TPHCM: Cần sử dụng cơ chế đặc thù để giải quyết thách thức về hạ tầng giao thông

3 giờ trướcBài gốc

Quy hoạch hạ tầng giao thông mới

TPHCM hợp nhất với tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là bước ngoặt chưa từng có trong lịch sử phát triển đô thị Việt Nam. Sự sáp nhập đó mở ra cơ hội mở rộng thị trường, tăng sức hút đầu tư, kết nối hạ tầng, kết nối chuỗi sản xuất và nâng tầm vị thế quốc tế, tiếp cận nguồn tài chính, công nghệ tiên tiến. Tổng diện tích của TPHCM (sau sáp nhập) đạt 6.773 km², tương đương 2,04% diện tích cả nước, tạo điều kiện thuận lợi cho quy hoạch vùng đô thị tích hợp. Tuy nhiên thách thức lớn nhất là về hạ tầng giao thông kết nối vùng. Ngay cả hạ tầng giao thông của TPHCM (cũ), áp lực quá tải hệ thống hạ tầng giao thông là một thách thức rất lớn.

Sơ đồ các dự án giao thông cửa ngõ TPHCM đang triển khai

Vấn đề lớn nhất liên quan sau khi sáp nhập là cần phải có một tầm nhìn quy hoạch phát triển đô thị mới, chứ không thể "lắp ráp" quy hoạch đã được phê duyệt của 3 địa phương. Quy hoạch mới phải có tính kết nối cao, với tầm nhìn toàn diện hơn. Thông qua quy hoạch tổng thể mới này mới có thể triển khai đầu tư phát triển hạ tầng đô thị, để giải quyết bài toán giãn dân, tránh tập trung vào lõi đô thị cũ, gây áp lực về hạ tầng.

Trước khi kết nối vùng, TPHCM phải giải quyết vấn đề quá tải của hệ thống giao thông ở TPHCM (cũ) vốn đã quá tải và chậm đầu tư vì nhiều lý do, trong đó đặc biệt là hệ thống giao thông các cửa ngõ và vành đai.

Trong Dự thảo Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, có đánh giá việc thực hiện các đột phá chiến lược, mặc dù đạt được bước tiến quan trọng nhưng thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu hạ tầng đi trước một bước, nhất là phát triển hạ tầng giao thông vận tải kết nối liên vùng, hạ tầng số, khoa học, công nghệ và logistics. Việc kết nối kinh tế vùng, liên vùng và quốc tế chưa tương xứng với vị trí, tiềm năng. Chính vì vậy, trong Dự thảo, TPHCM đã chủ động đề xuất tiếp tục được thực hiện Nghị quyết 31-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM. Nhờ cơ chế này và dựa vào cơ chế này, TPHCM mới sẽ đẩy nhanh tiến độ xây dựng hạ tầng giao thông kết nối. Do vậy, phải tận dụng cơ chế mới có thể đẩy nhanh tiến độ.

Kinh nghiệm từ nút giao thông An Phú

An Phú là nút giao thông lớn mà TPHCM kỳ vọng sẽ hoàn thành vào dịp 30/4/2025, nhưng do tiến độ ì ạch, đến nay vẫn là điểm nghẽn cần tháo gỡ. Sau gần 3 năm thi công kể từ cuối năm 2022, dự án nút giao An Phú với tổng vốn hơn 3.400 tỷ đồng, đến nay chỉ đạt hơn 70% tổng khối lượng.

Các cầu vượt N1.1, N1.2, N1.3 của nút giao thông An Phú hiện tiến độ rất chậm

Trước nguy cơ dự án nút giao An Phú chậm tiến độ hơn một năm, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được chỉ đạo phải hoàn thành công trình trước ngày 31/12/2025, đúng theo Nghị quyết số 11/NQ-HĐND ngày 22/4/2021 của HĐND thành phố. Tuy nhiên, công trình này chưa chắc bảo đảm tiến độ. Nguyên nhân không phải do mặt bằng chậm bàn giao như các đơn vị thi công báo cáo. Theo Sở Xây dựng, nguyên nhân chính khiến dự án ì ạch là do tiến độ thi công chậm, sản lượng thấp vì nhà thầu chưa bảo đảm nhân lực, vật tư và thiết bị theo yêu cầu. Đồng thời, Ban Giao thông thiếu quyết liệt trong việc xử lý nhà thầu thi công chậm trễ, chưa nhận diện kịp thời và có giải pháp xử lý phù hợp để bảo đảm tiến độ công trình theo kế hoạch.

Nút giao An Phú được xây dựng với quy mô 3 tầng, gồm hầm chui 2 chiều nối cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây với đại lộ Mai Chí Thọ; hệ thống cầu vượt rẽ phải, rẽ trái liên kết các hướng giao thông chính; cùng đảo tròn trung tâm và tháp biểu tượng.

Việc nút giao thông này chậm tiến độ là một bài học lớn trong công tác đầu tư hạ tầng. TPHCM cũng đang có dự án quan trọng mở rộng quốc lộ 50 và xây mới đường song hành (gộp chung là dự án xây dựng, mở rộng quốc lộ 50 với số vốn gần 1.500 tỷ đồng). Dự án này cũng góp phần giải quyết tình trạng kẹt xe tại các khu vực đông dân, nâng cao khả năng chở hàng hóa và mở ra hướng kết nối mới, phục vụ nhu cầu đi lại của người dân cũng như các hoạt động thương mại, logistics giữa hai địa phương và nước bạn Campuchia.

