Trách nhiệm pháp lý khi livestream trên mạng xã hội

một ngày trướcBài gốc

Thời gian qua, các vụ livestream đấu tố nhau trên mạng xã hội liên tục diễn ra. Vợ chồng cãi nhau cũng livestream, đòi nợ cũng livestream, "nói xấu" đối thủ cạnh tranh cũng livestream và tất nhiên nội dung thì không hề tích cực và thậm chí có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Gần đây nhất, streamer ViruSs (Đặng Tiến Hoàng) cùng hội "người yêu cũ" đã có những màn tương tác qua lại ở những phiên livestream trên TikTok. Đỉnh điểm buổi phát sóng ngày 28-3 thu hút cả triệu người xem, trong đó khán giả muốn bình luận thì phải trả phí (135.000-155.000 đồng/tháng).

ViruSs livestream đến 1 giờ sáng, phân trần, phủ nhận về những lùm xùm tình ái, rapper Pháo thì đòi tham gia và đối chất trực tiếp. Chưa dừng lại ở đó, Ngọc Kem (bạn gái cũ của ViruSs) và một số cô gái khác tiếp tục mở livestream khác, tố cáo anh chàng này hẹn hò cùng lúc với nhiều người.

Rõ ràng, ngoại tình hay không, yêu cùng lúc mấy người là chuyện riêng - nhưng nó lại được các chính chủ công khai trên mạng xã hội thì đây không còn là chuyện cá nhân. Bởi, thông tin được chia sẻ trên mạng xã hội, đặc biệt là từ những người có sức ảnh hưởng sẽ có tác động lớn đến cộng đồng và pháp luật thì luôn có các quy định để điều chỉnh vấn đề này.

Đảm bảo quyền riêng tư là nguyên tắc quan trọng

Dưới góc độ xã hội, TS Nguyễn Thị Thoa (giảng viên về truyền thông tại TP.HCM), cho biết KOL (Key Opinion Leader), KOC (Key Opinion Consumer) là những người có sức ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội, tác động mạnh mẽ đến nhận thức và hành vi của cộng đồng. Với lượng người theo dõi đông đảo, họ cần có trách nhiệm tuân thủ các quy tắc đạo đức, không lan truyền thông tin gây kích động hay xâm phạm quyền riêng tư của người khác.

Livestream kiểu “bóc phốt” không chỉ làm tổn hại đến người bị nhắc đến mà còn có thể vi phạm quy định pháp luật về quyền bảo vệ danh dự, nhân phẩm và bí mật đời tư. Những cuộc đối chất công khai trên livestream, đặc biệt khi liên quan đến chuyện đời tư, có thể vô tình tạo ra "thói quen công kích" trên không gian mạng.

Khi những mâu thuẫn cá nhân bị phơi bày trước hàng triệu người xem, khán giả dễ bị cuốn vào cuộc tranh luận theo hướng thiếu tích cực; hay sử dụng lời lẽ công kích, thậm chí tấn công cá nhân liên quan. Điều này có thể dẫn đến tình trạng “tòa án trên mạng xã hội” nơi mà sự phán xét không dựa trên bằng chứng rõ ràng mà bị chi phối bởi cảm xúc và định kiến. Nếu không có sự kiểm soát và định hướng hợp lý, mạng xã hội có thể trở thành một môi trường “độc hại”, nơi việc công kích cá nhân dần trở nên bình thường hóa...

Theo TS Thoa, để hạn chế những hệ lụy tiêu cực này, cần có sự phối hợp giữa cá nhân, cộng đồng mạng và cơ quan quản lý để định hướng lại cách sử dụng không gian mạng một cách văn minh và có trách nhiệm hơn.

"Các KOL, KOC cần nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong việc cung cấp nội dung, tránh khai thác đời tư cá nhân như một công cụ để thu hút sự chú ý. Đồng thời, cộng đồng mạng cần nâng cao nhận thức khi tiếp nhận thông tin, tránh tiếp tay cho văn hóa công kích. Cuối cùng, các cơ quan quản lý cũng cần có biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn để đảm bảo một môi trường mạng lành mạnh, tôn trọng quyền riêng tư và đạo đức xã hội", TS Thoa nói.

Phiên livestream giữa ViruSs (Đặng Tiến Hoàng) và Pháo (Nguyễn Diệu Huyền) trở thành một trong những sự kiện “hot” nhất trên mạng xã hội vì lùm xùm tình ái. Ảnh: Chụp màn hình.

Trách nhiệm cung cấp thông tin trên mạng xã hội

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Lê Nguyễn Thế Hưng, Đoàn luật sư TP.HCM, cho biết khoản 30, Điều 3, Nghị định 147/2024 (nghị định về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng) định nghĩa livestream (phát trực tuyến) là tính năng cho phép các tài khoản trên các mạng xã hội hoặc trên các nền tảng số phục vụ giao dịch điện tử truyền tải trực tuyến các nội dung, các dữ liệu dưới dạng âm thanh, hình ảnh theo thời gian thực.

