình mô hình phát triển hoàn toàn mới của TP.HCM sau hợp nhất.

Chương trình quan trắc môi trường trong giai đoạn này phải được tái cấu trúc chiến lược để phản ánh và phục vụ trực tiếp cho các định hướng phát triển mới của TP.

Mục tiêu này đặt ra một yêu cầu tiên quyết trong công tác bảo vệ môi trường là phải đảm bảo chất lượng sống cao.

Trên cơ sở đó, Sở NN&MT đã kiểm tra, rà soát và đề xuất điều chỉnh mạng lưới quan trắc chất lượng môi trường giai đoạn 2026-2030, trong đó có chương trình quan trắc sụt lún.

Tình trạng sụt lún ở TP.HCM được xác định do nhiều nguyên nhân. Ảnh: NT

Theo đó, chương trình quan trắc sụt lún mặt đất quan trắc tối thiểu tại 12 vị trí (hai điểm quan trắc định kỳ, 10 trạm quan trắc tự động liên tục) với thông số quan trắc gồm: Đo tổng độ lún bề mặt, đo lún thành phần (trực tiếp tại giếng), mực nước dưới đất, và áp lực lỗ rỗng với việc mua ảnh viễn thám.

Sở NN&MT đánh giá được những nguyên nhân cơ bản đó dẫn đến sụt lún, nhằm ngăn ngừa nguy cơ sụt lún đất, TP đã có sự quan tâm từ rất sớm.

Năm 2010, TP đã triển khai dự án quan trắc biến dạng mặt đất khu vực TP.HCM bằng kỹ thuật INSAR vi phân (phân tích ảnh vệ tinh quang học SPOT-5 và ảnh vệ tinh RADA).

Kết quả dự án là TP đã lập được bản đồ phân vùng lún đất khu vực TP.HCM và xây dựng hai trạm quan trắc lâu dài về lún mặt đất tại Khu Công nghiệp Tân Tạo quận Bình Tân (cũ) và tại huyện Bình Chánh (cũ).

Cuối năm 2019, khu vực TP tiếp tục có hiện tượng sụt lún bề mặt đất, khu vực bị sụt lún lớn nhất với giá trị sụt lún đo được là 31 mm. Trong đó, diện tích vùng lún nhanh (>15 mm/năm) là 14.775 ha, diện tích vùng lún tương đối nhanh (10 – 15mm/năm) là 22.331 ha, diện tích vùng lún trung bình (5 - 10 mm/năm) là 29.560 ha.

TP tiếp tục có hiện tượng sụt lún bề mặt đất. Ảnh: NC

Theo UBND TP.HCM, giai đoạn 2031-2050, TP.HCM TP sẽ thực hiện quan trắc định kỳ. Trong đó có quan trắc chất lượng môi trường nước dưới đất là 33 trạm, chất lượng môi trường nước biển ven bờ là 9 vị trí; quan trắc lún mặt đất là 27 trạm.

Tích hợp dữ liệu sụt lún đất vào quy hoạch

Theo Sở NN&MT TP.HCM, sụt lún đất có nhiều nguyên nhân như:

Nền địa chất yếu: Các khu vực có tốc độ lún trên 10 mm/năm thường nằm trên nền địa chất yếu, ngay cả khi không có tác động từ xây dựng, giao thông hay khai thác nước ngầm. Điều này cho thấy địa chất, địa mạo đóng vai trò quan trọng trong biến dạng mặt đất.
Hoạt động giao thông (tải động): Các khu vực có lưu lượng xe tải, xe bồn, xe container lớn hoặc khu vực có tuyến đường sắt đô thị đi qua thường bị lún nhiều hơn do tác động tải trọng liên tục.
Công trình dân dụng, tốc độ đô thị hóa (tải tĩnh): Nhà ở, chung cư, cao ốc có thể tác động đến bề mặt đất, nhưng nhờ công nghệ móng cọc hiện đại, ảnh hưởng này chủ yếu mang tính tạm thời, và nền đất có xu hướng ổn định theo thời gian.
Khai thác nước ngầm: Khai thác nước ngầm quá giới hạn cho phép hoặc do bị bê tông hóa làm cho khả năng bổ cập nước mưa cho nước ngầm giảm đi, làm mực nước ngầm bị hạ thấp gây nên hiện tượng lún nền đất.

Hiện nay, TP đã hạn chế cấp phép khai thác, kiểm soát công suất nên tốc độ lún giảm đáng kể và các khu vực khai thác dần ổn định hơn.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến sụt lún ở TP.HCM là vấn đề đô thị hóa đi kèm bê-tông hóa. Khi những vùng đất trống bị phủ kín bởi bê-tông và nhựa đường, lớp phủ bề mặt mất đi cái diện tích thoát nước tự nhiên, nước mưa không thể thấm xuống để cấp bù cho mạch nước ngầm. Quá trình này khiến đất bên dưới bị thiếu nước, gây ra hiện tượng co ngót và sụt lún.

PGS.TS Lê Trung Chơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Bền vững

Theo PGS.TS Lê Trung Chơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Bền vững (Trường ĐH Tài nguyên và Môi trường TP.HCM), chúng ta cần coi yếu tố sụt lún là một dữ liệu đầu vào không thể thiếu trong quá trình lập quy hoạch tổng thể. Trước đây, dữ liệu đầu vào cho quy hoạch thường chỉ bao gồm bản đồ địa hình, địa chất nhưng lại thiếu đi những thông tin quan trọng về các rủi ro như sụt lún.

Do đó phải tích hợp dữ liệu sụt lún đất vào quy hoạch, thiết kế, triển khai và quản lý các dự án phát triển đô thị, phát triển nông thôn và nông nghiệp bền vững.

Điều chỉnh mạng lưới quan trắc chất lượng môi trường

Theo Sở NN&MT, sở đã kiểm tra, rà soát và đề xuất điều chỉnh mạng lưới quan trắc chất lượng môi trường giai đoạn 2026-2030.

Cụ thể, chương trình quan trắc chất lượng môi trường không khí xung quanh thực hiện quan trắc tại tối thiểu 163 điểm, trạm quan trắc trong đó có 125 điểm quan trắc định kỳ và 38 trạm quan trắc tự động liên tục.

Chương trình quan trắc chất lượng môi trường nước mặt thực hiện quan trắc tại tối thiểu 268 điểm, trạm quan trắc trong đó có 86 điểm, trạm quan trắc nước sông, 118 điểm quan trắc nước kênh rạch, 36 điểm quan trắc nước hồ, 34 điểm quan trắc nước mặt khu vực các bãi chôn lấp và các khu liên hợp xử lý chất thải rắn.

Chương trình quan trắc chất lượng môi trường trầm tích thực hiện quan trắc tối thiểu tại 41 điểm quan trắc; chương trình quan trắc chất lượng môi trường đất thực hiện quan trắc tối thiểu tại 96 điểm; chương trình quan trắc chất lượng môi trường nước biển quan trắc tối thiểu tại 33 điểm, trạm quan trắc; chương trình quan trắc tài nguyên nước dưới đất quan trắc tối thiểu tại 207 điểm.

Chương trình quan trắc chất lượng nước mưa axit quan trắc tối thiểu tại bốn vị trí quan trắc định kỳ với; chương trình quan trắc thủy sinh (nước sông, kênh) quan trắc tối thiểu tại 18 vị trí quan trắc định kỳ.

NGUYỄN CHÂU

Nguồn PLO : https://plo.vn/tphcm-len-ke-hoach-bat-benh-sut-lun-bang-mang-luoi-quan-trac-post883208.html