Trong vụ hơn 200 ca nghi ngộ độc thực phẩm sau khi ăn bánh mì từ tiệm bánh mì cóc cô B ở TP.HCM, cơ quan chức năng thông tin quán có đăng ký kinh doanh năm 2020, giấy xác nhận kiến thức về an toàn thực phẩm năm 2017.
Nguồn liệu nhập vào đều có hóa đơn, chứng từ, nguồn gốc rõ ràng. Quán cũng có trang bị tủ lạnh để bảo quản thực phẩm, có sổ ghi chép nhập, xuất hàng hóa; dụng cụ chế biến, bảo quản đảm bảo vệ sinh; khu vực chế biến có mái che, có biện pháp che chắn côn trùng và động vật gây hại...
Tuy chủ cơ sở có đầy đủ giấy phép, nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng nhưng vẫn xảy ra vụ ngộ độc nói trên.
Bạn đọc thắc mắc trong trường hợp này chủ cơ sở có phải chịu trách nhiệm pháp lý gì không?
Tiệm bánh mì cóc trên đường Nguyễn Thái Sơn, TP.HCM. Ảnh: HUỲNH THƠ
Không miễn trừ hoàn toàn trách nhiệm pháp lý
Trao đổi với PV, luật sư Phan Mậu Ninh, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết các yếu tố trên chỉ là “điểm cộng” thể hiện cơ sở hoạt động đúng quy định, chứ không miễn trừ hoàn toàn trách nhiệm pháp lý nếu xảy ra ngộ độc.
Theo Điều 8 Luật An toàn thực phẩm và các văn bản hướng dẫn, cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm có nghĩa vụ bảo đảm an toàn thực phẩm từ khâu nhập nguyên liệu, chế biến, bảo quản, vận chuyển, đến tiêu thụ; nếu để xảy ra ngộ độc thực phẩm, chủ cơ sở có thể bị xử lý theo 3 nhóm trách nhiệm sau:
Trách nhiệm hành chính được áp dụng khi cơ sở vi phạm điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm, không thực hiện kiểm soát vi khuẩn, không thực hiện lấy mẫu kiểm nghiệm định kỳ, điều kiện lưu giữ không đáp ứng…
Trách nhiệm hình sự được áp dụng nếu hành vi chế biến, kinh doanh thực phẩm mà gây hậu quả nghiêm trọng như nhiều người bị thương, nhập viện, thậm chí tử vong hoặc vi phạm quy định về an toàn thực phẩm dẫn đến ngộ độc hàng loạt... (ví dụ tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm theo Điều 317 BLHS ). Ngoài ra, nếu có dấu hiệu vi phạm quy tắc chế biến thực phẩm sạch kiểm nghiệm, bảo quản, kiểm soát vi khuẩn và hậu quả lớn cũng có thể truy cứu trách nhiệm hình sự.
Về trách nhiệm dân sự (bồi thường thiệt hại): Đây là trách nhiệm bắt buộc của chủ cơ sở đối với người bị ngộ độc. Chủ cơ sở phải bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng do sản phẩm không an toàn gây ra theo quy định của BLDS và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Luật sư Ninh nhấn mạnh giấy phép và hóa đơn là điều kiện cần để kinh doanh hợp pháp, nhưng không phải là bằng chứng cho việc tuân thủ các quy tắc vệ sinh trong quá trình chế biến và bảo quản thực tế.
Nếu ngộ độc xảy ra do lỗi trong quá trình chế biến hoặc bảo quản tại cơ sở (ví dụ: nhiễm khuẩn chéo, dụng cụ không vệ sinh, bảo quản nhiệt độ không đúng...), chủ cơ sở vẫn là người chịu trách nhiệm chính.
Quyền yêu cầu bồi thường và trách nhiệm bồi thường
Luật sư Phan Mậu Ninh cũng cho biết thêm khách hàng bị ngộ độc sau khi ăn bánh mì có quyền yêu cầu chủ cơ sở bồi thường thiệt hại theo quy định của BLDS và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Cụ thể, thiệt hại về sức khỏe, chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, điều trị, phục hồi sức khỏe (tiền thuốc, viện phí, chi phí khám...). Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút do phải nghỉ việc điều trị, chăm sóc. Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc trong thời gian điều trị. Thiệt hại về tài sản khác (nếu có). Bồi thường tổn thất về tinh thần do sức khỏe bị xâm phạm.
Mức bồi thường này sẽ do các bên thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được, mức tối đa không quá 50 lần mức lương cơ sở (theo Điều 590 BLDS).
Lưu ý, người bị ngộ độc cần thu thập đầy đủ các bằng chứng như hóa đơn mua bánh mì, hồ sơ bệnh án, biên lai, hóa đơn viện phí, giấy tờ chứng minh thu nhập bị mất để làm căn cứ yêu cầu bồi thường.
Nguyên tắc bồi thường theo Điều 584 BLDS, người nào có hành vi xâm phạm sức khỏe của người khác gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp có quy định khác.
Trường hợp có bên thứ ba liên quan (nhà cung cấp): Nếu kết quả điều tra xác định nguyên nhân ngộ độc là do nguyên liệu đầu vào không an toàn (ví dụ: chả lụa, pa-tê bị nhiễm khuẩn từ nhà sản xuất/cung cấp) thì chủ cơ sở vẫn phải chịu trách nhiệm bồi thường cho người tiêu dùng trước tiên. Sau đó, chủ cơ sở có quyền yêu cầu nhà cung cấp có lỗi đó hoàn trả một phần hoặc toàn bộ số tiền đã bồi thường.
HUỲNH THƠ