Trái đất cùng lúc hứng hàng loạt cơn bão khốc liệt

3 giờ trướcBài gốc

Tháng 9/2025 trở thành thời điểm đặc biệt nguy hiểm của mùa bão toàn cầu, khi đồng thời xuất hiện nhiều cơn bão mạnh trên cả ba lưu vực lớn: Tây Bắc Thái Bình Dương, Đông Thái Bình Dương và Đại Tây Dương.

Từ siêu bão Ragasa gây tàn phá dữ dội ở Đông Á, bão Gabrielle đe dọa quần đảo Azores, đến bão Narda tăng cường ngoài khơi Mexico, cùng lúc hai hệ thống nhiệt đới Neoguri và Bualoi cũng đang hình thành và tiềm ẩn nguy cơ phát triển nhanh.

Dù không phải hiện tượng mới, nhưng nhiều chuyên gia khí tượng vẫn cảnh báo: đây là một trong những thời điểm hoạt động xoáy thuận nhiệt đới dày đặc nhất trong nhiều năm trở lại đây.

“Vua bão 2025” Ragasa

Trong số các hệ thống đang hoạt động, Ragasa được coi là “cơn ác mộng” của mùa bão năm nay. Bão hình thành ở phía đông Philippines, nhanh chóng mạnh lên thành siêu bão với sức gió giật gần 300 km/giờ, rồi quét một vòng rộng qua Philippines, Đài Loan, Hong Kong và miền Nam Trung Quốc.

Khi đổ bộ vào Đài Loan, Ragasa gây ra mưa xối xả, lũ quét và sạt lở đất diện rộng. Một hồ chắn tự nhiên tại khu vực núi phía đông vỡ tung, tạo sóng lũ dữ dội cuốn trôi cầu và nhà cửa.

Ít nhất hàng chục người thiệt mạng và hàng trăm người mất tích được ghi nhận tại Đài Loan. Philippines cũng chứng kiến nhiều tỉnh miền bắc bị cô lập, hệ thống điện lưới hư hỏng nặng và sạt lở.

Nước lũ bão Ragasa cuốn trôi người trong khách sạn Hong Kong Dòng nước cuồn cuộn tràn vào khách sạn ở Hong Kong khi siêu bão Ragasa đổ bộ đặc khu này ngày 24/9.

Tại Hong Kong, gió mạnh khiến nhiều tòa nhà cao tầng rung lắc, hàng loạt chuyến bay bị hủy, và toàn bộ hoạt động tài chính tạm ngưng trong 48 giờ. Tại Trung Quốc đại lục, chính quyền Quảng Đông và Quảng Tây buộc phải sơ tán hàng triệu dân trước giờ bão đổ bộ.

Dù hiện tại Ragasa đã suy yếu sau khi đi sâu vào đất liền, nó vẫn duy trì lượng mưa lớn khiến nguy cơ lũ và sạt lở chưa kết thúc. Công tác cứu hộ, khắc phục hậu quả và tìm kiếm người mất tích đang được triển khai trong điều kiện khó khăn.

Neoguri và Bualoi: Hai ẩn số tại Tây Thái Bình Dương

Ngoài Ragasa, khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương còn xuất hiện hai hệ thống nhiệt đới khác là Neoguri và Bualoi. Theo dự báo, Neoguri di chuyển chếch về đông bắc và có khả năng suy yếu dần, trong khi Bualoi hướng tây bắc, vẫn có nguy cơ mạnh thêm nếu gặp điều kiện biển ấm và cắt gió thấp.

Bão Bualoi (phải) nối tiếp siêu bão Ragasa (trái) tiến vào Tây Thái Bình Dương. Ảnh: PAGASA.

Đài Khí tượng Nhật Bản cho rằng bão Bualoi hiện đạt 144 km/h, khi vào Biển Đông giảm còn 126 km/h nhưng có thể mạnh trở lại 162 km/h khi tiến gần ven biển Bắc và Trung Bộ của Việt Nam. Đài Hong Kong dự báo hướng đi tương tự, song cường độ khi áp sát khoảng 130 km/h.

Dù chưa tạo ra mối đe dọa tức thời, giới chuyên gia khuyến cáo không nên chủ quan bởi các cơn bão nhiệt đới thường biến đổi nhanh.

