LPBank Hoàng Anh Gia Lai (xanh) trong trận đấu gặp CLB Hà Nội tại Vòng chung kết U13 toàn quốc Yamaha Cup 2025. Ảnh: Hoàng Anh Gia Lai FC
Nói về đào tạo bóng đá trẻ theo hướng chuyên nghiệp thì Câu lạc bộ (CLB) Hoàng Anh Gia Lai xứng đáng là ngọn cờ đầu với Học viện JMG Hoàng Anh Gia Lai (liên kết với CLB Arsenal) khai trương năm 2007. Và Học viện này đã cung cấp cho bóng đá Việt Nam một số ngôi sao để lại nhiều dấu ấn trong lòng người hâm mộ, như Công Phượng, Văn Toàn, Tuấn Anh, Xuân Trường, Văn Thanh... và một số cầu thủ trong lứa đầu tiên của Học viện vẫn đang là trụ cột của đội tuyển quốc gia. Cho đến nay, đây vẫn là địa chỉ đào tạo cầu thủ trẻ có uy tín của bóng đá Việt Nam, nhiều cầu thủ trẻ từ lò đào tạo này đóng vai trò trụ cột của U23 Việt Nam trong thành tích 3 lần liên tiếp vô địch U23 Đông Nam Á.
Khoảng hơn chục năm trở lại đây, nhiều lò đào tạo bóng đá trẻ nổi tiếng được thành lập như CLB Hà Nội, PVF, Thể Công Viettel... và cho ra lò nhiều cầu thủ trẻ xuất sắc, trở thành trụ cột ở các CLB trên mặt trận V-League và các đội tuyển quốc gia. Chính sự dồi dào nguồn cung từ các lò đào tạo trẻ đã giúp các đội tuyển Việt Nam nói chung, đội tuyển trẻ nói riêng duy trì được tính liên tục về thành tích ở đấu trường khu vực.
Điểm chung của các lò đào tạo bóng đá trẻ nổi tiếng của nước ta hiện nay là phần lớn được bảo trợ bởi các tập đoàn kinh tế lớn, liên kết với các đối tác nước ngoài có nền bóng đá tiên tiến, có trang thiết bị hiện đại, ứng dụng nhiều công nghệ mới trong đào tạo... Các cầu thủ cũng được tạo nhiều cơ hội thi đấu cọ xát ở nhiều sân chơi bóng đá trẻ trong và ngoài nước, một số cầu thủ trẻ xuất sắc được biên chế lên đội 1 thi đấu ở V-League nên tích lũy được nhiều kinh nghiệm thực chiến, có điều kiện phát triển cả về kỹ thuật, tư duy chiến thuật và thể hình, thể lực... Và trong một tương lai không quá xa, Đội tuyển quốc gia Việt Nam có thể tự tin đối đầu với các đối thủ cao to mà không quá thua thiệt về thể hình, thể lực...
Những thành tích, những con số của bóng đá trẻ Việt Nam trong khoảng một thập niên qua là rất ấn tượng, nhưng để tiếp nối thành công ấy trong tương lai, xa hơn là nâng tầm đội tuyển quốc gia và cả nền bóng đá là cả một câu chuyện dài.
Một thực tế là nhiều cầu thủ trẻ (chỉ tính lứa U23) của chúng ta hiện nay ít có cơ hội thi đấu cọ xát ở các giải chính thức. Ngoài một số ít đã khẳng định được chỗ đứng trong đội hình các CLB ở V-League và hạng Nhất (V-League 2) thì cơ hội để chen chân vào đội hình chính của nhiều cầu thủ trẻ còn rất mập mờ. Trong khi đó, một số CLB vì áp lực thành tích nên không dám mạo hiểm sử dụng cầu thủ trẻ. Ở tầm quốc gia, hàng năm chúng ta có Vòng chung kết Giải vô địch U21 với 12 đội tham gia (sau khi vượt qua vòng loại), nhưng nếu tổng số trận đấu kể cả vòng loại của giải này cũng chỉ tầm trên dưới 10 trận - một con số rất khiêm tốn để một cầu thủ tích lũy kinh nghiệm thực chiến...
Ngoài chuyện thiếu cơ hội thi đấu, không ít cầu thủ trẻ bị ảnh hưởng bởi các nhân tố bên ngoài sân cỏ, thiếu ý thức chuyên nghiệp nên không phát triển được sự nghiệp, làm thui chột tài năng.
Có lẽ đã đến lúc Liên đoàn Bóng đá Việt Nam cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn để thúc đẩy phát triển sự nghiệp của các cầu thủ trẻ, như: yêu cầu tỷ lệ cầu thủ do CLB tự đào tạo trong biên chế của các CLB chuyên nghiệp (Home Grown - như cách mà Liên đoàn Bóng đá Anh - FA áp dụng đối với các câu lạc bộ ở Premier League); tổ chức thêm một số giải đấu cho cầu thủ trẻ; gửi cầu thủ trẻ đi tu nghiệp ở một số nước có nền bóng đá phát triển... Bên cạnh đó, cần hỗ trợ các CLB chuẩn hóa giáo trình đào tạo cầu thủ trẻ để từng bước hình thành một phong cách, xa hơn là một trường phái bóng đá phù hợp với con người Việt Nam.
Ngọc Anh