Công chức cấp xã tại Thành phố Hồ Chí Minh đã hoàn toàn quen với việc tiếp nhận và xử lý công việc trên laptop, điện thoại hoặc máy tính bảng. (Ảnh: TTXVN phát)
Thảo luận tại Phiên song song về chủ đề “Chính quyền thông minh trong kỷ nguyên số”, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế mùa Thu năm 2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh ngày 26/11, các chuyên gia nhấn mạnh rằng việc xây dựng chính quyền thông minh chỉ có thể thành công khi lấy người dân làm trung tâm.
Theo các chuyên gia, vấn đề then chốt trong xây dựng chính quyền thông minh là dữ liệu minh bạch, quyết định theo thời gian thực và dịch vụ công số đa kênh, lấy người dân làm trung tâm.
Điều này đòi hỏi phải xây dựng hạ tầng dữ liệu đồng bộ, kết nối xuyên suốt giữa các cấp, ngành, để mỗi quyết định điều hành đều được dựa trên bằng chứng, có thể giám sát và phản hồi kịp thời.
Chính quyền phải chuyển từ mô hình quản lý hành chính sang chính quyền phục vụ, giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận dịch vụ mọi lúc, mọi nơi, thông qua các kênh tương tác linh hoạt và thân thiện.
Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Mạnh Cường chia sẻ, sau hợp nhất, Thành phố mang quy mô của một siêu đô thị, đóng góp 23,5% GDP cả nước và 31% thu ngân sách quốc gia, giữ vai trò dẫn dắt của vùng Đông Nam Bộ. Không gian phát triển được mở rộng đem đến cho Thành phố cơ hội lớn, nhưng cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về tái thiết thể chế, quy hoạch và đổi mới mô hình quản trị.
Thành phố bước vào một giai đoạn phát triển mới đòi hỏi vận hành bộ máy quản lý theo hướng thông minh - một đột phá then chốt để nâng cao chất lượng dịch vụ công, tăng cường liên kết vùng, củng cố niềm tin xã hội và hướng tới mô hình quản trị minh bạch, linh hoạt, phục vụ người dân. Để triển khai mô hình chính quyền thông minh, Thành phố cần sự tham gia của toàn xã hội, từ các chuyên gia, viện-trường, doanh nghiệp và người dân.
Từ nghiên cứu thực tiễn, Giáo sư Vũ Minh Khương, Trường Chính sách công Lý Quang Diệu-Đại học Quốc gia Singapore cho biết, xây dựng chính quyền thông minh phải chú trọng cả ba tầng cấu trúc: Thượng nguồn (nguyên lý thiết kế), trung nguồn (thể chế-tổ chức) và hạ nguồn (tổ chức thực thi). Trong đó, phương châm “vì dân” là yếu tố cốt lõi; mô hình vận hành tổng lực, gắn kết và hợp tác sẽ tạo ra kết quả vượt trội. Thành phố Hồ Chí Minh có thể đi rất nhanh nếu thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác công-tư-cộng đồng, bởi Thành phố là nơi hội tụ nhiều trường-viện và doanh nghiệp lớn.
Giáo sư Vũ Minh Khương cũng nhấn mạnh mô hình chính quyền hai cấp giúp chính quyền gần dân hơn, lắng nghe nhiều hơn; Chính phủ tổng lực mạnh hơn, còn chính quyền địa phương chăm sóc người dân tốt hơn.
Đề cập đến các yếu tố nền tảng của chính quyền thông minh, ông Sam Conroy, Chủ tịch Phòng Thương mại Australia tại Việt Nam (AusCham Vietnam) cho rằng, chính phủ thông minh không chỉ là công nghệ mà là tư duy, hệ thống và trên hết là quan hệ hợp tác.
Tại Australia, hành trình hướng tới chính phủ thông minh dựa trên ba trụ cột chính là thiết kế lấy người dân làm trung tâm; nền tảng chính phủ toàn diện; ra quyết định dựa trên dữ liệu. Đây không chỉ là nâng cấp kỹ thuật mà là chuyển đổi văn hóa, trong đó đòi hỏi phải có niềm tin, minh bạch và tầm nhìn chung giữa nhà nước và khu vực tư nhân.
Các hiệp hội như AusCham đóng vai trò quan trọng trong quá trình này, từ thí điểm các cải cách số, nâng cao năng lực số đến thúc đẩy khả năng kết nối hệ thống.
Ông Sam Conroy chia sẻ, Việt Nam đang ở thời điểm “vàng” của chuyển đổi số với dân số trẻ, am hiểu công nghệ, hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển nhanh và Chính phủ quyết tâm cải cách. Chính phủ thông minh đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa khu vực công và tư, dựa trên các giá trị chung. Các thành phố lớn ở Trung Quốc đã rất thành công trong đô thị thông minh và nền quản trị thông minh.
Từ thực tiễn, Giáo sư Yuan Feng, Viện Phần mềm, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, Chủ tịch Hội đồng Viện Nghiên cứu Công nghệ ứng dụng phần mềm Quảng Châu, Trung Quốc cho biết, các thành phố đã làm rất tốt việc hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia xây dựng nền tảng dùng chung. Các thành phố cũng đều có một sở phụ trách phát triển đô thị thông minh, đảm bảo nguồn lực được tập trung và hạ tầng dùng chung.
Thực tế, vận hành mô hình chính quyền thông minh, quản trị theo thời gian thực đòi hỏi dữ liệu phải “đúng-đủ-sạch-sống.'”
Bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, Thành phố tập trung xây dựng 3 nhóm dữ liệu chính để phục vụ hoạt động điều hành, quản trị và cung cấp các dịch vụ công, bao gồm dữ liệu người dân, quản lý đô thị và doanh nghiệp. Quá trình triển khai, Thành phố gặp không ít khó khăn, từ liên thông, đồng bộ giữa các hệ thống, ứng dụng của trung ương và địa phương đến chia sẻ dữ liệu.
Theo các chuyên gia, trong thúc đẩy hợp tác, doanh nghiệp được xem là trụ cột quan trọng. Các chuyên gia nêu rõ, doanh nghiệp có khả năng đổi mới và cập nhật công nghệ và xây dựng giải pháp nhanh, sẽ góp phần triển khai nhanh và hiệu quả quá trình xây dựng chính quyền thông minh. Tuy nhiên, cơ chế hợp tác công-tư cần tiếp tục được cải tiến, đặc biệt là cơ chế nghiệm thu, thanh toán và hỗ trợ sử dụng.
Cùng với đó, để vừa khai thác dữ liệu hiệu quả, vừa giảm thiểu rủi ro, cần có chính sách an ninh mạng đủ mạnh; thành lập trung tâm điều hành tập trung về an ninh mạng; nâng cao năng lực đội ngũ phụ trách an ninh mạng trong các cơ quan, đơn vị.../.
(TTXVN/Vietnam+)