Tuyến đường mới gồm đoạn đường song hành dài 4,36km và đoạn mở rộng Quốc lộ 50 hiện hữu dài 2,56km, với chiều ngang 34m, gồm 6 làn xe. Điểm đầu giao với đường Nguyễn Văn Linh (huyện Bình Chánh cũ), điểm cuối nối tiếp Cần Giuộc (tỉnh Long An cũ), tạo trục giao thông liên tục từ TPHCM về Tây Ninh.

Phối cảnh đường trên cao Quốc lộ 13

Về hướng tuyến tổng thể, Quốc lộ 50 bắt đầu từ Quận 8 cũ của TPHCM, chạy qua Bình Chánh trước khi vào tỉnh Tây Ninh mới, đi qua khu vực Cần Giuộc, nối tiếp qua khu vực quy hoạch Quốc lộ 50B hướng về Gò Công, sau đó tiếp tục ra điểm giao với Quốc lộ 1 gần ngã ba Trung Lương. Từ đây, người dân có thể lên cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận để về các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Hiện tiến độ đường song hành đạt khoảng 95%, còn đoạn mở rộng Quốc lộ 50 hiện hữu đạt khoảng một nửa khối lượng. Theo kế hoạch, toàn bộ dự án hoàn tất, thông xe vào cuối năm 2025.

Phải hoàn thành 4 dự án BOT cửa ngõ thành phố

Đầu tháng 4/2025, UBND TPHCM đã ban hành các quyết định giao nhiệm vụ chuẩn bị 4 dự án BOT cửa ngõ với tổng mức gần 60.000 tỷ đồng, gồm: Dự án thứ 1 là dự án BOT nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1 (từ đường Kinh Dương Vương đến ranh tỉnh Long An); Dự án thứ 2 là BOT nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 13 đoạn Bình Triệu đến ngã tư Bình Phước; Dự án thứ 3 là nâng cấp trục đường Bắc - Nam (từ đường Nguyễn Văn Linh đến cao tốc Bến Lức - Long Thành); Dự án thứ 4 là BOT cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 22 (từ nút giao An Sương đến đường vành đai 3 TPHCM). Bốn dự án nêu trên đã được HĐND TPHCM thông qua chủ trương đầu tư tại kỳ họp tháng 02/2025.

Điểm đặc biệt của các dự án BOT cửa ngõ là phương án thu phí chỉ áp dụng cho phần đường chính - làn trên cao (làn đường đi nhanh). Trong khi đó, người dân không có nhu cầu di chuyển tốc độ cao vẫn có thể sử dụng đường song hành mà không phải trả phí.

Trong đó, Dự án mở rộng Quốc lộ 13 đoạn từ cầu Bình Triệu đến ngã tư Bình Phước đã có kế hoạch từ năm 2002, đã qua 3 lần thay đổi chủ đầu tư là Tổng Công ty Đầu tư xây dựng công trình giao thông 5 (Cienco 5), Công ty CP Đầu tư hạ tầng kỹ thuật TPHCM (CII) và hiện nay là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TPHCM.

Dự án "mang tiếng", kéo dài 23 năm và dậm chân tại chỗ, trong khi Quốc lộ 13 đoạn qua Bình Dương (cũ) đã mở rộng từ lâu. Lần này, Dự án mở rộng Quốc lộ 13 đang được triển khai theo cơ chế của Nghị quyết 98 với tổng mức đầu tư gần 60.000 tỷ đồng, theo hình thức đối tác công - tư (hợp đồng BOT). Điểm đặc biệt của các dự án BOT cửa ngõ là phương án thu phí chỉ áp dụng cho phần đường chính - làn trên cao (làn đường đi nhanh). Dự án dự kiến khởi công vào quý II/2026, hoàn thành đưa vào khai thác năm 2028.

Dự án này rất dễ trễ tiến độ vì công tác giải phóng mặt bằng rất phức tạp. Giải quyết cho được kết nối đường bộ, đặc biệt là ở các cửa ngõ TP, là vấn đề rất quan trọng. Song song đó, việc đầu tư lớn hơn nhiều là 10 tuyến metro, đường sắt phải đầu tư sớm nhất, để kết nối với 3 cực của TPHCM và kết nối vùng.

Phát triển mạng lưới giao thông tích hợp và thông minh

Ưu tiên phát triển mạng lưới giao thông tích hợp và thông minh, góp phần kết nối vùng - liên vùng: hệ thống đường sắt đô thị, đường sắt chuyên dùng liên vùng, các tuyến cao tốc kết nối các trung tâm đô thị - công nghiệp - cảng biển - cảng hàng không - trung tâm tài chính. Phát triển sử dụng hiệu quả các công trình hạ tầng ngầm. Đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng, nâng cấp mở rộng, đưa vào khai thác các tuyến giao thông huyết mạch: đường Vành đai 2, Vành đai 3, Vành đai 4, các cao tốc TPHCM - Bến Lức - Long Thành; TPHCM - Mộc Bài.

Hình thành trục giao thông đường sắt vận chuyển hàng hóa kết nối cảng Cái Mép - Thị Vải với vùng công nghiệp Bình Dương giảm ùn tắc giao thông, giảm ô nhiễm môi trường. Đầu tư hệ thống đường ven biển, xây dựng, phát triển hệ thống giao thông thủy đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa, hành khách và du lịch.

(Trích Dự thảo Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030)

VĨNH HY

Nguồn CA TP.HCM : http://congan.com.vn/tin-chinh/can-su-dung-co-che-dac-thu-de-giai-quyet-thach-thuc-ve-ha-tang-giao-thong_183487.html