Cạnh đó, tại điểm d, khoản 6, Điều 24 của Nghị định 147 cũng nêu rõ chỉ các mạng xã hội đã được Bộ Thông tin và Truyền thông cấp giấy phép cung cấp dịch vụ mạng xã hội mới được cung cấp tính năng livestream hoặc cung cấp các hoạt động có phát sinh doanh thu dưới mọi hình thức.

Đối với cá nhân, điểm e, khoản 3 Điều 23 Nghị định 147 quy định các tổ chức cung cấp dịch vụ xuyên biên giới phải bảo đảm chỉ những tài khoản đã xác thực mới được đăng tải thông tin (viết bài, bình luận, livestream) và chia sẻ thông tin trên mạng xã hội.

“Như vậy, chỉ các nền tảng mạng xã hội nào được Bộ TT&TT cấp phép hoạt động thì mới được cung cấp tính năng livestream cho người dùng. Đối với cá nhân, khi tham gia mạng xã hội và muốn livestream thì tài khoản đó phải được xác thực” – LS Hưng thông tin.

Theo LS Hưng, các KOL (người có tầm ảnh hưởng) có khả năng định hướng tư tưởng và quan điểm của công chúng. Tuy nhiên, những cuộc livestream đấu tố, chỉ trích lẫn nhau dễ tạo ra xu hướng xấu, đặc biệt đối với giới trẻ.

Vào tháng 12-2021 Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định 3196 về bộ quy tắc ứng xử của người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật. Theo đó, những người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật khi ứng xử trên báo chí, truyền thông và không gian mạng không được đăng tải, chia sẻ và lan truyền các nội dung xúc phạm danh dự, nhân phẩm cá nhân và ảnh hưởng tiêu cực, xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân.

Đối với người sử dụng mạng xã hội nói chung, pháp luật hiện hành nghiêm cấm các hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin để vu khống, xúc phạm uy tín, tiết lộ bí mật cá nhân của người khác.

Do đó, dù là ai, khi thực hiện livestream phải lưu ý những nội dung mà mình phát ngôn, nếu không sẽ phải đối diện với nhiều rủi ro pháp lý.

Điều 101 Nghị định 15/2020 (được sửa đổi bởi Nghị định 14/2022) quy định phạt tiền từ 10-20 triệu đồng nếu có hành vi lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin vu khống, xúc phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm của cá nhân; các thông tin không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc.

Mức phạt sẽ là từ 20-30 triệu đồng nếu có hành vi lợi dụng mạng xã hội để tiết lộ bí mật đời tư của cá nhân mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Lưu ý mức phạt trên áp dụng đối với tổ chức vi phạm, trường hợp cá nhân vi phạm mức phạt sẽ bằng 1/2 so với mức phạt trên.

Cũng theo luật sư, ở mức độ nghiêm trọng hơn hành vi sử dụng mạng xã hội để cung cấp thông tin sai sự thật, xúc phạm nghiêm trọng danh dự, uy tín, tiết lộ bí mật cá nhân của người khác thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân theo quy định tại Điều 331 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).

Khung hình phạt thấp nhất của tội này là phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 03 năm. Trường hợp phạm tội gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, thì bị phạt tù từ 2-7 năm tù.

Người sử dụng mạng xã hội cần tiếp nhận thông tin có chọn lọc

Sau những vụ lùm xùm livestream bóc phốt và bán hàng trên mạng, chúng ta nhận thấy rõ sự thiếu trách nhiệm của một bộ phận KOL, KOC khi tham gia mạng xã hội. Tại sao những mâu thuẫn cá nhân chứa đựng các thông tin tiêu cực lại không được giải quyết riêng tư mà lại phải đưa lên mạng xã hội, trước hàng triệu người theo dõi? Mục đích là gì? PR trá hình hay đơn giản là xúc phạm danh dự, uy tín của nhau?

Do đó, người sử dụng mạng xã hội cần tiếp nhận thông tin có chọn lọc, tránh tham gia vào những nội dung vô bổ hay chỉ mang tính giải trí nhất thời. Các cơ quan quản lý cũng cần siết chặt hoạt động của các doanh nghiệp cung cấp mạng xã hội xuyên biên giới, xây dựng cơ chế kiểm duyệt nội dung để loại bỏ các thông tin kích động, bêu riếu và xúc phạm danh dự, uy tín của người khác.

Luật sư Lê Nguyễn Thế Hưng, Đoàn luật sư TP.HCM

HẢI ĐĂNG - TUẤN ANH

Nguồn PLO : https://plo.vn/trach-nhiem-phap-ly-khi-livestream-tren-mang-xa-hoi-post841784.html