Gabrielle: Bão Đại Tây Dương hướng về Azores

Bên kia bán cầu, bão Gabrielle đang tiến về quần đảo Azores (thuộc Bồ Đào Nha). Cơn bão này từng đạt sức mạnh cấp 4 trên thang Saffir-Simpson, trước khi giảm còn cấp 2-3 trong 24 giờ qua.

Hiện Gabrielle di chuyển với tốc độ khoảng 25 km/giờ về phía đông bắc, duy trì gió mạnh 150 km/giờ. Dù có dấu hiệu suy yếu, cơn bão vẫn đe dọa nghiêm trọng đến Azores: cơ quan khí tượng đã ban hành cảnh báo bão toàn khu vực, khuyến cáo người dân chằng chống nhà cửa, chuẩn bị lương thực, tránh xa bờ biển.

Tại bờ Đông Bắc Mỹ, Gabrielle đã gây sóng biển dâng cao, làm gián đoạn vận tải biển và tạo sóng cuộn nguy hiểm cho các bãi biển từ New Jersey tới Massachusetts. Các nhà khí tượng cảnh báo Azores sẽ hứng chịu mưa lớn, gió giật mạnh và sóng cao trong ít nhất hai ngày tới.

Ảnh vệ tinh cho thấy cường độ của cơn bão Gabrielle vào chiều 23/9 (giờ địa phương). Ảnh: NOAA Satellites.

Đáng chú ý, hai áp thấp nhiệt đới mới (93L và 94L) đang hình thành trên Tây Đại Tây Dương, có khả năng phát triển thành bão trong những ngày tới. Một số mô hình cảnh báo hiện tượng Fujiwhara có thể xảy ra khi hai cơn bão quay quanh nhau, gây biến đổi quỹ đạo khó lường và tăng nguy cơ đổ bộ vào bờ Đông nước Mỹ.

Narda: Bão mạnh lên ngoài khơi Mexico

Ở Đông Thái Bình Dương, bão Narda đang hoạt động mạnh dần ngoài khơi bán đảo Baja California. Cơn bão đã phát triển nhanh từ áp thấp nhiệt đới lên thành bão cấp 2 chỉ trong chưa đầy 36 giờ.

Hiện Narda có sức gió gần 160 km/giờ, hướng tây tây bắc, cách bờ biển Mexico vài trăm km. Dù chưa có dấu hiệu đổ bộ trực tiếp, hệ thống này được dự báo sẽ gây sóng lớn, mưa rào và lũ cục bộ tại các bang ven biển Guerrero, Michoacán và Baja California Sur.

Chính quyền Mexico đã ban bố cảnh báo sóng cao và nguy cơ dòng chảy xa bờ tại nhiều khu nghỉ dưỡng du lịch, khuyến cáo du khách và ngư dân tạm ngưng hoạt động trên biển.

Vì sao bão "nở rộ" cùng lúc?

Hiện tượng xuất hiện đồng loạt nhiều xoáy thuận nhiệt đới trên các đại dương không phải hiếm trong mùa bão, đặc biệt vào thời điểm cao điểm như tháng 9. Tuy nhiên, năm 2025 đang chứng kiến sự bùng phát đồng thời với cường độ mạnh bất thường, khiến giới khí tượng toàn cầu phải chú ý đặc biệt.

Theo các chuyên gia, đây là kết quả của một loạt điều kiện khí tượng và đại dương cùng hội tụ, tạo ra “môi trường lý tưởng” để các cơn bão hình thành, tăng cường và tồn tại lâu hơn bình thường.

Năm 2025 được dự báo chuyển sang trạng thái La Ninã nhẹ, vốn thường liên quan đến hoạt động bão gia tăng ở Tây Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Nói cách khác, đây là sự cộng hưởng của nhiều yếu tố khí tượng và đại dương, khiến “sân khấu toàn cầu” cùng lúc xuất hiện nhiều cơn bão.

Hiện Tây Thái Bình Dương là lưu vực nhiệt đới hoạt động mạnh nhất hành tinh, đặc biệt trong tháng 9, do nhiệt độ mặt biển đạt mức cao nhất trong năm, cung cấp năng lượng dồi dào để hình thành và tăng cường bão.

