Sau hơn một năm triển khai thí điểm và nhận được sự đồng thuận tích cực từ người dân, mô hình cho thuê vỉa hè tại TP.HCM buộc phải tạm dừng do những vướng mắc trong quy định pháp luật mới. Đây từng được xem là một giải pháp nhằm dung hòa giữa sinh kế của người dân và mục tiêu lập lại trật tự đô thị
Người dân kinh doanh trên đường Phan Bội Châu (phường Sài Gòn) vẫn giữ trật tự vỉa hè tốt sau khi địa phương dừng thu phí vỉa hè. Ảnh: NHƯ NGỌC
Động thái này không chỉ gây ra sự xáo trộn nhất định trong đời sống kinh tế vỉa hè mà còn đặt ra bài toán cấp thiết về việc xây dựng cơ chế quản lý phù hợp, linh hoạt và bền vững hơn cho tương lai.
Người dân vẫn tự giác giữ trật tự sau khi dừng thu phí vỉa hè
Theo ghi nhận của PLO tại một số tuyến đường từng áp dụng mô hình thu phí vỉa hè thuộc địa bàn quận 1 và quận 10 (theo đơn vị hành chính cũ), hoạt động sử dụng vỉa hè vẫn tiếp tục diễn ra như trước thời điểm tạm dừng chủ trương.
Người dân, đặc biệt là các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, vẫn tận dụng một phần không gian vỉa hè để phục vụ việc buôn bán, đỗ xe hay giữ xe, vốn là nhu cầu thiết yếu gắn bó lâu dài với cuộc sống đô thị.
Tại khu vực đường Phan Chu Trinh, Phan Bội Châu, Lê Thánh Tôn… những tuyến đường bên hông chợ Bến Thành không khí buôn bán vẫn nhộn nhịp. Các sạp trái cây, hộ kinh doanh trang sức, dịch vụ giữ xe vẫn hoạt động bình thường như chưa có sự thay đổi nào về chính sách.
Khu vực đường Phan Chu Trinh sau khi dừng thu phí vỉa hè. Ảnh: NHƯ NGỌC
Bà Phạm Thị Nhiên, một hộ kinh doanh thức ăn tại đây tỏ ra lo lắng. Bà cho biết trước khi có chủ trương thu phí, mỗi ngày buôn bán là một ngày phập phồng vì nỗi lo bị xử phạt.
“Từ khi được đóng phí sử dụng vỉa hè, tôi cảm thấy yên tâm hơn hẳn. Mỗi m2 vỉa hè tôi sử dụng có phí 100.000 đồng/tháng, tháng 5 vừa qua tôi đã đóng trọn một năm. Sắp tới không thu phí nữa không biết sẽ thế nào.” - bà Nhiên chia sẻ.
Tại đường Nguyễn Trãi (phường Bến Thành), nơi tập trung nhiều cửa hàng thời trang và nhà hàng không khí cũng khá trật tự. Các nhân viên bảo vệ tại đây vẫn duy trì việc sắp xếp xe gắn máy của khách hàng một cách gọn gàng, nhường phần lớn vỉa hè cho người đi bộ. Điều này thể hiện sự nỗ lực tự giác từ phía các hộ kinh doanh trong việc duy trì trật tự đô thị.
Bà Nguyễn Thị Thanh Tuyền, tiểu thương đăng ký sử dụng vỉa hè ở phường Bến Thành, cho biết đã đăng ký sử dụng vỉa hè và đánh giá chính sách này có hiệu quả tốt. Vỉa hè thông thoáng hơn, có lối đi cho người đi bộ, không ảnh hưởng trật tự giao thông.
Cá biệt, trên một số tuyến đường sau khi ngưng thu phí thì tình hình lại có phần lộn xộn. Đơn cử như đường Trần Hưng Đạo, đoạn đi qua phường Cầu Ông Lãnh và phường Bến Thành, mặt vỉa hè đã được cải tạo, lát gạch mới khang trang, sạch sẽ nhưng không khó để bắt gặp cảnh một số quán cà phê, cửa hàng tận dụng vỉa hè làm bãi đỗ xe, gây cản trở lối đi dành cho người đi bộ. Điều này từng được kiểm soát chặt chẽ khi mô hình thu phí còn hiệu lực.
Anh Trần Phước Thắng, chủ một cửa hàng thời trang trên đường Nguyễn Trãi, bày tỏ sự tiếc nuối khi mô hình thu phí sử dụng vỉa hè bị tạm dừng. Theo anh Thắng, chính sách này không chỉ tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh nhỏ được hoạt động hợp pháp, minh bạch mà còn góp phần tăng nguồn thu ngân sách.
“Đây là một giải pháp hay, vừa đáp ứng nhu cầu kinh doanh, vừa giúp chính quyền dễ dàng quản lý và quy hoạch vỉa hè một cách bài bản” - anh Thắng nhận định.
Chờ chủ trương mới của TP.HCM
Theo Sở Xây dựng TP.HCM, việc quản lý và thu phí tạm sử dụng một phần lòng đường, vỉa hè để kinh doanh dịch vụ, buôn bán trên địa bàn TP hiện đã tạm ngưng.
Nguyên nhân là từ đầu năm 2025, Luật Đường bộ và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ có hiệu lực không cho phép UBND cấp tỉnh ban hành quy định riêng liên quan việc sử dụng hè phố cho mục đích kinh doanh. Chính vì vậy, TP đang rà soát, điều chỉnh chính sách để phù hợp với khung pháp lý mới.
Người dân và các địa phương đang chờ đề án mới từ TP về quản lý vỉa hè. Ảnh: NGUYỄN CHÂU
Các địa phương có tuyến đường được phép thu phí tạm sử dụng một phần lòng đường, vỉa hè để kinh doanh dịch vụ, buôn bán hiện nay đã dừng thu phí. Ông Nguyễn Thành Danh, Phó Chủ tịch UBND phường Tân Định, cho biết hiện TP chưa có hướng dẫn quy định sử dụng vỉa hè cho thu phí mới nên phường Tân Định cũng như các địa phương khác đều đang chờ.
Người dân kinh doanh trên đường Phan Bội Châu. Ảnh: NHƯ NGỌC
Theo báo cáo của UBND phường Tân Định, phường có chín vỉa hè đã ngưng thực hiện thu phí bao gồm đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, Mạc Đỉnh Chi, Điện Biên Phủ, Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Văn Thủ, Hoàng Sa, Trần Quang Khải, Võ Thị Sáu, Nguyễn Hữu Cầu.
Tương tự, lãnh đạo UBND phường Sài Gòn cũng cho biết đã dừng triển khai thu phí và chờ hướng dẫn hoặc đề án mới từ TP.
Để việc quản lý lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TP.HCM phù hợp với các quy định cũng như tình hình thực tiễn và nhu cầu của người dân, Sở Xây dựng đã có công văn đề xuất UBND TP.HCM xem xét bãi bỏ Quyết định 32/2023 và đã được TP chấp thuận.
Đồng thời, Sở Xây dựng cũng đề xuất UBND TP giao cho sở phối hợp cùng Viện Nghiên cứu và Phát triển TP.HCM xây dựng "Đề án quản lý, khai thác và sử dụng lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TP.HCM theo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công."
NGUYỄN CHÂU- NHƯ NGỌC