Đó là một trong 10 nhiệm vụ giải pháp trọng tâm của TPHCM từ nay đến năm 2030, được đề cập trong dự thảo báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ TPHCM lần thứ nhất (nhiệm kỳ 2025-2030).
Đột phá
Theo đó, TPHCM sẽ đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tập trung khai thác có hiệu quả nguồn lực đất đai và giá trị tăng lên từ đất cho đầu tư phát triển hạ tầng. Huy động và phát huy hiệu quả mọi nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực trong Nhân dân, theo nguyên tắc, thứ tự ưu tiên: bố trí, sử dụng vốn đầu tư công hiệu quả, giữ vai trò chủ đạo, dẫn dắt đầu tư; tạo đột phá thu hút nguồn vốn khu vực tư nhân, vốn đầu tư nước ngoài, các tổ chức quốc tế theo phương thức đối tác công - tư để nhanh chóng đầu tư hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng các vùng chức năng và các trục động lực
Phát triển cầu đường vành đai tại TPHCM
Đó là trục Đông Tây (kéo dài từ cụm cảng Cái Mép - Thị Vải), trục công nghệ cao phía Đông (Thủ Đức - Dĩ An - Tân Uyên), trục thương mại liên quốc gia (nối sân bay, cảng biển với hàng lang logistics nội địa và phụ trợ), các cực tăng trưởng Trung tâm Tài chính, cực đổi mới sáng tạo phía Đông, cực phát triển logistics Tây Bắc.
Thành phố ưu tiên phát triển mạng lưới giao thông tích hợp và thông minh, góp phần kết nối vùng - liên vùng: hệ thống đường sắt đô thị, đường sắt chuyên dùng liên vùng, các tuyến cao tốc kết nối các trung tâm đô thị - công nghiệp - cảng biển - cảng hàng không - trung tâm tài chính. Phát triển sử dụng hiệu quả các công trình hạ tầng ngầm.
Đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng, nâng cấp mở rộng, đưa vào khai thác các tuyến giao thông huyết mạch: đường Vành đai 2, Vành đai 3, Vành đai 4, các cao tốc TPHCM - Bến Lức - Long Thành; TPHCM - Mộc Bài; TPHCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành; Long Thành - Hồ Tràm.
TPHCM đẩy nhanh phát triển đường sắt đô thị nối đến các cảng
Hình thành trục giao thông đường sắt vận chuyển hàng hóa kết nối cảng Cái Mép - Thị Vải với vùng công nghiệp Bình Dương giảm ùn tắc giao thông, giảm ô nhiễm môi trường. Đầu tư hệ thống đường ven biển, xây dựng, phát triển hệ thống giao thông thủy đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa, hành khách và du lịch.
PGS.TS Trần Hoàng Ngân cho rằng, TPHCM muốn hiện thực hóa những mục tiêu cần đầu tư mạnh về hạ tầng – cả giao thông, xã hội lẫn kinh tế. Tổng nhu cầu vốn ước tính khoảng 1 triệu tỉ đồng. Trong khi đó, năm tới, thành phố dự kiến thu ngân sách khoảng 900.000 tỉ đồng, được giữ lại 300.000 tỉ đồng, trừ 100.000 tỉ đồng chi thường xuyên, chỉ còn 200.000 tỉ đồng cho đầu tư phát triển – tức là vẫn thiếu khoảng 800.000 tỉ đồng so với nhu cầu.
Để bù đắp khoảng trống này, thành phố cần huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội, đặc biệt là khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài (FDI). Muốn làm được điều đó, yếu tố tiên quyết là thể chế vượt trội – tạo môi trường minh bạch, hấp dẫn và ổn định cho các nhà đầu tư.
Theo ông, việc nâng cấp và bổ sung Nghị quyết 98/2023/QH15 về cơ chế, chính sách đặc thù cho TPHCM là rất cần thiết, nhằm giúp thành phố chủ động huy động vốn, phân cấp mạnh mẽ và đột phá trong phát triển hạ tầng.
Đồng tình với quan điểm này, PGS.TS Nguyễn Xuân Phương, Hiệu trưởng Trường đại học Giao thông Vận tải TPHCM cho rằng, thành phố cần huy động đa dạng nguồn vốn, trong đó ngân sách nhà nước nên tập trung cho các dự án liên kết vùng; đẩy mạnh hợp tác công tư (PPP); tận dụng nguồn vốn FDI cho các dự án mang tính ngoại giao và kết nối quốc tế.
Ngoài ra, có thể sử dụng các công cụ tài chính như phát hành trái phiếu hoặc vay vốn ODA một cách kiểm soát, kết hợp nguồn vốn nhà nước với các cơ chế tài chính tư nhân nhằm bảo đảm tính bền vững lâu dài.