Video vệ tinh ghi lại hướng 'càn quét' của siêu bão Ragasa Ngày 22/9, siêu bão Ragasa đang tiến thẳng vào miền Bắc Luzon (Philippines) với sức gió duy trì 205 km/h, giật tới 250 km/h, đe dọa gây mưa lớn, sạt lở, mất điện diện rộng và triều cường nguy hiểm tại các vùng ven biển. Bão dự kiến sẽ tiến tới Hong Kong và Ma Cao, và tỉnh Quảng Đông của Trung Quốc.

Trên thực tế, khi nhiệt độ mặt biển vượt ngưỡng khoảng 26,5 °C, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình bốc hơi, cung cấp độ ẩm và năng lượng cho các xoáy thuận nhiệt đới phát triển mạnh.

Trong nhiều năm gần đây, do ảnh hưởng biến đổi khí hậu, nhiệt độ mặt biển tại khu vực Tây Thái Bình Dương, Biển Đông và vùng biển Philippines được ghi nhận ở mức cao bất thường, góp phần gia tăng khả năng bão “nở rộ”.

Một nhân tố quan trọng không kém là dải hội tụ gió (monsoon trough/tropical trough) và đới hội tụ nhiệt đới (ITCZ) hoạt động mạnh hơn vào cuối mùa hạ. Những dải hội tụ này là nơi dễ phát sinh các nhiễu động nhiệt đới, vốn là “hạt giống” cho bão. Khi nhiều nhiễu động cùng phát sinh gần nhau, có thể có nhiều cơn bão hình thành song song.

Bên cạnh đó, khi gió cắt tầng (vertical wind shear) ở mức vừa phải không quá mạnh để xé rã cấu trúc bão cùng với sự ổn định tương đối của tầng khí quyển trung bình, các hệ thống có thể phát triển tương đối “êm” mà không bị phá vỡ.

Hiện tượng El Ninõ – La Ninã (ENSO) và các dao động khí quyển lớn như Madden-Julian Oscillation (MJO) hoặc biến thiên Bắc Thái Bình Dương (North Pacific Mode) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối hoạt động bão.

Cụ thể, trong giai đoạn La Ninã hoặc pha trung tính, điều kiện khí quyển và nhiệt độ biển thường ủng hộ bão phát triển hướng về phía Tây, gần quần đảo Philippines và Biển Đông.

Nhiều dự báo mùa bão khu vực Tây Thái Bình Dương năm nay cũng cho rằng điều kiện kiểu La Ninã hoặc trung tính sẽ tiếp tục thúc đẩy hoạt động bão gần vùng Tây hơn so với trung bình.

Ngoài ra, khi có nhiều cơn bão hoặc áp thấp phát triển gần nhau, có thể xảy ra hiện tượng hiệu ứng Fujiwhara - trong đó hai xoáy thuận có thể “quay quanh nhau” rồi tách ra theo các hướng khác nhau hoặc tương tác để thay đổi quỹ đạo. Khi đó, người quan sát sẽ thấy như các cơn bão “nở rộ” trong vùng cùng lúc, dù thực tế là các hệ thống tương tác với nhau.

Ben Clarke, tác giả nghiên cứu từ Centre for Environmental Policy (Imperial College London), phân tích khái niệm “potential intensity” - tức khả năng tối đa về cường độ của xoáy thuận, và cho biết trong khu vực biển Philippines, chỉ số này đã tăng lên gấp nhiều lần so với trước đây, một phần do biến đổi khí hậu làm nhiệt độ biển tăng. Điều này khiến cho khả năng xuất hiện các bão mạnh, có tốc độ gió lớn hơn, cao hơn.

Người dân Philippines được giải cứu giữa dòng lũ do bão Ragasa Nước sông dâng cao tràn bờ, nhiều người ở Ilocos Sur và Ilocos Norte (Philippines) được lực lượng cứu hộ đưa đến nơi an toàn khi siêu bão Ragasa với gió giật gần 300 km/h đổ bộ gây mưa lũ nghiêm trọng.

Phương Linh

Nguồn Znews : https://znews.vn/trai-dat-cung-luc-hung-hang-loat-con-bao-khoc-liet-post1588234.html