Thành phố Hồ Chí Minh hướng tới xây dựng thành phố trở thành siêu đô thị thông minh trong khu vực Đông Nam Á. Ảnh: Saigon Yacht.
Xác định 3 trụ cột chiến lược
Sau khi hợp nhất các tỉnh Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, thành phố Hồ Chí Minh trở thành siêu đô thị, đóng góp 23,5% GDP và 31% thu ngân sách quốc gia, tiếp tục giữ vai trò đầu tàu về nhiều mặt của cả nước trong vùng Đông Nam Bộ.
Theo UBND thành phố Hồ Chí Minh, từ nền tảng này, thành phố đang hướng tới mô hình quản trị siêu đô thị với chính quyền thông minh. Mô hình này không chỉ là quá trình hiện đại hóa quản lý, mà còn là hành trình chuyển đổi sâu sắc về văn hóa quản trị công. Đó là hành trình mà dữ liệu trở thành ngôn ngữ chung, công nghệ trở thành công cụ phục vụ và người dân trở thành trung tâm của mọi quyết sách.
Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Hồ Chí Minh Lâm Đình Thắng thông tin, để quản trị siêu đô thị bằng chính quyền thông minh, thành phố xác định 3 trụ cột chiến lược gồm: Dữ liệu minh bạch – quyết định theo thời gian thực; Dịch vụ công số đa kênh, lấy người dân làm trung tâm; Quản trị đô thị quy mô lớn sau sáp nhập. Cùng với đó, thành phố quyết tâm xây dựng chính quyền thông minh trong bối cảnh dữ liệu, AI và đổi mới sáng tạo là động lực phát triển, đồng thời phải chuyển đổi đồng bộ về phương thức quản trị, thể chế, nguồn nhân lực và văn hóa công vụ.
Thành phố Hồ Chí Minh đang là đầu tàu của cả nước trong nhiều lĩnh vực. Ảnh: Landmark
Tuy nhiên, thành phố cũng đã xác định rõ một số vấn đề cần giải quyết trên lộ trình xây dựng đô thị thông minh. Cụ thể như còn thiếu sự liên thông giữa các hệ thống của Trung ương và địa phương, chưa có sự đồng bộ dữ liệu của các sở ngành, quận huyện, và phường xã; việc chia sẻ dữ liệu dù đã có chính sách nhưng vẫn còn hạn chế, chưa hình thành được dữ liệu dùng chung phục vụ điều hành… Thành phố Hồ Chí Minh đang tập trung tháo gỡ những khó khăn này để từng bước hoàn thiện nền tảng dữ liệu, phục vụ tốt hơn cho hoạt động điều hành, phát triển đô thị thông minh và chuyển đổi số.
Phó Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Mạnh Cường cho biết thành phố mong muốn học hỏi kinh nghiệm từ các nền hành chính tiên phong như Singapore, Hàn Quốc, Australia, đồng thời kêu gọi sự tham gia tích cực của toàn xã hội, từ các chuyên gia, viện trường, doanh nghiệp đến người dân, để xây dựng chính quyền minh bạch, linh hoạt và hiệu quả.
Nhiều góp ý quý báu
GS Vũ Minh Khương đến từ Trường Chính sách công Lý Quang Diệu - Đại học Quốc gia Singapore cho rằng, với một đô thị mở rộng như thành phố Hồ Chí Minh, mô hình chính quyền hai cấp phải đưa hiệu quả phục vụ trực tiếp đến người dân. Cụ thể, cấp phường, xã trở thành tuyến phục vụ trực tiếp, còn cấp trên tinh gọn và kiến tạo.
Người dân và chính quyền phường Bến Thành cùng trang trí tạo nét riêng trong không gian sống tại hẻm 100, khu phố 22. Ảnh: V.Minh.
GS Khương đưa ra 3 đề xuất cụ thể cho thành phố Hồ Chí Minh, tham khảo từ mô hình quản lý đô thị từ Singapore, đó là: Xây dựng chính quyền thông minh dựa trên 7 yếu tố thượng nguồn (về lòng tin, dữ liệu, minh bạch, hệ sinh thái cộng đồng, nhân tài, đổi mới, năng lực học hỏi); tập trung vào 5 vấn đề cốt lõi (nắm bắt đúng xu thế thời đại, xây dựng sức mạnh cộng hưởng toàn hệ thống, luôn có chiến lược kinh tế rõ ràng ở thời điểm bước ngoặt, kiên trì học hỏi và thu hút nhân tài, đẩy mạnh hợp tác công – tư với các tập đoàn toàn cầu); thành lập ủy ban hợp tác đặc biệt thành phố Hồ Chí Minh – Singapore để kết nối, học hỏi kinh nghiệm về cơ chế, thể chế…
Còn GS Nguyễn Quang Trung, đồng lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu thành phố thông minh và bền vững, Trường Đại học RMIT Việt Nam và ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Tập đoàn CMC cùng nhận định: Thành phố cần tháo gỡ rào cản về liên thông hệ thống, đồng bộ ứng dụng, chia sẻ dữ liệu và tập trung nguồn lực, đảm bảo ra quyết định dựa trên dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống”. Dịch vụ công lấy người dân làm trung tâm: Văn hóa niềm tin số được xây dựng qua sự tham gia giám sát, phản hồi, đồng sáng tạo của cộng đồng. Quản trị đô thị sau sáp nhập đòi hỏi quản trị thông minh, tích hợp, liên thông, tăng cường liên kết vùng để phát triển đồng bộ, bền vững và thống nhất.
Thành phố Hồ Chí Minh đặt mục tiêu xây dựng thành phố thông minh, hiện đại. Ảnh: Saigon Skyview.
Từ góc độ tư vấn chính sách, PGS.TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế, cho rằng thành phố Hồ Chí Minh cần được trao quyền chủ động về thí điểm thu - chi, phát hành trái phiếu hạ tầng, sử dụng quỹ đất tạo vốn, nhằm huy động nguồn lực cho các dự án trọng điểm như đường sắt đô thị, trung tâm dữ liệu, năng lượng tái tạo. Thành phố cần được cho áp dụng cơ chế “ngân sách phân cấp theo kết quả đầu ra”, thay vì ràng buộc hành chính theo đầu vào.
Thành phố Hồ Chí Minh sẵn sàng cho cơ chế sandbox (thử nghiệm có kiểm soát) để phát triển nhanh và bền vững, đóng góp nhiều hơn cho cả nước. Ảnh: T.Trường.
“Thành phố đi đầu, đất nước đi nhanh. Nếu được trao quyền tự chủ tương xứng, thành phố Hồ Chí Minh có thể trở thành “phòng thí nghiệm thể chế quốc gia”, nơi thử nghiệm mô hình tài chính hiện đại, chính quyền số, và phát triển bền vững siêu đô thị”, PGS.TS Ngô Trí Long đề xuất.
Phương Nam - Tùng Lâm