Hàng lang ven biển- sông nước
TPHCM sẽ quy hoạch và tập trung đầu tư khu vực hành lang ven biển trở thành vùng phát triển tích hợp đa chức năng: cảng biển - công nghiệp - đô thị - du lịch - bảo tồn sinh thái. Phát triển hài hòa giữa nông thôn và đô thị theo hướng “làng trong phố, phố trong làng”, gắn định hướng “tựa núi, giữ rừng” và “bám sông, hướng biển”.
Khẩn trương quy hoạch phát triển hành lang sông Sài Gòn vừa khai thác kinh tế, du lịch, vừa tạo không gian xanh, công viên và các tiện ích công cộng ven sông và bảo tồn cảnh quan tự nhiên.
TPHDM định hướng phát triển theo hành lang ven biển và sông nước
Xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, thông minh gắn với đô thị hóa, phát triển vùng đô thị vệ tinh trên địa bàn thành phố; chống xói lở bờ biển. Chú trọng phát triển không gian xanh, không gian sông nước, không gian văn hóa, các khu đô thị mới, xung quanh các nhà ga Metro theo mô hình phát triển đô thị gắn kết với giao thông công cộng (TOD), tạo môi trường sống và làm việc đạt chuẩn quốc tế.
Kết hợp đồng bộ giữa cải tạo, chỉnh trang đô thị với phát triển đô thị mới, khuyến khích sử dụng vật liệu mới, năng lượng xanh, tái tạo, thân thiện môi trường; tiếp tục di dời và thực hiện xóa nhà tạm trên và ven kênh, rạch; cải tạo, sửa chữa hoặc xây dựng mới thay thế chung cư cũ; nâng cấp, chỉnh trang các khu dân cư hiện hữu; xây dựng, phát triển nhà ở xã hội, tổ chức lại đời sống dân cư.
Ông Võ Anh Tài, Phó Tổng Giám đốc Saigontourist Group, cho rằng TPHCM đẩy mạnh hợp tác vùng và phát triển "hành lang ven biển – ven sông – du lịch sinh thái" là hướng đi đúng đắn, phù hợp xu thế phát triển bền vững.
Theo ông Tài, TPHCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu trước đây là ba địa phương liền kề, nay đã hợp lại làm một, có thể dễ dàng bổ trợ nhau trong phát triển du lịch. khu vực TP HCM là trung tâm dịch vụ, tài chính và cửa ngõ quốc tế; khu Bình Dương là vùng công nghiệp năng động, tiềm năng du lịch hội nghị – công vụ; còn Bà Rịa – Vũng Tàu có thế mạnh về biển đảo, nghỉ dưỡng sinh thái.
"Nếu biết kết nối thế mạnh từng địa phương theo chuỗi 'thành phố cửa ngõ – công nghiệp sáng tạo – nghỉ dưỡng sinh thái biển', chúng ta có thể tạo nên các sản phẩm mới như tour đường sông, đường biển, city tour, industrial visit, nghỉ dưỡng cuối tuần hay du lịch kết hợp MICE, wellness, ẩm thực, văn hóa Nam bộ" - ông Tài chia sẻ.
TPHCM sẽ đầu tư xây dựng hoàn chỉnh Khu đô thị mới Thủ Thiêm trước năm 2030; khởi công giai đoạn 2 Khu đô thị Phú Mỹ Hưng, đẩy nhanh tiến độ Khu đô thị biển Cần Giờ; triển khai các dự án nâng cấp đô thị Vũng Tàu, Hồ Tràm và Phú Mỹ. Phát triển chuỗi đô thị thông minh kết nối trung tâm TPHCM - Dĩ An - Thuận An - Thủ Dầu Một - Bến Cát - Phú Mỹ, các khu đô thị mới xung quanh các điểm giao thông kết nối vành đai, cao tốc.
Tạo bước đột phá về hệ thống kết cấu hạ tầng, đầu tư hoàn thiện hệ thống kỹ thuật chung đô thị theo quy hoạch. Ứng dụng IoT và AI để quản lý năng lượng, nước, các dịch vụ công cộng thiết yếu và giám sát môi trường đô thị. Áp dụng công nghệ trong quản lý, điều hành giao thông thông minh (ITS); sử dụng dữ liệu lớn để tối ưu hóa giao thông. Phát triển trung tâm du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng cao cấp phù hợp với tiềm năng, lợi thế của thành phố, định vị là điểm đến quốc tế xanh, thông minh, kết hợp bảo tồn với phát triển.
Phục Lễ