Sở Quy hoạch - Kiến trúc là cơ quan chuyên môn thuộc UBND TP.HCM, có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng, chịu sự quản lý trực tiếp của UBND TP.HCM và hướng dẫn nghiệp vụ từ Bộ Xây dựng cùng các cơ quan trung ương.
Trụ sở chính của Sở đặt tại số 168 Pasteur, phường Sài Gòn; cơ sở 2 tại số 198 Bạch Đằng, phường Bà Rịa.
Theo cơ cấu mới, Sở gồm 6 phòng chuyên môn, nghiệp vụ: Văn phòng; Tổng hợp và Ứng dụng công nghệ số; Quy hoạch chung; Quy hoạch Hạ tầng kỹ thuật; Quy hoạch - Kiến trúc khu vực; Kiểm tra và Pháp chế. Trực thuộc Sở là 3 đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó Viện Quy hoạch Xây dựng TP.HCM được hình thành từ sự hợp nhất các đơn vị quy hoạch của TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu.
Giám đốc và các Phó Giám đốc Sở do UBND TP.HCM quyết định bổ nhiệm. Việc phân cấp, bổ nhiệm nhân sự cấp phòng và đơn vị trực thuộc được thực hiện theo quy định hiện hành.
Ảnh minh họa. Ảnh: Quỳnh Danh
Trước đây, Sở Quy hoạch - Kiến trúc được thành lập năm 2002 trên cơ sở cơ quan Kiến trúc sư trưởng thành phố, nhưng đến tháng 2/2025 được sáp nhập vào Sở Xây dựng để tinh gọn bộ máy. Tuy nhiên, sau khi hợp nhất địa giới hành chính với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu từ 1/7/2025, TP.HCM trở thành siêu đô thị đặc biệt, diện tích hơn 6.770 km², dân số vượt 14 triệu người, gồm 168 đơn vị hành chính cấp xã và đặc khu.
Khối lượng công việc quy hoạch, kiến trúc vì thế tăng đột biến, trong khi Sở Xây dựng phải đảm nhận nhiều lĩnh vực quản lý đô thị khác. Một số nhiệm vụ về quy hoạch - kiến trúc chưa được triển khai kịp tiến độ, đòi hỏi phải tách riêng thành một đầu mối chuyên môn hóa.
UBND TP.HCM cho biết, trong giai đoạn tới, thành phố cần lập mới và điều chỉnh hàng trăm quy hoạch phân khu cùng hơn 2.000 quy hoạch chi tiết, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển không gian đô thị rộng lớn và phức tạp.
Theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, TP.HCM phải chủ động, sáng tạo để trở thành siêu đô thị hiện đại, trung tâm tài chính, logistics, sản xuất và đổi mới sáng tạo tầm khu vực và thế giới. Mục tiêu chiến lược là đưa TP.HCM vào top 100 thành phố đáng sống toàn cầu, góp phần hiện thực hóa khát vọng “Việt Nam hùng cường 2045”.
Việc tái lập Sở Quy hoạch - Kiến trúc được kỳ vọng giúp TP.HCM thống nhất đầu mối quản lý nhà nước trong lĩnh vực quy hoạch và kiến trúc, nâng cao chất lượng tham mưu, chuyên môn hóa công tác quản lý, đồng thời tạo nền tảng cho những bước đi chiến lược về phát triển đô thị bền vững.
Hiện nay, TP.HCM có 16 cơ quan chuyên môn trực thuộc UBND thành phố, trong đó Sở An toàn Thực phẩm là đơn vị đặc thù theo Nghị quyết 98. Cùng với Hà Nội, TP.HCM là hai địa phương duy nhất trong cả nước có Sở Quy hoạch - Kiến trúc.
Văn Hùng