Theo đánh giá, sau khi thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bộ máy tổ chức tại cấp xã đã từng bước được củng cố, nhanh chóng đi vào nề nếp và phát huy hiệu quả. Công tác bố trí, sắp xếp nhân sự tại 168 phường, xã, đặc khu cơ bản được triển khai kịp thời, bám sát các định hướng của Trung ương.
Xử lý thủ tục hành chính theo mô hình chính quyền 2 cấp tại TPHCM. Ảnh: Nguyễn Huế
Đội ngũ cán bộ, công chức tại cấp xã (mới) cơ bản đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ, bảo đảm sự thông suốt trong quản lý, điều hành. Họ được điều động từ cấp huyện và thành phố về công tác đã phát huy tốt năng lực, chuyên môn, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền 2 cấp.
Tuy đạt được những thuận lợi ban đầu, chính quyền cấp xã của TPHCM đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là tình trạng quá tải công việc do sáp nhập và quy định về biên chế.
TPHCM hiện có địa giới hành chính, địa bàn quản lý rộng hơn, dân số đông hơn, dẫn đến tình trạng công việc tăng đột biến. Bình quân 5-7 công chức/phòng chuyên môn, mỗi công chức phải phụ trách từ 4 đến 9 nhóm nhiệm vụ có khối lượng lớn, phức tạp, hiện tượng quá tải diễn ra thường xuyên, thời gian nghiên cứu chuyên sâu bị hạn chế.
Thế nhưng biên chế chưa phù hợp đặc thù đô thị lớn. Khung biên chế dự kiến khoảng 32 biên chế/cấp xã chưa bảo đảm số lượng cần thiết đối với các xã, phường có đặc thù tập trung nhiều cơ sở sản xuất, khu công nghiệp, dân số đông, tiềm ẩn phức tạp về an ninh, trật tự và trọng điểm về kinh tế - xã hội...
Chất lượng nguồn nhân lực không đồng đều vì tình trạng công chức kiêm nhiệm nhiều việc, bố trí không đúng chuyên ngành, thiếu kinh nghiệm hoặc hạn chế về khả năng ứng dụng công nghệ thông tin vẫn còn tồn tại.
Chính sách đãi ngộ và thu nhập tuy đã có cải thiện nhưng còn khoảng cách so với khu vực tư nhân tại siêu đô thị như TPHCM, chưa đủ sức thu hút và giữ chân cán bộ, công chức.
Đề xuất loạt giải pháp tháo gỡ
Để kịp thời tháo gỡ khó khăn, UBND TP đã triển khai nhiều giải pháp trong phạm vi thẩm quyền. Lãnh đạo Thành ủy, HĐND, UBND TP đã trực tiếp đi kiểm tra, lắng nghe kiến nghị, chỉ đạo kịp thời các cơ quan chức năng hỗ trợ giải quyết khó khăn tại chỗ.
Đặc biệt, thành phố thành lập 3 tổ công tác giải ngân vốn đầu tư công chuyên trách do 1 phó chủ tịch UBND TP làm tổ trưởng để “quyết tại chỗ, tháo gỡ tại chỗ” các vướng mắc.
Thành phố thường xuyên tổ chức các hội nghị tập huấn về pháp luật, kỹ năng, nghiệp vụ (trực tiếp và trực tuyến), biên soạn tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ mẫu, đặc biệt là các lĩnh vực như đất đai, xây dựng, tư pháp, hộ tịch và bồi dưỡng về chuyển đổi số.
Việc xây dựng các kênh tương tác (nền tảng số, nhóm trực tuyến, đường dây nóng) để cán bộ, công chức cấp xã tiếp cận nhanh thông tin chuyên ngành và nâng cao kỹ năng đã được triển khai.
Chính quyền thường xuyên chỉ đạo các sở, ngành biệt phái công chức, viên chức về các địa bàn để hướng dẫn và hỗ trợ. Đáng chú ý, Sở Xây dựng dự kiến biệt phái gần 600 công chức về 168 phường, xã, đặc khu để tăng cường nhân sự quản lý trật tự xây dựng.
UBND TPHCM kiến nghị Bộ Nội vụ và cấp có thẩm quyền xem xét sớm giao biên chế công chức chính thức và nghiên cứu ban hành chính sách ưu tiên, khuyến khích thu hút nhân lực về cấp xã.
Đề nghị Bộ tham mưu Ban Chỉ đạo Trung ương, Bộ Chính trị giao số lượng biên chế công chức tại xã, phường, đặc khu theo hướng giao tổng biên chế công chức cho cấp xã không phân định biên chế khối Đảng, MTTQ và các đoàn thể và biên chế khối chính quyền.
Trên cơ sở biên chế được giao, HĐND xã, phường, đặc khu quyết định phân bổ số lượng biên chế cụ thể cho từng cơ quan, đơn vị phù hợp với tình hình thực tế của địa phương.
Ngoài ra, chính quyền TP đề xuất tăng số lượng phó chủ tịch UBND cấp xã có quy mô dân số từ 50.000 người trở lên và không vượt quá 3 phó chủ tịch; điều chỉnh Nghị định số 150/2025/NĐ-CP theo hướng tăng số lượng cấp phó của 3 phòng chuyên môn, đồng thời, cho phép chủ tịch UBND cấp xã quyết định số lượng cấp phó của từng phòng để tạo sự linh động.
Thành phố cần bổ sung 5 -7 biên chế công chức chuyên trách để thực thi nhiệm vụ quản lý nhà nước về trật tự xây dựng, trật tự đô thị, vỉa hè tại cấp xã, giao cho phòng Kinh tế hoặc phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị quản lý.
Sửa đổi Nghị định 118/2025/NĐ-CP quy định giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công là 1 công chức chuyên trách (tương đương trưởng phòng) thay vì cho 1 phó chủ tịch UBND cấp xã kiêm nhiệm, để đảm bảo quản lý, điều hành trung tâm liên tục, sâu sát.
Quốc Ngọc