Siêu dự án chống ngập tại TPHCM do Tập đoàn Trung Nam làm chủ đầu tư, được triển khai theo hình thức hợp đồng BT (xây dựng – chuyển giao), khởi công từ năm 2016 với tổng mức đầu tư gần 10.000 tỉ đồng. Theo kế hoạch ban đầu, công trình dự kiến hoàn thành vào năm 2018. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa thể về đích, dù khối lượng thi công đã đạt hơn 90%. Trong quá trình triển khai, dự án nhiều lần bị tạm ngừng thi công do vướng mắc về vốn và pháp lý.
Ngày 21-7 vừa qua, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình thay mặt Chính phủ ký ban hành Nghị quyết tháo gỡ vướng mắc cho hai dự án trọng điểm tại TPHCM, trong đó có dự án giải quyết ngập do triều có xét đến biến đổi khí hậu (giai đoạn 1), thường được gọi là dự án ngăn triều 10.000 tỉ đồng.
Dự án giải quyết ngập do triều có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) sắp được tái khởi động.
Để triển khai thực hiện nghị quyết, UBND TPHCM đã họp và chỉ đạo Tổ công tác 1970 tham mưu kế hoạch phân công cụ thể trách nhiệm của các đơn vị trong việc triển khai nghị quyết nhằm giải quyết các công việc tồn đọng của dự án đến giai đoạn hoàn thành, nghiệm thu quyết toán, vận hành. Sau khi UBND thành phố ban hành kế hoạch, sẽ giám sát việc thực hiện để đảm bảo tiến độ. Công trình dự kiến hoàn thành đưa vào sử dụng trong năm 2026, quyết toán trong năm 2027.
Siêu dự án chống ngập đi qua quận 1, 4, 7, 8, huyện Nhà Bè và Bình Chánh (cũ), với 6 cống ngăn triều lớn, rộng 40-160m, gồm: Tân Thuận, Bến Nghé, Phú Xuân, Mương Chuối, Cây Khô, Phú Định. Dự án cũng làm tuyến đê kè ven sông Sài Gòn từ Vàm Thuật đến sông Kinh, dài 7,8km.
Giải pháp chống ngập này nhằm kiểm soát ngập lụt cho khu vực rộng 570 km², ảnh hưởng đến khoảng 6,5 triệu dân sinh sống tại bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm TPHCM.
Theo ghi nhận của Kinh tế Sài Gòn, tại cống ngăn triều Mương Chuối, các hạng mục đã đạt 96% khối lượng nhưng đã ngừng thi công nhiều năm.
Khu vực xung quanh cống cỏ cây mọc um tùm.
Nhà điều hành dự án cống ngăn triều Mương Chuối đã thi công hoàn thiện, tuy nhiên, thời gian dừng thi công lâu nên nhà điều hành có dấu hiệu xuống cấp.
Tình trạng tương tự cũng xảy ra tại nhà điều hành cống Phú Xuân, nơi nhiều hạng mục đã bị xuống cấp theo thời gian.
Cống ngăn triều Phú Xuân đã lắp đặt hai cửa van nặng 212 tấn, nằm tại đầu rạch Đĩa – nơi giao với sông Soài Rạp, có nhiệm vụ ngăn triều cho khu vực quận 7 (cũ) và huyện Nhà Bè (cũ).
Cống ngăn triều Tân Thuận đã thi công được hơn 93% khối lượng, vẫn rơi vào tình trạng “án binh bất động” trong nhiều năm.
Nhiều trụ, ống và thiết bị xây dựng bị chất đống, nằm phơi giữa công trường bỏ dở.
Các hạng mục đã đổi màu nhưng công trình vẫn chưa xong.
Sau khi hoàn thành, cống ngăn triều Tân Thuận sẽ giúp giải quyết tình trạng ngập do triều cường tại khu vực hai bên kênh Tẻ, đặc biệt là trên đường Trần Xuân Soạn (phường Tân Thuận), nơi thường xuyên bị ngập úng.
Nằm ngay trung tâm thành phố, dự án cống ngăn triều Bến Nghé (phường Sài Gòn) đã được lắp đặt cửa van nặng 434 tấn, thiết kế hình vòng cung chìm sâu 40 mét.
Cống ngăn triều Cây Khô nằm trên rạch Cây Khô (huyện Bình Chánh và huyện Nhà Bè cũ) có tác dụng ngăn triều từ 2 con sông Soài Rạp và sông Cần Giuộc đổ vào trung tâm TPHCM. Cống ngăn triều này đã hoàn thành âu thuyền, lắp 2 cửa van ngăn triều lớn nặng mỗi van 230 tấn.
Cống kiểm soát triều Phú Định (quận 8) nằm trên Kênh Đôi, giữa 2 ngã ba sông Cần Giuộc - Chợ Đệm - Kênh Đôi và Kênh Đôi - Kênh Tàu Hũ. Cống này ngăn triều từ 2 con sông Vàm Cỏ Đông và sông Cần Giuộc.
Lê Vũ